Małgorzata Kulisiewicz – Mityczny świat Olgi Tokarczuk

0
402

Popularna wśród czytelników powieść Olgi Tokarczuk “Prawiek i inne czasy” doczekała się niedawno wznowienia przez Wydawnictwo Literackie. Ten sam wydawca przypomniał też inne książki noblistki, między innymi: powieść „Bieguni” i dwa opowiadania wybrane z „Gry na wielu bębenkach” i wydane razem, czyli „Profesor Andrews w Warszawie. Wyspa”.

      Już sam tytuł „Prawiek” zaciekawia. To nazwa wsi położonej w centrum Polski, jak napisała autorka „w środku wszechświata”. Realizm magiczny, badanie natury wszechświata i Boga, niekoniecznie ściśle zgodne z biblijną wizją, mitologia słowiańska, archetypy i symbole Junga, baśnie – to prawzory, z których korzystała Olga Tokarczuk. Stworzyła obraz baśniowego świata, w którym wszystko jest poczwórne, od kwadratu w kole, w który to kształt wpisana jest wieś Prawiek, aż do czwórek znaczeniowych, które namiętnie zbiera jeden z bohaterów – Izydor. W czas między 1914 rokiem a latami po drugiej wojnie światowej wpisany został los dwóch rodzin z Prawieku: Boskich i Niebieskich oraz rodziny dziedzica Popielskiego. Pokolenia też są cztery: rówieśnicy Genowefy Niebieskiej, jej córki Misi i wnuczki Adelki i jej potomstwa.

    Obsesja przemijania, czas od narodzin – do kolejnych śmierci bohaterów, pojawiających się mniej więcej od połowy powieści, naznacza strony tej powieści. Refleksja nad przemijaniem ma wartość i siłę równą prawie powieści Marcela Prousta “W poszukiwaniu straconego czasu”. Narodziny przemieszane są ze śmiercią, natura się odradza, świat po wojnach dochodzi do siebie i wszystko toczy się dalej. Niemniej jednak nie zwyczajnie. Charakterystyczne dla tej powieści postacie odmieńców, dziwaków, outsiderów, szaleńców, takich jak Kłoska, Florentynka, Zły Człowiek też mają proweniencje baśniowe i mityczne. Postacią bezcielesną, wyobrażoną jest Topielec Pluszcz, zupełnie jak z ludowych podań. Baśniowe są też zjawiska, przedmioty i elementy natury opisane w powieści, takie jak tajemnicza grzybnia rosnąca pod całym Prawiekiem, która ma moc spowalniania czasu i której serce uderza raz na osiemdziesiąt ludzkich lat. Pojawia się też niezwykła Gra (Ignis fatuus, czyli Pouczająca gra najednego gracza), którą dziedzic Popielski dostał od rabina i która wprowadza nas do ośmiu magicznych światów.

   Znakomity styl pisania Olgi Tokarczuk, która na kanwie realistycznej powieści obyczajowej buduje opowieść magiczną i wpisuje w nią swoje ulubione wątki i motywy, nie pozostawia nikogo obojętnym. To niewątpliwie jedna z najlepszych polskich powieści ostatnich lat.

Tokarczuk O., Prawiek i inne czasy, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2019.

Reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Proszę wprowadź nazwisko