Omawiana książka: Jerzy Pilch, “Autobiografia w sensie ścisłym a nawet umownym” (Wydawnictwo Literackie, 2022, posłowie: Marian Stala).
Zajawka: Lektura książek Pilcha towarzyszyła mi od wczesnych lat młodzieńczych.
Słowa kluczowe: Podział pisarstwa Pilcha do momentu choroby Parkinsona i przed Parkinsonem. W “Bezpowrotnie utraconej leworęczności” humor Pilchowski był bardziej pogodny, aniżeli później. Choroba nałożyła rozmaite ograniczenia fizyczne, np. drżenie ręki i utrudnione pisanie… Książka “Wiele demonów” uwypukla więcej akcentów mroczności. Wskazanie na moment “ciemnego cierpienia” – “cierpienie nie uszlachetnia” (Józef Tischner). Książka autobiograficzna, Pilch powraca do Wisły, skupia się na swojej babce Czyżowej, pisze o swoim ojcu i matce, pisze o postaciach przewijających się w Wiśle. Opisane postacie w sposób czuły oraz ironiczny. Rozważania o papieżach: o św. Janie Pawle II, o Franciszku. Zwraca uwagę niepodrabialna, Pilchowska fraza, która charakteryzuje się wysokim kunsztem artystycznym. Pilch gra z różnymi motywami, np. motywem snu. Pojawiają się również rozważania eschatologiczne. W pewnym sensie jest to także książka pożegnalna. Książka jest obfita w rozmaite fotografie. Ojciech Pilcha bardzo dbał o zdrowie, ale niestety przedwcześnie umarł. Gazety w domu Pilcha czytało się obficie, m.in “Tygodnik Powszechny”. Pilchowi chyba najlepiej pisanie o Wiśle, małej ojczyźnie, powroty do domu. Wisła cały czas w Pilchu żyje, pracuje, emanuje.
Książka nie jest również pozbawiona akcentów krakowskich, Pilch mieszkał w Krakowie ponad 40 lat. Moment powrotu do Wisły to moment pożegnalny. Fraza Pilchowska jest nieprzeźroczysta, bardzo indywidualna, skupiamy się jako czytelnicy na jego języku artystycznym. Wydaje się, że tę książkę również można byłoby sfilmować. Wisła jako miejsce pogody i cierpienia, miejsce niejednoznaczne.
