Starte rymy
Przekład z języka ukraińskiego Tadej Karabowicz
* * *
Rytmiczne akcenty poezji
Zniewoliły wiosnę,
A jesień: zaczekaj jeszcze trochę,
Swój czar z siebie odsłonię…
* * *
Na cymbałach melodia miła
Wygrywa złote promienie,
Jaskółka w tańcu-lewitującym
Wojenne strachy zwija.
* * *
Starte rymy w moich wierszach,
Jak w poezjach czy poemacie
„Pióro jaskółcze”
Wiry Wowk.
Słowo do słowa
Pisze pióro jaskółki
Na chwałę Panu Bogu,
I Słowo było Bogiem.
A już za chwilę rzeką Boh
Co niósł swoje wody i ludzkie biedy
Do Czarnego Morza.
Biedy tam nie tonęły
А chowały się w okowicie.
* * *
Zima mijała wierszami,
A ja upiększałem
Zielonym wizerunkiem świat,
By bywał lepszy,
Głodnym dał chleb,
A pragnącym – wody.
W moim wizerunku
Woda kryształowa,
Jak dziewczęce łzy:
Zło poszło na spód,
Dobro górą.
Moje białe wiersze
Na papierze, jak w bajce,
Uwypuklają szczęściem życie.
* * *
Czytam powieści historyczne
Mykoły Maczkiwskiego,
Jakbym patrzył w lustro,
Gdzie widzę los Ukrainy.
Podobny do losu człowieka.
Maczkiwskiego i Maćka biografii –
To Ukraina XX – XXI wieku.
Historia mojej Ojczyzny
Wyszyta wzorami na ręczniku
Nie tylko czerwoną i czarną
Ale i żółto-błękitną nitką.
I to są moje kolory,
Moje dwa kolory.
* * *
Mój dzień poezji się chyli
do ściany pospolitej liryki
I coraz mniej – do intymnej.
Odczuwa się oddech jesieni.
* * *
Od prawieku rolnik
Myśli o swoim polu,
A pisarz – o Słowie,
Słowo Boże,
Słowo o zakonie i łasce,
Słowo o pochodzie Igora
Słowo o słowie, Słowo i Czas
Słowo jak chleb powszedni.
* * *
Wśród ciemnej nocy
Krzyk rozdziera przestrzeń,
Ja myślałem tak płacze wiatr –
To bieda tańczy na piecu.
* * *
Jesion skrzypi na pluchę,
Pod skrzypienie tańcuje bieda.
Maestro-jaskółki na drucie,
Wypisują nuty dla pieśni
Nowego, jasnego dnia.
* * *
Zostawiam ślady na piasku
do następnego lata.
I gdy ty przyjdziesz,
a mnie tam nie będzie,
nie przeżywaj,
a popatrz uważnie:
gdzie był mój ślad,
znajdziesz kluczyk skrzypiący,
z niego utkasz melodię
mojego serca.
* * *
Wilka bać się – do lasu nie chadzać
Boga bać się – żyć w przykazaniach.
Kukała kukułka w bajkowym gaju
I nawróżyła inwersję – dolę.
* * *
Podaruj biały wiersz
o miłości,
Prosi mnie sen za oknami,
Ja nie mogę otworzyć oczu.
Bo całuje usta dziewczęce.
Z nich spijam nektar zbawienny.
I odkładam do plastrów na starość.
… Rozkoszuję się dzisiaj wspomnieniem.
Jaka radość – lata młodości!
Tłumaczenia pochodzą z tomiku Starte rymy (Użhorod 2017).
Witalij Maćko – urodził się 24 kwietnia 1952 roku w Szrubkowie koło Latyczowa na Podolu (Obwód Chmielnicki). Związany twórczością oraz pracą zawodową z obwodowym miastem Chmielnicki. Członek Narodowego Związku Pisarzy Ukrainy.
Poeta, prozaik, literaturoznawca, historyk literatury, krytyk literacki, tłumacz, pedagog, wychowawca wielu pokoleń filologów ukraińskich. Jako profesor pozostaje kierownikiem Katedry Języka Ukraińskiego i Literatury w Chmielnickiej Akademii Humanitarno-Pedagogicznej. Jest autorem wielu prac naukowych o ukraińskiej emigracji literackiej XX wieku, a zwłaszcza o twórczości ukraińskiej poetki emigracyjnej należącej do ugrupowania literackiego „Grupa Nowojorska” – Wiry Wowk (ur. 1926 roku).
Debiutował wierszem Idzie wiosna («Іде весна») w 1969 roku. Jednakże pierwszy tomik wydał dopiero w okresie niezależności Ukrainy w 1996 roku. Najnowszy zbiorek o nazwie Starte rymy, ukazał się w Użhorodzie w 2017 roku. Jako poeta pozostawał w literaturze ukraińskiej zwolennikiem zabronionego w czasach radzieckich wiersza wolnego vers libre, o czystej strukturze polifonicznej. Uprawiał także twórczość niekoniecznie opartą na zgodności liczbowej sylab, stóp i zestrojów akcentowych w wersie. Stąd pozostaje twórcą o intelektualnym podglebiu. Jego wiersze tłumaczono na język angielski, niemiecki, portugalski, słowacki i polski.
Mityczność i poetycka transpozycja słowa nachylają twórczość Witalija Maćka w stronę niszowej permutacji literackiej. Autora fascynuje filozoficzna sakralizacja poezji oraz uwypuklanie jej wewnętrznych rytmów. Graniczy ona ze starożytnym językiem myślicieli i przekłada się w natchnionym słowie na emocje. Stąd poezja autora dąży ku formie izomorficznej i syntetyzującej. Poetka Wira Wowk powiedziała: „Lubię poezję Witalija Maćka, ponieważ zawiera zarówno ostre myśli, jak i niebywałą świeżość”. Z tego punktu widzenia twórczość poety posiada własny tor literacki, ujmując metaforycznie treści w wierne karby tożsamości wewnętrznej. To tylko niektóre próby odczytania twórczości poety, która wyrasta z niezależnej tradycji języka poetyckiego, cechuje się dojrzałością myśli i jest zdystansowana wobec rzeczywistości, choć się w nią zanurza.
