Władysław Panasiuk
Sen nocy letniej
„Chwała wielkich ludzi jest jak cień, czym bliżej zachodu, tym dłuższy.”
Za człowiekiem, który zostawił coś ważnego po sobie wciąż szybuje echo powtarzające jego imię. Tak trudno zapomnieć o ludzkich czynach tych dobrych jak i złych. Mówią, że narody powinny się karmić wspomnieniami, historią, a przede wszystkim wiarą.
W co dzisiaj wierzymy?.
Może w moc własnej siły, w swoje talenty, w samowystarczalność! Tak przynajmniej wynika z obserwacji i danych, które stały się naszym codziennym pożywieniem.
Wielkość potrafi mieć różne oblicza: jedni uważają, że pochodzi z niebios, inni chcą budować ją sami. Wielkość to pojęcie względne i trudne do oszacowania. Coraz rzadziej słychać o narodzinach geniuszy, co nie przeczy, że tacy nie istnieją. Kiedyś ludzie ich odkrywali, dzisiaj odkrywają się sami. Znamy kompozytorów, artystów i pisarzy, bliskich temu określeniu. Wielu ludzi stara się ich naśladować, co zdaje się być szlachetne. Iść za mądrymi, to tak jakby zagłębiać się w księdze życia, jakby odnaleźć swój azymut. Sztuka i człowiek towarzyszą sobie od wieków, człowiek bez niej staje się drętwy. Ona jest deserem do posiłków i kroplą wody spadającą z nieba. To dzięki sztuce człowiek staje się bardziej dojrzały i wartościowy, rozumiejący problematykę życia, i świata.
Średniowiecze (przynajmniej od V do XI w.) było mroczną doliną dla kultury, za to dzisiaj roi się od wszelkiego rodzaju artystów. To rekompensata za ubiegłe, stracone stulecia. Wszystko musi mieć czas na odpoczynek; nawet gleba po dobrym urodzaju.
Polonijni artyści mają się dobrze, dorobiliśmy się wielkiego formatu literatów:” klasyków, wieszczów, bardów.” Aż kipi od poezji (tematyka wszechstronna), książki sypią się jak przysłowiowa manna. Wiemy do czego w przeszłości doprowadziła nas masówka…Mógłbym o tutejszych artystach napisać traktat, ale i z tym doskonale sobie radzą – piszą sami o sobie. Zatem przeniosę się za ocean, do epoki oświecenia gdzie geniuszy również nie brakuje. Michał Anioł, Leonardo da Vinci, Dante, Chaucer to tylko niektórzy królowie tamtego stulecia. Chciałbym jednak dzisiaj więcej uwagi poświęcić największemu angielskiemu poecie, dramaturgowi i aktorowi – Williamowi Szekspirowi –
Co nie oznacza, że zapomnę o tutejszych pisarzach, im również należy oddać pokłon.
William Szekspir urodził się w 1564 r. w miejscowości Stratford – upon- Avon, napisał wiele sztuk (w granicach 40), ponad 150 sonetów. Popularnością cieszył się już za życia, co dzisiaj nie jest ewenementem. Jednak dopiero po śmierci uznano go za poetę narodowego Anglii. Życiorys miał w miarę krótki ( jednak czasy się zmieniły) uczył się w liceum: łaciny, historii, literatury antycznej i retoryki. W związku z nielegalnym handlem wełną ojciec Williama popadł w tarapaty finansowe i syn zmuszony był przerwać naukę. Nic nie wskazuje na to, że do niej powrócił. Pracował u magnatów jako sekretarz, guwerner, również jako aktor w dworskich przedstawieniach. Pisał z wielką łatwością i potrafił tworzyć zarówno komedię i tragedię, co raczej rzadko się zdarza. Sztuki Szekspira zostały przetłumaczone na wszystkie najważniejsze języki świata. Ożenił się w roku 1582 ze starszą od siebie o 8 lat Anne Hathaway, która była z nim w ciąży. Szekspirowie mieli trójkę dzieci: Suzanne, Hamnet i Judith (bliźnięta). Hamnet zmarł w wieku 11 lat, przypuszcza się, że śmierć ta była inspiracją do napisania Hamleta.
Arcydzieło teatru elżbietańskiego Hamlet to tragedia napisana na przełomie XVI i XVII w.
Jej treść oparta jest na historii spisanej przez Saxo Grammaticusa (Gesta Donorum 1200 r.) Opowiada o królu Danii Roryku, który dzieli władzę nad Jutlandią pomiędzy dwóch braci: Orvendila i Fengiego. Jeden z nich Orvendil zaręcza się z córką króla Geruth, rodzi się im syn Amleth. W imię pożądania Geruth, Fengi zabija brata i po zaślubinach ogłasza się królem Jutlandii.Amleth udaje szalonego, gdyż obawia się o własne życie. Wraz z ukochaną Ofelią planuje zemstę, zabija króla i staje się mocarzem Jutlandii.
