Stanisław Grabowski
Kalendarium Niepodległości 1918 r. (3)
1 lutego 1918
Urodził się Marian Sołtysiak „Barabasz”, dowódca oddziału AK „Wybranieccy” w Górach Świętokrzyskich. Już w gimnazjum wyróżniał się zdolnościami literackimi. Debiutował tomikiem poezji pt. Gołoborze (1938). Ukończył Kurs Podchorążych Rezerwy. Wojna przeszkodziła mu w studiowaniu dziennikarstwa. Od listopada 1939 żołnierz ZWZ, a następnie AK. Po wojnie aresztowany i skazany na 7 lat więzienia. Karę odbywał w Kielcach. Po 5 latach zwolniony z powodu złego stanu zdrowia. Poświęcił się m.in. pisaniu historii „Wybranieckich” (Chłopcy „Barabasza”, Pax 1965). Zmarł w 1995. Jego imię nosi Szkoła Podstawowa w Daleszycach.
2 lutego 1918
Zjazd obozu konserwatystów we Lwowie z Leonem Bilińskim i Michałem Bobrzyńskim na czele uchwala w porozumieniu z Radą Regencyjną obwołanie austriackiego cesarza Karola królem Polski.
3 lutego 1918
Zajęcie twierdzy Bobrujsk przez oddziały I Korpusu armii polskiej na Wschodzie (Dowborczycy). Chodziło o zdobycie bazy strategicznej dla organizowania powstającej formacji. Wraz z fortecą Polacy obejmują magazyny z materiałami wojennymi. Bobrujsk staje się odtąd ośrodkiem działań I Korpusu.
4 lutego 1918
Sformowanie polskiego oddziału zbrojnego w Kijowie przez gen. Eugeniusza Henning-Michaelisa. Oddział tworzy się na propozycje Ukraińców, by współdziałać w walce z bolszewikami. Po zbombardowaniu i zajęciu miasta żołnierze przechodzą do Żytomierza i zapoczątkowują organizację III Korpusu armii polskiej na Wschodzie.
6 lutego 1918
Uchwała zjazdu duchowieństwa polskiego w Stanach Zjednoczonych w sprawie opodatkowania wszystkich parafian na rzecz Wydziału Narodowego Polskiego, dla okazania konkretnej pomocy tworzącej się armii polskiej w Ameryce.
_________________________
Urodził się Zdzisław Langhamer, as myśliwski. Absolwent SPL w Dęblinie. We wrześniu’39 walczył w składzie Armii „Pomorze”. Od 1940 w Wielkiej Brytanii. Loty bojowe w 306 Dywizjonie Myśliwskim. Był też instruktorem pilotażu. W 1944 przeniesiony do Polskiej Bazy Lotniczej w Blackpool. Zmarł w Glastonbury w 1984.
7 lutego 1918
Dziś wyszedł dekret Rady Regencyjnej o Radzie Stanu, która w połowie marca będzie zwołana – połowa z wyboru, połowa wiryliści i nominacje – razem stu dziesięciu członków (Maria Lubomirska).
________________________
W Brześciu Litewskim członek delegacji rosyjskiej i jednocześnie przedstawiciel SDKPiL Stanisław Bobiński „oświadczając, że przemawia nie tylko jako przedstawiciel dwumilionowego z górą wychodźstwa z Królestwa w Rosji, ale i jako przedstawiciel proletariatu Królestwa. Żądał, aby wojska i władze okupacyjne opuściły ziemie polskie, aby narodowi polskiemu zapewniono wolność prasy, słowa i zrzeszania się, aby zniszczenia wojenne w Polsce naprawiono z funduszu międzynarodowego utworzonego z podatku, którym obciążyć należy klasy posiadające państw biorących udział w wojnie, aby granice przyszłego państwa polskiego ustalono w drodze plebiscytu i na podstawie porozumienia z ludnością krajów sąsiednich. Zastrzegał, że naród polski będzie mógł dać wyraz swej woli dopiero po powrocie uchodźców do ojczyzny (Janusz Pajewski).
