byli kiedyś w Polsce
Blog pisany w formie haiku i zdjęć
Chyba tylko jeden taki blog – zwany „muzeum zdjęć i haiku” – istnieje na świecie. A jego autorem jest pisarz Morimura Seiichi. Blog jest dostępny na oficjalnej stronie pisarza: Morimura Seiichi Kōshiki Saito 森村誠一公式サイト http://shashin-haiku.net/. Na tej stronie są działy informujące o nowościach wydawniczych autora, wydarzeniach, publikacjach w odcinkach prasowych. Jest też ogromna lista książek opublikowanych przez autora, źródła, wideo, opinie, zbiór wypowiedzi w sprawie 9 artykułu Konstytucji Japońskiej, szkoła pisania powieści. Specjalnie dużo miejsca zajmuje również wspomniany blog, a mianowicie Shashin Haiku Kan 写真俳句館、 zawierający do końca 2019 roku ponad 718 cykli tygodniowych.
Hołd ofiarom KL Auschwitz
Jeden sierpniowy „tydzień” 2007 roku, składający się z ośmiu wierszy haiku, poświęcony jest obserwacjom i myślom pisarza z czasu jego wizyty w Auschwitz w końcu lipca 2007 roku. Oryginalnym autorskim zdjęciom, m. in. krematoriów, zieleni trawy przed ogrodzeniem obozowym, bloków ceglanych po obu stronach drogi śmierci i drogi zwiedzania, drogi topolowej, trzech poziomów łóżek dla więźniarek, czy celi śmierci towarzyszą wiersze haiku. Jeden z wierszy mówi o tym, że
„Kieruje ruchem / życia i śmierci / lekarz nazista
Sei to shi no/ Kōtsū seiri ya /Nachi no ishi
Niewątpliwie, inicjatorem odwiedzenia obozu koncentracyjnego był Morimura, znany z poglądów pacyfistycznych (m. in. dlatego na jego stronie internetowej jest dział poświęcony obronie pacyfistycznego, dziewiątego artykułu Konstytucji Japonii). Źródeł tej postawy można doszukiwać się w przeżyciach z dzieciństwa. A mianowicie Seiichi jako dwunastolatek cudem uratował się od śmierci podczas nalotu amerykańskich B-29 na jego rodzinne miasto Kumagaya nocą, w dniu 15 sierpnia 1945 roku. Jak na ironię losu, niecałe pół doby później cesarz Japonii ogłosił zakończenie wojny. I tego dnia bombardowania napalmem miast japońskich ustały. Tej niezapomnianej nocy w rzece niedaleko domu Seiichi ujrzał ciało swej „pierwszej miłości”. I wtedy postanowił zostać pisarzem, ażeby opisać przerażenie i żal po stracie Miya-chan. Tak po latach wspominał czas wojny na łamach tygodnika dla kobiet „Josei Seven” (https://www.news-postseven.com/archives).
Koncert Uczty szatana w Nowej Hucie (24 lipca 2007)
Morimura odwiedził Auschwitz razem z japońskim chórem, który przed koncertem postanowił złożyć hołd ofiarom niemieckiego obozu koncentracyjnego. Do Polski przyjechał jako autor tekstu suity opartego na dokumentalnej powieści pt Akuma no hōshoku (Uczta szatana, 1983), ujawniającej bolesną prawdę o działalności tzw. Jednostki 731, należącej do japońskiej Armii Kwantuńskiej w Mandżurii.
Uczta szatana spotkała się z dużym rozgłosem w Japonii. Wówczas Chór Urzędu Miasta Kobe podjął próbę wykorzystania tej powieści do stworzenia wersji muzyczno-chóralnej. Jej autor, Morimura, opracował wierszowany tekst suity, nazywanej też kantatą. W rezultacie wspomniany chór osiągnął cel, kiedy słynny kompozytor Ikebe Shin’ichirō zgodził się napisać muzykę. I tak od premiery suity, która odbyła się w 1984 roku w Kobe, Morimura brał udział w prawie wszystkich koncertach krajowych i zagranicznych.