Szekspir nie bał się wzorów i korzystał z nich śmiało. Wzorować się – znaczy znać i korzystać z historii
Oto Hamlet Szekspira:
Na zamku w Danii (w Elsynorze) nagle umiera król Hamlet, jego miejsce na tronie zajmuje jego brat Klaudiusz, poślubia wdowę królową Gertrudę. Syn zmarłego króla o tym samym imieniu ( Hamlet) powraca z Wittenbergi. Zhańbiony postępowaniem matki, która wyszła za stryja książe szuka rozwiązania. Jego przyjaciel Horacy oznajmia mu, że w zamku pojawia się duch jego ojca. Hamlet spotyka się z duchem, który wyjawia mu, że zabił go brat. Każe synowi przysięgnąć zemstę, jednak nalega by oszczędził matkę. Długo się zastanawia czy duch ojca nie jest demonem, pragnie dowodów zbrodni. Udaje niezrównoważonego, by łatwiej dojść do tajemnic i odnaleźć prawdę. Tymczasem do Francji wyjeżdża Laertez, syn Poloniusza i brat Ofelii, nakazując jej, by nie wierzyła w wyznania miłosne Hamleta. Po wielu intrygach Hamlet zrywa z Ofelią.
Hamlet zaprasza znajomych aktorów i prosi o wystawienie sztuki” Zabójstwo Gonzagi’ przerabiając minimalnie jej treść. Klaudiusz zauważywszy, że odgrywane jest jego zabójstwo – wychodzi. Hamlet już zna zabójcę swego ojca, i choć ma sposobność jego zabicia w czasie odmawiania modlitwy – nie czyni tego. Uznał bowiem, że zamiast stryj do piekła, trafi do nieba. Matka księcia czyni mu wymówki, jednakże on oskarża ją o zdradę ojca, przypadkowo zabija stojącego za kotarą Poloniusza myśląc, że to król Klaudiusz. W tej kłótni pojawia się duch ojca i przypomina Hamletowi daną obietnicę o nietykalności matki. Ducha nie widzi krolowa i tym bardziej podejrzewa rozmawiającego syna z nikim za obłąkanego. Król postanawia pozbyć się bratanka i wysyła go do Anglii. List jaki otrzymali od Klaudiusza Gildensterni Rozenkranca ( konwojenci księcia ) był dla niego wyrokiem śmierci . Hamlet spotyka wojska norweskie maszerujące na Polskę i na statku wykrada list Klaudiusza, zmienia jego treść wydając tym samym wyrok na konwojentów. Statek atakują piraci i Hamlet trafia do niewoli, niebawem zostaje odesłany do Danii. Do kraju powraca Leartes, syn Poloniusza, brat Otylii wywołując rebelię, wdziera się do zamku domagając się ukarania zabójcy Poloniusza. Klaudiusz obiecuje mu godziwy proces, tymczasem Ofelia jest w obłędzie po stracie ojca. Ofelia topi się w rzece, na jej pogrzebie pojawia się Hamlet.
Ostra wymiana zdań między nim a Laertesem, który obwinia go za utratę ojca i siostry. Pragnie to wykorzystać Klaudiusz. Proponuje pojedynek z Hamletem. Laertez wpada na genialny pomysł, by posmarować broń trucizną, a Klaudiusz postanowił Hamletowi podać szklankę zatrutego wina w czasie walki. W pojedynku Laertes rani przeciwnika, ale zatruty floret trafia do ręki Hamleta, który rani Laertesa. Królowa przez pomyłkę wypija zatrute wino i umiera. Przed śmiercią Laertes wyznaje prawdę o zdradzie swojej i Klaudiusza. Hamlet godzi śmiertelnie króla. Umierając książe wyraża swoją wolę, by na tronie zasiadł Fortynbras.
Każdy z nas oglądał chociaż raz dzieło Szekspira, napisał ich wiele, z których najbardziej znane to: Hamlet, Makbet, Julia i Romeo, Król Lear, Wieczór trzech króli, Poskromienie złośnicy i wiele innych.
Znakomita komedia „Sen nocy letniej” napisana z okazji ślubu jednego z arystokratów zwieńcza węzłem małżeńskim aż trzy pary, przechodzące perypetie życiowe, pełne uczuć i magii. W owej igraszce można się doszukać głębszych treści, mądrości jaką nosił w sobie kontrowersyjny uczuciowo Szekspir.
