Mowa o Krzysztofie Pendereckim, wybitnym polskim kompozytorze światowej sławy. Wkrótce druga rocznica jego śmierci. Pozostawił wybitne dzieła muzyczne i miejsce kształcenia dla utalentowanej młodzieży. Dzięki prof. Pendereckiemu powstało Europejskie Centrum Muzyki w Lusławicach.
Z Biłgoraja i Zamościa do Lusławic Pendereckiego trafił Beniamin Gleń, młody laureat międzynarodowych konkursów muzycznych. Był sześciolatkiem, kiedy pojawiło się jego zainteresowanie instrumentami perkusyjnymi. Po ukończeniu Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Biłgoraju, kontynuuje naukę w Państwowej Szkole Muzycznej II stopnia im. Karola Szymanowskiego w Zamościu ( jest też uczniem LO im. ONZ w Biłgoraju). W zamojskiej szkole muzycznej, jednym z nauczycieli jest Jaroslav Sambulskyi, znakomity perkusista. Utworzył on zespół, do którego zaprosił dwóch swoich uczniów: Beniamina Glenia i Karola Kasperskiego. Intensywna praca trio zaowocowała w 2021 r. osiągnięciami na skalę światową. Wiosną zdobyli nagrodę głowną, czyli Grand Prix w międzynarodowym konkursie w Charkowie ( I International Festival Competition Kharkov TALENT). Kolejne Grand Prix przyznano im w Międzynarodowym Konkursie Talentów organizowanym w Los Angeles ( International Festival Talents Word Stars – Los Angeles 2021 ), gdzie pokonali 400. zespołów muzycznych.
Część sierpnia 2021 r., Beniamin Gleń spędził w Europejskim Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach, na warsztatach dla utalentowanej młodzieży. Prowadził jest Adam Sztaba, znany kompozytor i dyrygent.
Krzysztof Penderecki urodził się 23 listopada 1933 r. w Dębicy, w rodzinie o tradycjach artystycznych. Muzykiem był jego ojciec ( z zawodu adwokat) i jego dziadek ( z zawodu bankier). Kuzynem kompozytora był Tadeusz Kantor, znany artysta malarz, twórca polskiego teatru awangardowego. Krzysztof Penderecki od dzieciństwa uczył się gry na fortepianie i skrzypcach, komponować zaczął w wieku ośmiu lat. Pierwszy utwór zadedykował babci z okazji jej urodzin. Po ukończeniu studiów kompozytorskich w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie, w 1958 r. został wykładowcą akademickim. W czasach studenckich nie stronił od krakowskiej bohemy, wyróżniał się nietuzinkowym poczuciem humoru i jaskrawym strojem. W latach 1966-68 wykładał w niemieckiej uczelni muzycznej. W 1972 r. został nominowany rektorem Akademii Muzycznej w Krakowie. Pełnił tę funkcję przez piętnaście lat.
Pasmo jego sukcesów zaczęło się w 1959 r. Wtedy w Ogólnopolskim Konkursie dla Młodych Kompozytorów zajął trzy pierwsze miejsca za kompozycje: „Strofy”, „Emanacje” i „Psalmy Dawida”. Kolejny rozgłos przyniósł mu Międzynarodowy Festiwal Warszawskiej Jesieni. Świat dowiedział się o młodym utalentowanym kompozytorze, o jego nowatorskiej technice zwanej sonorystyczną. Stał się wybitnym przedstawicielem awangardy muzycznej. W tamtym okresie skomponował „Tren Ofiarom Hiroszimy”, dzieło nagrodzone w 1961 r. przez Międzynarodową Trybunę Kompozytorów UNESCO w Paryżu.
Wychowany w katolicyzmie przez bardzo religijną matkę, często nawiązywał do duchowości chrześcijańskiej, w tym także do kultury prawosławia. Inspiracje czerpał również z ważnych wydarzeń historycznych i klasyki literackiej.
