Stanisław Grabowski
Kalendarium Niepodległości (17)
1września 1918
Dr Stanisław Bukowiecki [w młodym wieku utracił wzrok – St.G.], dyrektor departamentu sprawiedliwości w Tymczasowej Radzie Stanu przejmuje sądownictwo od władz niemieckich, to jeden z dowodów tworzenia się polskiej państwowości.
_________________________
Jedni Niemcy mogą nam dać Litwę. Nie otrzymamy jej nigdy za pośrednictwem Koalicji chętnie z Rosją flirtującej. Strzeżmy się jednak zbytniej zachłanności, aby nie wprowadzać obcych elementów w nieskonsolidowane polskie ciało. Niemcy niezawodnie pokusę przed nami roztoczą, zaciskając natomiast więzy posiadania nad rdzennie polskim Księstwem Poznańskim. Rząd polski rysuje wschodnią granicę Stochodem aż do jego ujścia do Prypeci, następnie Prypecią, jak długo płynie na wschód, a w miejscu, gdzie się odchyla na południe, suchą granicą ku Berezynie – Berezyną na północ pod Dźwinę, a potem ponad Święcianami i Dubinkami między Kownem a Wilnem do granicy Królestwa, pozostawiając Litwie cztery powiaty północnej Suwalszczyzny. Czy Pan Bóg pozwoli położyć nareszcie te podwaliny polskie – zakreślić granice żywotne i ruszyć nam z miejsca. Szukam w sobie zdrowego optymizmu, ale z piętrzących się trudności zdaję sobie sprawę. (Maria Lubomirska)
__________________________
Urodził się Tadeusz Wesołowski, kompozytor i akordeonista, zm. w Warszawie w 1972. Znawcy muzyki nazywali go wirtuozem akordeonu. Największą sławę przyniósł mu występ w radiu w 1938, od którego stał się postacią rozpoznawalną. Założył zespół akordeonistów, z którym występował na scenie oraz w audycjach radiowych. Grywał popularne melodie, ale również te, które sam skomponował. Pozostawił po sobie liczne nagrania i utwory oryginalne.
_________________________
Został przeniesiony do Krakowa [por. Antoni Stawarz– St.G.] i otrzymał dowództwo kompanii karabinów maszynowych, przydzielonej do batalionu asystencyjnego 93 Pułku Piechoty, stacjonującego w koszarach na Podgórzu. Nawiązał on kontakty konspiracyjne z podporucznikiem Śniegowskim z 57 PP, podporucznikiem Janem Banachem z 13 Pułku Strzelców i z podporucznikiem Pustelnikiem z 56 PP, którzy rozszerzyli spisek wśród Polaków służących w wymienionych jednostkach. Ponadto nawiązał współpracę z kolejarzami węzła kolejowego Płoszów oraz z grupami uzbrojonych dezerterów znajdujących się w okolicach Krakowa. (Marian Zgórniak). [wcześniej M. Zgórniak tak pisze o A. Stawarzu: „Jednym z najważniejszych, najbardziej zdecydowanym i energicznym spiskowcem okazał się porucznik rezerwy Antoni Stawarz (…). Związany z polskim ruchem ludowym, do sierpnia 1918 r. przebywał na Śląsku Cieszyńskim, gdzie już tworzył tajną organizację wśród Polaków w podlegającym mu oddziale”].
________________________
Otwarcie w Warszawie nowego gimnazjum zasilanego funduszami społecznymi. Było to Gimnazjum Męskie Rady Głównej Opiekuńczej, prowadzone przez Kazimierza Kulwiecia, z wykształcenia i zamiłowania przyrodnika, popularyzatora wiedzy przyrodniczej, a z zainteresowań społecznych organizatora ruchu krajoznawczego.
________________________
W Łodzi urodziła się Krystyna Żywulska, właściwie Zofia (Sonia) Landau, zm. w 1992 w Düsseldorfie. Studiowała prawo na Uniwersytecie Warszawskim, naukę przerwał jej wybuch II wojny światowej. W 1941 wraz z rodziną przesiedlono ją do warszawskiego getta. Po ucieczce stamtąd działała w ruchu oporu pod przybranym nazwiskiem Zofia Wiśniewska. W 1943 aresztowana przez gestapo. Przesłuchiwana podała nazwisko Krystyna Żywulska. Zesłano ją do Auschwitz, w 1945 podczas „marszu śmierci”, zdołała zbiec i się ukryć. Gdy po 1968 jej synów zmuszono do opuszczenia Polski, z powodu żydowskiego pochodzenia, wyjechała z nimi do Monachium. Debiutowała w 1946 pamiętnikiem Przeżyłam Oświęcim. Wydano go również w języku angielskim i francuskim. Okresu wojny dotyczą także jej Wiersze oświęcimskie (1946) i powieść Pusta woda (1963). Autorka tekstów dla kabaretów „Wagabunda” i „U Lopka” oraz piosenek.
________________________
W Hamboirn nad Renem urodził się Tadeusz Gwiazdowski, aktor. W 1937 rozpoczął studia na Wydziale Aktorskim Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie, które przerwał wybuch II wojny światowej. W czasie okupacji wywieziono go na roboty przymusowe do Niemiec. W sezonie 1945/1946 występował na deskach Teatru Miejskiego Komedia w Gdyni, a w sezonie 1946–1947 w Teatrze Dramatycznym Marynarki Wojennej. W latach 1948–1979 był aktorem Teatru Wybrzeże w Gdańsku. W 1979 przeszedł na emeryturę. Występował również w Teatrze Telewizji, był cenionym aktorem filmowym. Wielokrotny laureat festiwali teatralnych. Zmarł w 1983.
