Po wielu latach oczekiwania, ukazał się kolejny tomik autora: Myśli nad myślami – 444 aforyzmów o aforyzmach, myśleniu i innych osobliwościach. Krzysztof Bilica – jest jedynym w Polsce muzykologiem i aforystą zarazem. W latach 2002 – 2012, redagował autorską kolumnę aforystyki w „Przekroju”. W tym czasie wydał, Myślnik – 303 aforyzmy z „Przekroju”. Wszystkie aforyzmy autora – dotyczą myślenia… osobliwego zjawiska dzisiejszej rzeczywistości. On sam, prowokacyjnie precyzuje tytuł książki – „Myśli nad myślami”. Tomik składa się z dwóch części: pierwszej – 444 aforyzmów i drugiej części – eseju nawiązującego do tematów muzycznych i aforystyki.
Krzysztof Bilica, jest bardzo wszechstronnym, błyskotliwym twórcą i pisarzem, można rzec – jest człowiekiem renesansu. Jego możliwości kreacyjne sięgają wielu dziedzin sztuki, gdyż spełnia się jako muzykolog, eseista, redaktor, radiowiec i kreator scalania sztuk pięknych. (Aforyzjada – *link)
Magia aforyzmu Bilicy nie pozostawia nas obojętnym, zmusza do innego myślenia, czasem do wielokrotnego czytania. Autor porusza problemy filozoficzne i etyczne dotyczące człowieka, świata, zła i głupoty… dając impuls myślowy oraz liczy na własną interpretację czytelnika. Starannie ponumerowane 444 aforyzmy, są miniaturowymi dziełami sztuki aforystycznej z szerokim wachlarzem tematów, przemyśleń i fascynacji, jednym słowem – jest w czym wybierać. Autor ma perfekcyjny warsztat pisarski, jest błyskotliwy, refleksyjny i pełen humoru. Aforyzmy same w sobie mają niepojętą siłę przekazu – są jak „pigułki intelektualne”, poszerzają horyzonty.
Aforyzmy o aforyzmach – według autora.
Aforyzmy zawdzięczają doskonałość niedoskonałościom języka.(7)
Aforyzmy są tak małe, że niewielu dostrzega ich wielkość.(94)
Aforysta powinien większość aforyzmów, jakie ma na końcu języka, przełknąć.(86) Aforyzm – kawał logiki ze szczyptą liryki. (193)
Aforysta – suflerem myśli.(194)
Tworzę aforyzmy wkładając język w mrowisko myśli! (248)
Aforyzmy są jak bakterie – przerobią wszystko.(294)
Aforyzm – mała forma dużego formatu. (374)
W aforyzmach pojawiają się ważne myśli. Ich podmiotem jest przeważnie człowiek, jego natura, wielkość, zwyczajność, przeciętność i nieprzeciętność, jego wolność, duma i wyjątkowość. Większość aforyzmów Bilicy zawiera w przesłaniu filozofię wartości, umoralnianie kulturowe, wyolbrzymienie postaw, wad i słabości ludzkich. Przekaz myśli jest interesująco sformułowany, zaskakuje i oddaje istotę relacji.
Zaprezentuję kilka z nich:
Początki myśli ludzkiej sięgają czasów, do których myśl ludzka nie sięga. (1)
Rzadko kiedy myślimy, że myślimy. Zazwyczaj nie myślimy, że nie myślimy. (4)
Ciemnotę widać dziś wyraźniej – od czasów oświecenia udoskonalono oświetlenie. (9)
Władać nami będą komputery. Już teraz przekazujemy im dobrowolnie wszelkie informacje. (14)
Myślenie obywa się bez rozumowania, lecz rozumowanie nie może się obejść bez myślenia. (22)
„Myślę, więc jestem”. Kiedy więc śpię, to mnie nie ma. (23)
Staliśmy się rozsądniejsi – małżeństw z rozsądku już prawie nie ma. (36)
Myśli pojawiające się niechcący – nigdy nie przepraszają. (55)
Od roku 1945 inteligencja polska dzieli się na autentyczną i nominalną,
stąd jej niewielki iloraz. (56)
Żeby żartować z inteligencji, trzeba ją mieć. (57)
„Za co cię złapali?” – zapytano w celi aforystę – „Za słowo”. (61)
Chciałbym dać wam do zrozumienia, że aforyzmu nie można zrozumieć automatycznie. (69)
Grzechy główne pisarstwa: moralizowanie i demoralizowanie. (102)
Ciemnota nie lubi pozostawać w cieniu.(106)
Myśli bywają cenne, gdy są zrozumiałe, a cenione, gdy – niezrozumiałe.(139)
Poezja jest ikebaną słów, aforyzm – jednym ciętym kwiatem.(141)
Chcesz zasnąć? – Nie budź wspomnień! (167)
Nie myśl o komorniku, bo zajmie on wszystkie twoje myśli! (171)
Komputer wytrąca piszącym pióro z ręki.(191)
Zasłużeni dla literatury to i ci, co przestali pisać.(334)
„Ziemia nie jest kulą, lecz ściętym stożkiem”– stwierdziła kategorycznie roślina
doniczkowa. (425)
Jeśli pukając się w czoło usłyszysz – „Nieczynne”, pukaj do skutku. (371)
Jeśli towarzyszy ci smutek, nie uskarżaj się na samotność. (433)
Gdy jesteśmy młodzi, nie liczymy się z czasem, a gdy starzy – czas nie liczy się z nami. (436)
Aforyzmy dają powód do refleksji i do zabawy intelektualnej. W tomiku znalazły się różne utwory, niektóre z nich oparte na antytezie i paradoksie, które same w sobie są paradoksem z humorem.
