Karabowicz Tadeusz

Tadeusz KARABOWICZ

Tadeusz Karabowicz (także Tadej Karabowicz). Urodził się 6 kwietnia 1959 roku w Sawinie w województwie lubelskim. Jestem poetą, tłumaczem, krytykiem literackim, historykiem literatury oraz literaturoznawcą.

         Po ukończeniu Szkoły Podstawowej w Tarnowie, w latach 1974–1978 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Siedliszczu nad Wieprzem. Od 1978 do 1987 studiował na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W latach 1986–1995 pracował jako redaktor literacki w tygodniku społeczno-kulturalnym “Nasze Słowo” w Warszawie. Od 1995 do 2018 roku pozostawał pracownikiem naukowym Zakładu Filologii Ukraińskiej w Instytucie Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Od obrony pracy doktorskiej w 1998 roku (opiekun naukowy doktoratu prof. dr hab Michał Łesiów), jako adiunkt. W 2018 roku  uzyskał stopień doktora habilitowanego w Międzynarodowej Szkole Ukrainistyki Narodowej Akademii Nauk Ukrainy; kolokwium w Narodowym Uniwersytecie Tarasa Szewczenki w Kijowie. Temat rozprawy Teorie mitu “Grupy Nowojorskiej”. Monografia, (Kijów 2017). Opiekun naukowy prof. dr hab. Ołeksandr Hryhorowycz Astafiew.

         Od 1990 roku jest członkiem Towarzystwa Miłośników Skansenu Kultury Materialnej Chełmszczyzny i Podlasia w Holi. Od 1996 roku członek lubelskiego oddziału Związku Literatów Polskich. Członek Narodowego Związku Pisarzy Ukrainy.  Honorowy członek Klubu Inteligencji Twórczej Stowarzyszenie Żywych Poetów (Brzeg). Członek Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych PAN Oddział w Lublinie. Wspólnie z żoną Aliną Karabowicz jest współorganizatorem “Jarmarków Holeńskich” w Holi (powiat Włodawa) – imprezy folklorystyczno-religijnej wielokrotnie nagradzanej przez władze samorządowe.

         Jest autorem wielu haseł literackich w Wikipedii, dotyczących ukraińskiej literatury współczesnej (Lina Kostenko, Ihor Kałyneć, Bohdan Bojczuk, Wira Wowk oraz innych). Był kuratorem wystawy ukraińskiego malarza Wołodymyra Łobody  ze Lwowa w Muzeum Ikon w Warszawie. Tytuł wystawy “Bezkres” (22. 06. 2019 – 01. 09. 2019).

         Ponadto był członkiem kapituły “Książka Roku” Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie oceniającej i nagradzającej najlepsze książki wydawnictw Lublina i Lubelszczyzny. Członkiem kapituły konkursu poezji wybitnej poetki współczesnej Marianny Bocian dla dzieci i młodzieży w Czemiernikach; organizator Czemiernickie Towarzystwo Regionalne.

         Był dwukrotnym stypendystą Ministerstra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Byłem także wielokrotnym stypendystą Wydziału Kultury Miasta Lublin.

         Debiutował utworami poetyckimi w w lubelskiej „Kamenie” (1980) i wierszami w „Naszym Słowie” (1982). Wiersze, przekłady, recenzje literackie i publicystyka drukowane były prasie krajowej i zagranicznej: w „Naszym Słowie” (Warszawa, 1982-2011) oraz jego dodatkach „Naszej Kulturze” (Warszawa, 1982, 1983, 1988, 1992), „Ukraińskim Kalendarzu” (Warszawa, 1984-1986) i „Ukraińskim Almanachu” (Warszawa, 1997-2009), ponadto: w „Ukraińskim Zaułku Literackim” (2001-2019) oraz w czasopismach literackich: „Almanach Sejneński” (Sejny, 2003), „Dukla” (Presow 1990, 1997), „Kamena” (Lublin, 1980, 1981, 1984, 1985, 1991-1993), „Krąg” (Lublin, 1989, 1990), „Literatura na Świecie” (Warszawa, 1986, tłumaczenia wierszy Ałły Pawłenko i Mykoły Worobjowa, 1987, tłumaczenia wierszy Wołodymyra Swidzińskiego), „Odra” (Wrocław, 1989, tłumaczenia wierszy Wołodymyra Zatuływitra), „Perewał” (Iwano Frankowsk, 1992, 1994), „Suczasnist” (Nowy Jork,1989, 1990, Kijów, 1992), „Swito-vyd” (Nowy Jork-Kijów, 1990-1999), „Wseswit” (Kijów, 1989), „Witryła” (Kijów, 1990), „Zwierciadło” (Warszawa, 1987, tłumaczenia wierszy Ałły Pawłenko), „Żowteń” (Lwów, 1989), “Kurier Krywbasu” (Krzywy Róg, 2008-2017), “Krasnogruda” (Sejny, tłumaczenia poetyckie Emmy Andijewskiej z  “Grupy Nowojorskiej”, “Akcent” (Lublin, głównie krytyka literacka), “Okolica Poetów” (głównie wiersze), “Metafora” (przekłady, wiersze, krytyka literacka).   

