Nakładem Międzynarodowego Stowarzyszenia Pisarzy ukazał się właśnie zbiór miniatur zasłużonego żyrardowskiego pisarza i animatora życia literackiego Jerzego Paruszewskiego Wolność Słowa – Vārda brīvība w edycji polsko-łotewskiej. Wybór łotewskiego, jako języka przekładu, jest godny uznania, gdyż do rzadkości należą literaci z dużych krajów europejskich decydujący się na wydanie swej twórczości w języku, w którym czytelników ledwie garstka. Łotysze są jednym z najmniej licznych europejskich narodów. Cała ludność Łotwy liczy bowiem niewiele ponad dwa miliony mieszkańców, spośród których niewiele ponad połowę to rdzenni Łotysze, reszta zaś należy do wielkiego, rosyjskojęzycznego rynku czytelniczego. Przekładu utworów dokonała Dagnija Dreika, popularna ryska autorka powieści i książek dla dzieci.
Jerzy Paruszewski od kilku dekad jest aktywnym animatorem życia literackiego na południowym Mazowszu, a także czynnym uczestnikiem i promotorem międzynarodowej współpracy literackiej. Od lat organizuje z rozmachem w Żyrardowie prezentacje poezji z różnych krajów w ramach dorocznych obchodów Światowego Dnia Poezji i Festiwali Poezji Słowiańskiej. Spotkania te cieszą się niezmiennie zainteresowaniem publiczności w każdym wieku, a także uwagą lokalnych środków przekazu, co należy do rzadkości w przypadku literatury pięknej, a szczególnie jej dziedziny tak niszowej, jak poezja tworzona przez literatów.
Do zbioru Wolność Słowa żyrardowski pisarz wybrał teksty krótkie, lecz solidnie naładowane przesłaniami filozoficznymi i etycznymi – takie, jakie stanowią lwią część jego bogatego dorobku twórczego. Paruszewski jest mistrzem skrótu i syntezy. Jego błyskotliwość i zręczność w posługiwaniu się językowymi narzędziami miniatury sprawiają, że każdą jego książkę czyta się z przyjemnością i zaciekawieniem. Autor wypracował przez długie lata osobliwą poetykę oscylującą na granicy liryki i eseju. Krótkie teksty refleksyjne często przybierają formę aforyzmów, trudno je jednak jednoznacznie zakwalifikować pod względem gatunkowym. W centrum tych utworów znajduje się zawsze homo sapiens jako istota myśląca, czująca i działająca. Ich tematem są nasze zdolności i ograniczenia, tajemnice słabości duszy i ciała oraz ich wpływ na rozmaite aspekty stosunków międzyludzkich.
Paruszewski jest bez wątpienia bystrym obserwatorem i wnikliwym analitykiem ludzkiej kondycji. Jednakże, zamiast rozwlekłych form narracyjnych, wybrał konsekwentnie jako narzędzie swych przemyśleń krótką, syntetyczną formę literacką, dobrze wpisując się w nurt polskiej miniatury spod znaku Leca, Sztaudyngera i Kerna. Wolność Słowa to godna polecenia kolejna odsłona tego nurtu, prezentująca znane już i uznane walory twórczości Jerzego Paruszewskiego. Dla ich ilustracji przytaczam poniżej kilka znaczących utworów z tego interesującego, dwujęzycznego wydania.
Paweł Krupka
Wizyta
Przyszła jakby za wcześnie…
Pukała energicznie,
Ale nie zdecydowałem się otworzyć…
Cichnące, stanowcze kroki:
To była moja Pewność Siebie.
Chyba opuściła mnie na dłużej…
W drodze
Jestem ostatni,
Ale oglądam się za siebie:
Nikogo – tylko miraże przeszłości…
Wszyscy przede mną,
Bardzo sobą zajęci.
Może spróbuję zawrócić?
Nawet nie zauważą!
Ale tam, z tyłu, nie ma już nic…
Dziwactwo
Złote słońce,
Srebrny księżyc,
Szmaragdowe morze,
Lazurowe niebo,
Perła rosy na trawie,
Rubinowa kropla krwi…
A wy chcecie tylko pieniędzy
(mogą nawet być papierowe)
Minimaliści!
Odmowa
Jestem Wolny.
Za wolny na twój wyścig.
O, już dzwoni na ciebie komórka…
Biegnij do niej, szczurze!
Niespodzianka
Ktoś kradnie,
Ktoś zabija,
Ktoś pragnie władzy.
Ktoś daje,
Ktoś ratuje,
Ktoś sadzi drzewo.
Jutro wybuchnie Wezuwiusz.