____________________
Urodziła się w Warszawie Wanda Piłsudska, pierwsza córka Józefa Piłsudskiego i Aleksandry Szczerbińskiej. Dzieciństwo i młodość spędziła głównie w stolicy (Belweder, Sulejówek). W lipcu 1928 Wanda i jej siostra Jadwiga zostały matkami chrzestnymi statków „Wanda” i „Jadwiga”. Ewakuowana we wrześniu 1939 do Anglii ukończyła medycynę i pracowała jako psychiatra w polskim szpitalu pod Londynem. W 1990 powróciła na stałe do Polski. Po 10 latach odzyskała rodzinny dworek „Milusin” w Sulejówku. Zmarła w 2001. Cały swój majątek przekazała na utworzenie Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.
8 lutego 1918
Zamknięcie formacji 1 pułku Strzelców Polskich we Francji w obozie Sille le Guillaume i wyjazd do obozu w Saint Tanche (strefa przyfrontowa) pod dowództwem Polaka, oficera francuskiej Legii Cudzoziemskiej, płk. Jasińskiego.
9 lutego 1918
Podpisanie traktatu pokojowego z Republiką Ukraińską w Brześciu nad Bugiem. Traktat ustala granice Ukrainy na linii Biłgoraj, Szczebrzeszyn, Krasnystaw, Radzyń, Międzyrzecz, Mielnik, Kamieniec Litewski, Prużana. Nadto ma nastąpić podział Galicji, znajdującej się pod zaborem austriackim między Austrię i Ukrainę. Pokój zawarty kosztem Polski zadaje śmiertelny cios koncepcjom austro-polskiego rozwiązania sprawy polskiej.
______________________
Wściekłość w Radzie Regencyjnej, że pokój został podpisany bez współudziału Polaków – zapewne granice jeszcze nie określone. Dziwną koleją losów to państwo ukraińskie bez kultury i bez przeszłości, nie uformowane, granicami nie objęte wyłania się z rosyjskiego morza i uzyskuje niepodległość (Maria Lubomirska).
______________________
Wymarsz 3 Dywizji Strzelców Polskich gen. Wacława Iwaszkiewicza-Rudoszańskiego z Jelni do Bobrujska celem połączenia się z I Korpusem, co mimo wszelkich przeszkód, kończy się powodzeniem. Przeszkadzały m.in. tabory ciągnące się na ok. 10 kilometrów oraz walki z bolszewikami i uzbrojonym chłopstwem.
10 lutego 1918
Ugron [Gábor, 1880–1960 – St.G.] płacząc, bo taki jest obyczaj od Marii Teresy, przyszedł oznajmić Zdzisiowi [Lubomirskiemu – St. G.], że pokojem brzeskim nie tylko okupowana część Wołynia, ale i Chełmszczyzna zostały oddane Ukrainie. Czernin miał widocznie nóż na gardle; w depeszy uzasadnia tę swoją zdradę koniecznością żywnościową, obawą bolszewizmu oraz niebezpieczeństwem socjalnym Austrii. […] Uczucie niesprawiedliwości roznosi – bunt wewnętrzny rozpłomienia nienawiść. Poza ohydą samego faktu z jakąż perfidią Czernin z nami postępował, wieleż nam okazał obłudy i lekceważenia – wszak Zdziś nosi list w kieszeni, w którym prezes ministrów Austrii obiecuje Radzie Regencyjnej za pośrednictwem Adama Tarnowskiego, że o nas bez nas stanowić nie będzie itd. (Maria Lubomirska).
_________________________
Zerwanie rokowań pokojowych bolszewicko-niemieckich w Brześciu nad Bugiem. Na żądanie gen. Maxa Hoffmanna zamknięcia obrad i podpisania pokoju, Trocki odmawia.