         Od lat 80 zajmuje się twórczością przekładową z języków wschodniosłowiańskich: białoruskiego (Maksym Tank, Sokrat Janowicz, Nadzieja Artymowicz, Ryhar Baradulin), rosyjskiego (Robert Rożdiestwienski) i ukraińskiego, skupiając się głównie na tłumaczeniach z literatury ukraińskiej XX wieku. Były to przekłady utworów „Kijowskiej Szkoły”: Mykoły Worobjowa, Wiktora Korduna, Wasyla Hołoborod’ki, oraz Ihora Kałyncia. Ponadto tłumaczył ukraińskich emigrantów, występujących po 1959 roku w Nowym Jorku, jako „Grupa Nowojorska”: Roman Babował, Bohdan Bojczuk, Emma Andijewska, Wira Wowk, Jurij Tarnawski i Marija Rewakowycz, Tłumaczył także wiersze Jurija Kołomyjcia oraz poezję Lidy Palij i Liny Kostenko, Mirtały Pyłypenko, Serhija Żadana, Wasyla Kujbidy, Łesi Stepowyczki oraz innych. Tłumaczył również poetów polskich na język ukraiński: Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Jan Leończuk, Urszula Gierszon, Mirosława Niewińska, Janusz Wójcik, Alicja Rybałko, Ewa Sonnenberg, Janina Osewska, Eryk Ostrowski, Alina Jahołkowska.

Własne tomy poetyckie

1. Zapatrzenia, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1985.
2. Wilgotność ziemi, Wydawnictwo UTSK, Warszawa 1986.
3. Atlantyda, Slavuta Publishers, Edmonton 1989 [Wydane poza cenzurą].
4. Obok ognia, Zakład Wydawniczy ZUP, Warszawa 1990.
5. Wołam cię jak jaskółkę, Zakład Wydawniczy ZUP, Warszawa 1991.
6. Atlantyda, Wydawnictwo „Tyrsa”, Warszawa 1993 [Drugie wydanie.]
7. W przestworzu niebo czarne, Wydawnictwo „Tyrsa”, Chełm – Warszawa 1995.
8. Który stoję za ścianą wspomnień, Wydawnictwo „Tyrsa”, Warszawa 1997.
9. Powrót, [tłumaczenie Jan Leończuk], Wydawnictwo Prymat, Białystok 1998
10. Dwa listy do nocy, Wydawnictwo Prymat, Białystok 1999.
11. Wiersze wybrane, Wydawnictwo Prymat, Białystok 2001.
12. Już dzień się nachylił do czterech krańców świata, [dwujęzyczna: tłumaczenie Jan Leończuk], Wydawnictwo-Drukarnia Liber Duo s.c., Lublin 2004.
13. Długa rozłąka, [tłumaczenie Jan Leończuk], Wydawca: Książnica Podlaska, Białystok 2006
14. Już wieczór, Wydawnictwo „Ukraińskiego Zaułka Literackiego”, Lublin 2009.
15. Zapomnienie, Wydawnictwo Studio Format, Lublin 2011.
16. Łuhyny, Wydawnictwo Piramida. Seria: Prywatna Kolekcja, Lwów 2019.

Wybrana twórczość przekładowa

Tłumaczenie z języka białoruskiego

Nadzieja Artymowicz, Łagodny czas, [wybór i opracowanie Tadeusz Karabowicz], Ośrodek Brama Grodzka Teatr NN, Lublin 1998.

Tłumaczenie na język ukraiński

Jan Leończuk, Szczoraz błyżcze snu  (Coraz bliżej snu), Wydawnyczyj widdił „Swiczado”, Lwów 2000.