Osobowości muzyczne świata wysoko oceniły jego chóralny utwór „Pasja św. Łukasza” . Artysta skomponował „Pasję” z okazji jubileuszu Millenium Tysiąclecia Chrztu Polski, przypadającego w 1966 r. Tym monumentalnym dziełem Penderecki zapoczątkował styl bardziej tradycyjny. W kolejnych dekadach prezentował w swojej twórczości różnorodne gatunki muzyczne: utwory na orkiestrę, sonaty , opery, oratoria, symfonie, utwory wokalno-instrumentalne, kompozycje dla form animowanych, dla teatru , filmów fabularnych i dokumentalnych itd. Jego muzyka uświetniła m.in. filmy: „Wyspa tajemnic” w reż. Martina Scorsese, „Katyń” Andrzeja Wajdy”, „Dzikość serca” Davida Lyncha, „Egzorcysta” Wiliama Friedkina”, „Lśnienie” Stanleya Kubrica, „Rękopis znaleziony w Saragossie” Wojciecha Hasa, „Ludzki dzień” Antonio Cuarona.
W latach osiemdziesiątych skomponował „Polskie Requiem”, kilkuczęściowe dzieło wokalno – instrumentalne, upamiętniające ważne wydarzenia w historii Polski. W następnej dekadzie zachwycił świat symfonią – oratorium „Siedem bram Jerozolimy”, skomponowaną na zamówienie z okazji jubileuszu 3000. lat Jerozolimy.
Z opublikowanych podsumowań wynika, że w ciągu życia stworzył ponad 160 utworów w różnych gatunkach, technikach, formach muzycznych. Jego dzieła rozbrzmiewają na wszystkich kontynentach. Dyrygował prestiżowymi chórami i orkiestrami świata, czasem kilkoma jednocześnie. Z pasją nauczał innych profesjonalnej sztuki muzycznej.
Krzysztof Penderecki był ojcem trójki dzieci. Najstarsza córka urodziła się w małżeństwie artysty z pianistką Barbarą Gracą. Jednak ten związek się rozpadł. Wiele lat później poznał Elżbietę Solecką. W 1965 r. wzięli ślub, urodziło im się dwoje dzieci, syn i córka. Elżbieta, wielka miłość artysty, jego muza i managerka, dbała, żeby mąż miał idealny dom i dogodne warunki do pracy twórczej. Zajmowała się m.in. organizacją koncertów, spotkań, kontaktami zawodowymi, harmonogramem działalności pedagogicznej itd. Zwykle podróżowała z mężem, który występował w wielu krajach świata.
Mieszkali w Krakowie i Lusławicach. Właśnie Lusławice kompozytor uważał za swój „raj na Ziemi”, który stworzył wraz z żoną. W 1974 r. kupili rozpadający się dworek otoczony zdewastowanym parkiem. Zapiski o tym dworku sięgają XIII wieku. Trzy stulecia później mieszkał w nim Faustyn Socyn, przywódca duchowy arian. W późniejszym okresie wiele czasu spędzał tam Jacek Malczewski, który w Lusławicach stworzył wiele swoich prac. Interesującą historię tego miejsca dopełnił Krzysztof Penderecki. Sporo czasu i nakładów wymagało odrestaurowanie dworku, który stał się pięknym zabytkiem, urządzonym z wielkim smakiem. Otoczony jest pięknym arboretum powstałym wg projektu kompozytora na powierzchni 30. hektarów. Jest to kompilacja dworskiego starodrzewu z unikalnymi drzewami, roślinami, których sadzonki artysta przywoził z całego świata.
Sadząc drzewa w Lusławicach, w których odnalazłem moją Odysową przystań, Itakę, mam wrażenie oczyszczania się, dochodzenia do istoty samego siebie i do istoty muzyki – mówił kompozytor w wywiadach. Tam, w swoim dworku zwykle już o świcie zasiadał nad papierem nutowym. Lubił komponować i lubił przebywać w ogrodzie, który wciąż upiększał. Był bardzo pracowitym człowiekiem, artystą o niewyczerpanym zasobie talentu, wciąż niezwykle aktywnym mimo choroby nowotworowej, z którą zmagał się od dłuższego czasu. 29 marca 2020 r. zmarł w Krakowie ten wybitny polski kompozytor światowej sławy, dyrygent i pedagog.