_________________________
Urodził się w Krakowie Kazimierz Mikulski (zm. 1998), malarz bliski surrealizmowi, scenograf i rysownik. Studia na krakowskiej ASP rozpoczął w 1938. W 1946 został członkiem Grupy Młodych Plastyków, która w 1957 przekształciła się w Grupę Krakowską. Wspomina o nim w piosenkach Grzegorz Turnau. Na podstawie jego rysunków do książki powstał serial animowany Ferdynand Wspaniały (tekst – Ludwik Jerzy Kern). W 1991 opublikował tom poetycki pt. Wiersze.
_________________________
W Pokrzywnicy urodził się Jan Koprowski, poeta, pisarz, publicysta, tłumacz. Jego ojciec był kuczerem u doktora Stanisława Lamparskiego i wówczas zmienił nazwisko z Koper na Koprowski (patrz książka Opowieść o moim ojcu, 1951). Przed wojną publikował w miesięczniku „Okolica Poetów”. W czasie wojny wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec. Wieloletni działacz ZLP.
11 lutego 1918
Protest Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu [powstał w sierpniu 1917 w Lozannie, przywódcą był Roman Dmowski] przeciwko traktatowi zawartemu w Brześciu przez Ukraińców. W proteście KNP powołuje się na oświadczenie uzyskane od mocarstw Ententy, iż rządy państw alianckich nigdy nie uznają jego ważności.
12 lutego 1918
W Lublinie Szeptycki [generał-gubernator – St.G.] podał się do dymisji z całym swoim sztabem; oburzenie rośnie jak fala, w Galicji kipi, w Krakowie krew się leje na ulicach, wybito dzisiaj Ugronowi szyby. Ugron prosi cesarza o zwolnienie. Rosner ustępuje itd. Gabinet Kucharzewskiego podał się w komplecie do dymisji. Rada Regencyjna kazała wstrzymać przedstawienia w teatrach (dziś) i pisze protest tak ostry, iż ci panowie spodziewają się wywiezienia po złamaniu patentów cesarskich. Nie jestem w stanie pisać – siedzę na wulkanie – rewolucja na włosku. Krążą wiadomości, że obcięcie Chełmszczyzny jest tylko hasłem do dalszego umniejszania naszej Ojczyzny, że dowiemy się lada dzień o utracie Dąbrowy Górniczej itd. (Maria Lubomirska).
13 lutego 1918
W Warszawie odbyło się nadzwyczajne posiedzenie Rady Miejskiej, na którym uchwalono „jak najbardziej stanowczy protest przeciwko podjętej przez rządy państw centralnych nowej próbie rozbioru Polski”.
14 lutego 1918
Protest w Polsce przeciw traktatowi zawartemu w Brześciu z Ukraińcami. Cały naród występuje przeciw Niemcom i Austriakom. Rada Regencyjna publikuje odezwę potępiającą zawarty traktat [czytamy w niej m.in.: „Wobec zawartego przez obydwa mocarstwa środkowoeuropejskie z Ukrainą pokoju, pociągającego za sobą nowy rozbiór Polski, uznajemy dłuższe pozostawanie na swoich stanowiskach za niepodobieństwo” – St.G.]. Prasa wychodzi bez cenzury, tylko z odezwą Rady Regencyjnej. W miastach wybucha powszechny strajk protestacyjny, np. w Warszawie robotnicy zniszczyli w nocy niektóre urządzenia w elektrowni, by uniemożliwić ewentualny wyjazd tramwajów pod wojskową eskortą. Ustała praca we wszystkich urzędach. Młodzież demoluje kasyna i sklepy niemieckie.
__________________________
Urodził się Aleksander Wąsowicz, pilot myśliwski, instruktor samolotowy, pilot doświadczalny. Szkolenie lotnicze rozpoczął w 1936 na szybowcach. W czasie okupacji żołnierz AK. W 1949 odsunięty od lotnictwa, do którego powrócił w 1956. Zginął w 1963 śmiercią lotnika w katastrofie lotniczej, podczas badań w locie.