W latach 1990. suitę wykonywano wielokrotnie, z towarzyszeniem orkiestry. W pięćdziesięciolecie zakończenia II wojny światowej utwór wykonano 18 razy w stolicy i w siedzibach kilku prowincji i prefektur Japonii. Jego występy miałem okazję oklaskiwać we wrześniu 2006 roku w Mishimie, przy pełnej dużej sali koncertowej i zainteresowaniu ponad stutysięcznego miasta. Sukcesem były też dwa występy w Chinach (1998 i 2005).
Należy jeszcze wspomnieć o oryginalności przygotowań do koncertu Uczty szatana, zwłaszcza że nie było stałego zespołu chóralnego, który miałby w programie m. in. tę suitę. Dlatego też przed każdym występem należało zbudować zespół spośród wolontariuszy z tej miejscowości, w której zaplanowano występ. Dla kierownictwa całego przedsięwzięcia stałą i scalającą siłą była nieliczna grupa profesjonalistów, kierowanych przez pisarza Morimurę i autora muzyki i dyrygenta Ikebe.
Ikebe Shin’ichirō (ur.1943 r. w Mito) jest jednym z najbardziej cenionych i znanych w Japonii kompozytorów. Jest twórcą wielu symfonii, koncertów fortepianowych, oper, utworów kameralnych i chóralnych. Jego biografię zdobią bardzo liczne nagrody i odznaczenia.
Dla miłośników kina nazwisko Ikebe jest również znajome, ponieważ współpracował on z Kurosawą, komponując ścieżkę dźwiękową do takich filmów jak: Sobowtór (1980), Sny (1990), Rapsodia sierpniowa (1991) i Jeszcze nie (Maada da yo, 1993). Skomponował muzykę również do licznych filmów Imamury Shōheia, Jissōjiego Akio, Imaia Tadashiego, Kitano Takeshiego i innych reżyserów. Skomponował też muzykę do wielu seriali telewizyjnych (np. Genroku ryōran –Przepych i szaleństwo ery Genroku) oraz kilkuset spektakli teatralnych.
W latach 1980-2012 Ikebe był również cenionym komentatorem muzyki klasycznej w Japońskiej Telewizji Edukacyjnej. Zwykle komentował utwory wykonywane przez Orkiestrę Symfoniczną Japońskiej Telewizji Publicznej NHK. Nic więc dziwnego, że wielu muzykujących Japończyków pragnęło go spotkać i posłuchać podczas koncertów Uczty szatana.
W hotelu w Krakowie, po koncercie. Z lewej: Ikebe, Melanowicz, Morimura
Morimura pisarzem powieści sensacyjnych
Morimura Seiichi (ur. 1933 r. w Kumagaya) był najbardziej znany jako autor wspomnianej dokumentalnej powieści pt. Akuma no hōshoku (Uczta szatana, 1981, 1983), ujawniającej okrucieństwa Jednostki 731 w Mandżurii w czasie wojny. Ale dziś jest przede wszystkim jednym z najwybitniejszych autorów powieści detektywistycznych i historycznych.
Morimura Seiichi – po skończeniu liceum handlowego oraz studiów anglistycznych na uniwersytecie Aoyama Gakuin – przez dziewięć lat pracował w hotelach w Osace, a następnie w w Tokio. Został więc salarymanem (sarariiman – dosł. „mężczyzna na pensji”) – jak wówczas Japończycy modnie nazywali pracowników firm i korporacji. Poznał więc surowe zasady budowniczych japońskiego cudu gospodarczego.
Ale podczas pracy w hotelu spotkał pisarzy (m.in. Kajiyama Sueyuki, Agawa Hiroyuki, Kuroiwa Jūgo), którzy często zatrzymywali się w tym hotelu, w którym on pracował, ponieważ musieli dla sąsiadującego wydawnictwa Bungei Shunjū szybko skończyć zamówione teksty. Wtedy miał okazję rozmawiać z autorami popularnych, sensacyjnych powieści. Pod ich wpływem zdecydował o zmianie zawodu. Po prostu podczytując powierzane mu teksty w celu przekazania redaktorom, doszedł do wniosku, że tak pisać to on również by potrafił, zwłaszcza że od dzieciństwa Seiichi był molem książkowym. I nawet kiedyś myślał o tym, by zostać pisarzem. Teraz nadarzyła się okazja, ponieważ został zachęcony przez jednego ze znajomych pisarzy.