Krzysztof Penderecki został uhonorowany wieloma prestiżowymi nagrodami i odznaczeniami w kraju i za granicą. Pięciokrotny laureat Nagrody Grammy, dwukrotny laureat Prix Italia, Kawaler Orderu Orła Białego. Kilkadziesiąt uczelni na świecie przyznało mu tytuł Honoris Causa. Prof. Penderecki w naszej pamięci pozostawił wizerunek geniusza muzycznego i współczesnego polskiego patrioty, zarazem obywatela świata kultury, któremu oddawał szacunek swoimi dziełami. Dla utalentowanej młodzieży otworzył wrota Europejskiego Centrum Muzycznego. Centrum zostało zbudowane w Lusławicach, w sąsiedztwie dworku państwa Pendereckich.
– To wielki dla mnie zaszczyt, że Adam Sztaba po zapoznaniu się z moimi osiągnięciami , po przesłuchaniu zaprosił mnie na warsztaty do Lusławic dla uzdolnionej muzycznie młodzieży. W takim miejscu czuło się klimat szacunku dla muzyki, upamiętniony przez profesora Pendereckiego. Na warsztatach orkiestrowo-wokalnych pod nazwą „Latem zagrane 2021” uczyliśmy się gry zespołowej, komponowaliśmy również utwory muzyczne. 30 sierpnia, na zakończenie odbył się uroczysty koncert orkiestry utworzonej z nas, uczestników warsztatów wraz z uważaną za najlepszą w Polsce ekipą nagłośnieniową – GMB Pro Sound –
– opowiada Beniamin Gleń. Jego marzeniem jest dalszy rozwój, doskonali się w grze na instrumentach i komponuje. W planach ma studia w Akademii Muzycznej.
Ten młody muzyk został doceniony w dziewiątej edycji konkursu WyMODELuj Swoje Marzenia, organizowanego przez firmę Model Opakowania i Fundację Fundusz Lokalny Ziemi Biłgorajskiej. Jury konkursu przyznało mu grand w wys. 3 tysięcy zł na dofinansowanie zakupu instrumentu muzycznego – ksylofonu. We wrześniu, Beniamin występował wraz z biłgorajskimi muzykami na koncercie z okazji 433.rocznicy miasta Biłgoraja. A także wraz z Jaroslavem Sambulskyi i Karolem Kasperskim został zaproszony do udziału w koncercie Orkiestry Symfonicznej im. Karola Namysłowskiego w Zamościu z okazji 140.lecia tej orkiestry. W styczniu 2022 r. Gleń brał udział w orkiestrowo -wokalnych warsztatach Adama Sztaby „Orchestra 4 Young” ,zorganizowanych w Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy. Maestro Sztaba, na te zajęcia zakwalifikował kilkadziesiąt młodych osób, uczniów szkół muzycznych II stopnia. –To są wybrańcy z całej Polski. Przygotowałem im utwory niełatwe. Pomyślałem, ta poprzeczka musi zawisnąć wysoko. Efektem był koncert na zakończenie, wysoko oceniony przez profesjonalistów.
Tak więc realizowana jest idea odkrywania i kształcenia utalentowanej muzycznie młodzieży przez Adama Sztabę i innych mistrzów w dziedzinie muzyki, na czym zależało prof. Krzysztofowi Pendereckiemu. Utworzone przez niego Centrum w Lusławicach jest Narodową Instytucją Kultury. Obok wszechstronnej działalności muzycznej, edukacyjnej organizowane są koncerty, wystawy, festiwale. Prezentowana jest m.in. twórczość Pendereckiego i innych wybitnych kompozytorów polskich. Nade wszystko misją tego miejsca są tzw. Kursy Mistrzowskie dla najzdolniejszych z młodego pokolenia.
Halina Ewa Olszewska