Nie będzie już wschodów słońca – zachody cieszą się większą oglądalnością.(82)
Drugą częścią tomiku Bilicy jest esej pt. „Teatr nasz widzę ogromny”, którego pierwodruk był w miesięczniku „Topos” nr. 5 (162)/2018. W eseju autor przekazuje nowatorskie przesłanie artczejnu (łańcucha wszelakich sztuk): muzyki, aforyzmu i plastyki. Wszystkie te aspekty sztuk autor ujął w scenariuszu i zostały wystawione w Warszawie, na 33 Spotkaniach Warszawskich w maju 2019 jako nowatorskie widowisko – Aforyzjada, opera w puzzlach, to swoiste dzieło zbiorowe i multimedialne. Krzysztof Bilica, muzykolog i aforysta, poprosił dziesięcioro kompozytorów, aby napisali utwór lub cykl utworów, których kanwę stanowiłyby jego aforyzmy. Nawiązał do głośnych pomysłów sprzed dwustu lat: hrabiny Aleksandry z Lubomirskich Rzewuskiej, wiedeńskiego kompozytora i wydawcy Antona Diabellego oraz dramatopisarza i poety Juliana Ursyna Niemcewicza. Rzewuska zwróciła się do ówczesnych kompozytorów z prośbą o napisanie arii do wiersza poety włoskiego Giuseppe Carpaniego. Wśród kompozytorów, którzy na jej apel odpowiedzieli, znalazł się wielki Beethoven.
W eseju, autor przedstawia ideę łańcuchów sztuk, czyli artczejnów, które mają szansę aby stać się potężną siłą kulturotwórczą. Zapewniają bowiem zbiorową synkretyczną twórczość i jej masowy odbiór. Proponuje, aby łańcuch sztuk rozrastał się w różnych kierunkach i konsolidował z najrozmaitszymi dziedzinami sztuki… także użytkowej. Tomik ten jest również małym artczejnem, gdyż poza aforyzmami, esejem – zawiera zbiór grafik Tadeusza Gustawa Wiktora – znakomitego malarza i grafika. Jego grafiki – z cyklu Afory dla Krzysztofa, wzbogacają tomik i są kolejnym ogniwem artystycznego łańcucha.
Reasumując – aforyzmy Krzysztofa Bilicy, pozycja ta jest pogodną lekturą, niosącą humor lekkość i dowcip zarazem błyskotliwe, logiczne i mądre myśli.
Niektóre powieści czyta się kilka godzin, niektóre aforyzmy – kilka tysiącleci. (184)
Daję każdemu pełną swobodę – zmuszam do myślenia samodzielnego! (214)
Co wybrać: teoretyczne „Myślę, więc jestem” czy praktyczne „Jestem, więc myślę”? (380)
Krótka biografia
Krzysztof Bilica, muzykolog, eseista, prozaik. Prawie 30. lat pracował w redakcji Wydawnictwa PWN. Napisał lub zredagował około 10 tysięcy haseł muzycznych, oraz artykułów dla encyklopedii uniwersalnych i multimedialnych. Publikuje eseje, korespondencje, felietony, recenzje muzyczne w pismach: “Dysonanse”, „Ethos”, „Nowe Państwo” „Opcje”, „Ruch Muzyczny”, „Solidarność”, „Sycyna”, „Twórczość”, „Tygiel Kultury”, „Topos” i innych. W latach 1991-92 wygłaszał felietony muzyczne w Programie II Polskiego Radia. W latach 2008-2012 był redaktorem dwutygodnika „Ruch Muzyczny”. Wydał zbiór esejów muzycznych pt. Wokół Chopina i Polski (2005), reportaże historyczne – W Warszawie i Petersburgu, w 2022 ukazała się w Wydawnictwie Astraia – książka multimedialna pt. Etiudy Chopina w Jego „jedynym sposobie”.
Krzysztof Bilica, Myśli nad myślami. 444 aforyzmy, Wydawnictwo Astraia – Kraków 2022, s.192, książkę dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
