Kto nie trafił na czytanie performatywne dramoletki Thomasa Bernharda „Claus Peymann kupuje sobie spodnie i idzie ze mną na obiad” w Teatrze Ateneum – tuż przed Dniem Teatru, poniekąd w pakiecie wydarzeń „z okazji” – niechaj żałuje.
Aldona Figura nadała temu czytaniu rytm wyznaczany dźwiękami niczym z kamertonu, mającymi imitować kroki Peymanna, za którym z trudem nadążał – we własnej relacji – Bernhard. Aktorzy wydobyli charakterystyczne cechy bohaterów.
Grzegorz Damięcki (który czytał również smakowite didaskalia, nic dziwnego, bo występował w roli autora) jako Bernhard demonstrował zdystansowany chłód i powściągliwość, uporczywie dopytując Peymanna o stare spodnie reżysera – gotów je nieść – jednocześnie ostrzegając przed kupnem spodni, które stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia. Akcentuje przy tym swoje nieprzejednanie demonstrowane wobec Austrii oskarżanej przez niego o głębokie skażenie nazistowskie i niewyobrażalny wstręt do teatru. Czyni to wszystko, nie wdając się w jakieś spory, ale w taki sposób, że dyskusja wydaje się z góry wykluczona.
Łukasz Lewandowski w roli reżysera Peymanna najwyraźniej upaja się swoją dyrekcją w Burgtheater i zarazem demonstruje niechęć do Wiednia, któremu nieustępliwie podsuwa dramaty Bernharda. Nie kryje swej wybuchowości, czasem pokrzykuje, aby wyrazić swój wstręt, a zarazem niczym bohater „Komedianta” Bernharda deklaruje swoje uwielbienie dla austriackiego rosołu wołowego. Cóż za bolesne figle!
Tekst jest wyśmienity, rojno w nim od wyrafinowanego humoru podszytego nienawiścią i wzgardą, a wszystko na dodatek otacza cudzysłów ironii i autoironii, chroniących ten tekst przed zarzutem pospolitej mizantropii.
To była prawdziwa rozkosz posłuchać tego dialogu, rosnącego niemal w pełen spektakl, na który to czytanie wzbudziło ogromny apetyt. Kto wie, może dramoletki Bernharda znajdą na Scenie 61 Teatru Ateneum swój dom?
Tymczasem podziękować warto Agencji Dramatu i Teatru i Austriackiemu Forum Kultury, że do tego czytania w Ateneum doprowadzili, przypominając, jak uwodzicielskim autorem pozostaje Thomas Bernhard.
Aldonie Figurze dodatkowe podziękowanie za lekturę orędzia Jona Fossego, napisanego na Dzień Teatru.
Prawdziwa teatralna uczta.
Tomasz Miłkowski
CLAUS PEYMANN KUPUJE SOBIE SPODNIE I IDZIE ZE MNĄ NA OBIAD Thomasa Bernharda, tłum. Sława Lisiecka, reż. Aldona Figura, obsada: Grzegorz Damięcki, Łukasz Lewandowski, Teatr Ateneum, 25 marca 2024.
Partnerzy: Austriackie Forum Kultury, Agencja Dramatu i Teatru ADiT, Teatr Ateneum.