Tłumaczenia z języka ukraińskiego na język polski

1. Jar Sławutycz, Oaza tęsknoty, Slavuta Publishers, Edmonton 1989.
2. Antologia: Po tamtej stronie deszczu. Poezja ukraińska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998, ​ISBN 83-227-1200-6​.
3. Nadija Stepuła, Inne niebo, [wybór i opracowanie Tadeusz Karabowicz], Radom 1999.
4. Mila Łuczak, Kwiat czarnej paproci, [wybór i opracowanie Tadeusz Karabowicz], Wydawnictwo Prymat, Białystok 1999.
5. Marija Rewakowycz, Zielony dach, Wydawnictwo Prymat, Białystok 1999.
6. Roman Babował, Obłaskawianie nocy, Wydawnictwo Prymat, Białystok 1999.
7. Ihor Kałyneć, Karpat lub księga z Poselja, Zakład Wydawniczy „Tyrsa”, Warszawa 1999.
8. Josyp Struciuk, Po tamtej stronie ciszy, Wydawnictwo Prymat, Białystok 2000.
9. Bohdan Bojczuk, Miłość w trzech odsłonach i inne wiersze, [współtłumaczenie Jan Leończuk], Wydawnictwo Prymat, Białystok 2001.
10. Jurij Tarnawśkyj, Oto jak zdrowieję, Wydawnictwo Prymat, Lublin-Hola-Białystok 2002.
11. Wira Wowk, Miłosne listy księżnej Weroniki, Wydawnictwo Prymat, Lublin-Hola-Białystok 2003.
12. Bohdan Bojczuk, Skazane kochać, [dwujęzyczna], Wydawnictwo „Ukraińskiego Zaułka Literackiego”, Lublin 2007.
13. Emma Andijewska, Zespoły architektoniczne, Wydawnictwo Studio Format, Lublin 2010​.
13. Wira Wowk, Śmieszny Święty, Wydawnictwo Studio Format, Lublin 2012.
14. Ihor Pawluk, Męskie wróżby, Wydawnictwo Episteme, Lublin 2013.
15. Wira Wowk, Kobiece maski,  [dwujęzyczna], Wydawnictwo Episteme, Lublin 2014.
16. Nadija Hawryluk, Esperanto, [dwujęzyczna], Wydawnictwo Episteme, Lublin 2017.
17. Mirtała Pyłypenko, Droga do siebie, [dwujęzyczna], Wydawnictwo Episteme, Lublin 2018.
18. Żenia Wasylkiwska Krótkie dystanse, [dwujęzyczna], Wydawnictwo Episteme, Lublin 2019.
19. Wira Wowk, Ze skrzyni zapomnianych przodków, [dwujęzyczna], Wydawnictwo Contraste, Rio de Janeiro 2019.
20. Wira Wowk, Dialog z motylem o barwie opalu, [dwujęzyczna], Wydawnictwo Contraste, Rio de Janeiro 2019.
21. Wira Wowk, Święto z ognistym ptakiem, [dwujęzyczna], Wydawnictwo Contraste, Rio de Janeiro 2019.

Wydanie albumowe

Uciekające pejzaże / Znykomi krajewydy, [dwujęzyczna: tłumaczenie Jan Leończuk], Wydawca: Towarzystwo Miłośników Skansenu Kultury Materialnej Chełmszczyzny i Podlasia w Holi, Hola 2011.

Wybrane pracowania naukowe

1. Dziedzictwo kultury ukraińskiej, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001, 83-227-1775-X,
2. Portret ze skrzydłem archanioła. O poezji Ihora Kałyncia, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003, ​ISBN 83-227-2076-9​.
3. Tożsamość Cerkwi ukraińskiej, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2004, ​​.ISBN 83-227-2294-X
4. Scalanie rozbitego świata. Twórczość literacka ukraińskich poetów emigracyjnych „Grupy Nowojorskiej”, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008, ​ISBN 978-83-227-2861-1​.
5. Dziedzictwo i tożsamość kultury ukraińskiej, Wydawnictwo Studio Format, Lublin 2012, ​ISBN 978-83-62495-9​.
6. Teorie mitu “Grupy Nowojorskiej”. Monografia, Kijów 2017 ISBN 978-617-7397-43-3

         Jest autorem około 100 artykułów naukowych w naukowych wydawnictwach w Polsce i na Ukrainie (w tym jeden w języku angielskim) wynikajacych pracy naukowej adiunkta w Zakładzie Filologii Ukraińskiej w Instytucie Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie latach 1995-2018.

          Był także recenzentem wniosków stypendialnych programu Stypendialnego Ministra Kultury Gaude Polonia przeznaczonego jest dla młodych twórców kultury oraz tłumaczy literatury polskiej z Ukrainy (z miast: Kijów, Lwów, Łuck, Kropiwnicki).

Adres mail: t.karabowicz@gmail.com

Odznaczenia państwowe

Zasłużony Działacz Kultury  –   18 czerwca 1996 rok.
Srebrny Krzyż Zasługi – 14 lipca 2000 rok.
Złoty Krzyż Zasługi – 28 kwietnia 2008 rok.
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 12 lipca 2013 rok.

Ponadto:

Medal Świetej Marii Magdaleny Równej Apostołom III stopnia – odznaczenie PACP (Warszawa, 23 lipca 1993 roku).

Ukraińskie odznaczenie państwowe: Medal “Za zasługi” III stopnia – Kijów, 17 stycznia 2008 roku.

Odznaka Honorowa “Zasłużony dla Województwa Lubelskiego”, 20 września 2023 roku.

Medal Prezydenta Miasta Lublin, wrzesień 2023