I tak Morimura zaczął pisać eseje na temat życia salarymanów, bo na tym znal się najlepiej. A po wydaniu powieści Sarariman akutoku seminaa (Seminarium nt. korupcji salarymanów, 1965) i Daitokai (Wielkie miasto, 1967), odniósł sukces, otrzymując Nagrodę Edogawy Ranpo za powieść sensacyjną pt. Kōsō no shikaku (Pole śmierci widziane z wysokiego piętra, 1969).
W 1970 roku Morimura rozpoczął publikować sensacyjne powieści, których akcja związana była z koleją dużej szybkości, to znaczy z Shinkansenem podziwianym – po Olimpiadzie Tokijskiej – nie tylko w Japonii lecz także na całym świecie. I tak powstała seria powieści Shinkansen suiri shiriizu.
Następnie – wraz z publikacją Ningen no shōmei (Dowód człowieczeństwa, 1977) – Morimura rozpoczął serię, w której główną rolę grał oficer śledczy Munesue (w sumie 36 książek). Współtworzył jeszcze kilka innych poczytnych, sensacyjnych serii wydawniczych.
Znaczna część utworów Morimury poświęcona jest tematyce społeczno-politycznej. W większości z nich – za pomocą wartkiej i sensacyjnej akcji – autor krytykuje korupcję w środowisku biznesmanów i polityków,
Morimura jako autor historycznych powieści popularnych
Morimura opublikował również wiele popularnych powieści historycznych, tzw. jidai shōsetsu, których akcja toczy się w epoce Edo (XVII-XIX w.). Najbardziej znane są utwory z serii „Incydentu Akō w okresie Genroku” (Genroku Akō jiken), do której należy Skarbiec wiernych wasali (Chūshingura, 1986) i Kira – [przeciw] – wiernym wasalom, (Kira chūshingura,1992).
Obraz ludzi w równie przełomowym okresie jak Genroku (1688-1704), to znaczy w Bakumatsu („koniec władzy siogunów”) w latach 1860. przedstawił w równie obszernej powieści Shinsengumi (Nowy oddział doborowy, 1992), której głównymi bohaterami są dowódcy oddziału policyjnego (Kondō Isami, Hijkata Toshizō, Okita Sōji), natomiast akcja przełomu epok obejmuje wielką przestrzeń geograficzną miast Kōfu, Edo, Kioto, Aizu-Wakamatsu i Hakodate.
W mieszkaniu Morimury w Tokio: Morimura Seiichi i Mikołaj Melanowicz, fot. M. Melanowicz.
Nowości bieżącego roku
Zaglądam do działu nowości Oficjalnej Strony Morimury i ze zdumieniem odkrywam, że osiemdziesięciosiedmioletni pisarz opublikował w tym roku dwie książki: powieść sensacyjną Suzuyaka ni shizuka ni korose (Zabijaj na chłodno, po cichu, marzec 2020) i Oi e no chōsen (Wyzwanie dla starości, 2020), to znaczy zbiór słów i wyrażeń oznaczających celne wskazówki, ważne w życiu bohaterów, jak również autora.
22.04.2020
Postscriptum
Na podstawie powieści Morimury wyprodukowano wiele filmów i dramatów telewizyjnych. Natomiast większość publikacji miała po kilka wydań, dlatego biblioteka jego własnej twórczości budzi podziw dla pracowitości pisarza, który stworzył również szkołę pisania powieści sensacyjnych i stał się instytucją kultury,
Przykro mi, że znajomy, robiąc zdjęcie z mojego aparatu, nie objął całej sylwetki artysty Ikebe…
M. M.
