JERZY BOGDAN KOS – POŻEGNANIE

0
815

Dnia 9 października 2018 r. zmarł Jerzy Bogdan Kos – poeta, pisarz, zasłużony lekarz, społecznik, Honorowy Obywatel Trzebnicy.

Urodził się 24 marca 1931 w Myszkowie. W 1938 rozpoczął naukę w miejscowej Szkole Powszechnej, w latach okupacji niemieckiej uczęszczał do szkoły o ograniczonym programie nauczania oraz uzupełniał naukę na tajnych kompletach. Po wojnie – w latach 1945-1947 – był uczniem Państwowego Liceum i Gimnazjum w Tarnowskich Górach, a następnie w Zawadzkiem, na Opolszczyźnie, gdzie uzyskał w 1950 maturę.

W latach 1950-1955 studiował na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej we Wrocławiu. Podczas studiów był zastępcą asystenta w Zakładzie Anatomii Patologicznej AM oraz wykładowcą (1954 – 1956) w Liceum Felczerskim. W tym również czasie należał do koła młodych pisarzy przy wrocławskim oddziale ZLP. W 1953 r. debiutował wierszami w „Dziś i Jutro”,publikował wiersze i opowiadania m.in. we „Wrocławskim Tygodniku Katolickim”, a następnie w „Nowych Sygnałach”, „Poglądach” i w „Odrze” oraz – sporadycznie – w „Więzi”, „Życiu Literackim”, „Współczesności” i w „Literaturze na Świecie”.

W 1954 r. zawarł związek małżeński z Danutą Górską, koleżanką ze studiów lekarskich, i wraz z nią – po uzyskaniu dyplomu lekarza – otrzymał nakaz pracy do Trzebnicy. Zawiodły starania o uzyskanie asystentury na Akademii Medycznej – komisja kwalifikacyjna uznała, że asystentem nie może być lekarz publikujący w czasopismach katolickich.

Trzebnica stała się miejscem pracy i życia rodzinnego na ponad czterdzieści lat.

W latach 1956-1960 był asystentem w oddziale chorób wewnętrznych miejscowego Szpitala Powiatowego. W 1961 został dyrektorem i ordynatorem Rejonowego Szpitala Zakaźnego w Będkowie, koło Trzebnicy i pracował na tym stanowisku do czasu przejścia na emeryturę w 1996. Jednocześnie kierował poradnią chorób wątroby. W 1963 r. brał udział w zwalczaniu epidemii ospy we Wrocławiu – był lekarzem – konsultantem, organizował izolatoria i szczepienia. Uzyskał specjalizację z chorób zakaźnych i organizacji ochrony zdrowia, opublikował ponad 60 prac naukowych z zakresu kliniki i epidemiologii chorób zakaźnych, kultury zdrowotnej i historii medycyny oraz ponad 200 artykułów popularnonaukowych i publicystycznych. Opracował i wprowadził w życie nowy model upowszechniania wiedzy o zdrowiu i chorobie inicjując „Tygodnie Kultury Zdrowotnej”, wyróżnione nagrodami przez Polskie Towarzystwo Higieniczne.

Prawie jednocześnie z rozpoczęciem pracy lekarskiej debiutował w serii wydawniczej wrocławskiego oddziału ZLP zbiorem prozy poetyckiej „Na karuzeli sekundnika” (1958) oraz opublikował wiersze w książce prezentującej poetów Dolnego Śląska – „Imiona niepokoju” (1958). W następnych latach ukazały się jego kolejne książki: „Ziemia Trzebnicka” (1963 r., redaktor i współautor) i „Choroby, których można uniknąć” (1973). Wiersze,opowiadania i artykuły popularnonaukowe zamieszczał głównie w czasopismach ukazujących się we Wrocławiu – w „Wiadomościach”, „Odrze” i „Magazynie Tygodniowym Gazety Robotniczej” oraz emitowane na antenie Polskiego Radia. W 1968 r. ukazał się kolejny zbiór jego wierszy – „Zbliżenia”. W  1991 r. opublikował reportaż literacki „Epitafium dla ospy”. W 1994 r. tomik wierszy „Pergamin piasku”. W 2000 r. ukazał się unikalny tomik wierszy o historii Trzebnicy – „Znaki. Przypowieść o narodzinach miasta”. W 2002 r. tomik wierszy „Słowa i znaki”. W 2003 r. „Ślady na ziemi.Szkice o ludziach, miejscach i zdarzeniach”, a w 2004 r. „Czas nadziei. Szkice o ludziach, miejscach i zdarzeniach”.  

Od 1973 należał do ZLP, był członkiem zarządu wrocławskiego oddziału ZLP od 1980 r. do rozwiązania Związku przez komunistyczne władze w 1983 r.

W 1967 r. był jednym z założycieli Unii Polskich Pisarzy Medyków. Był członkiem zarządu, sekretarzem literackim (1971-1978) i wiceprezesem Unii (1978-1981) – organizował konferencje literackie i działania na rzecz upowszechniania kultury w medycznym środowisku zawodowym, redagował „Głosy”, dodatek literacki w tygodniku „Służba Zdrowia” (1979-1981).W latach 1994-1997 był redaktorem naczelnym kwartalnika „Dolnośląski Diariusz Lekarski” wydawanego przez Stowarzyszenie Lekarzy Dolnośląskich. Od 1995 roku współpracował z miesięcznikiem Dolnośląskiej Izby Lekarskiej – „Medium”, w którym opublikował cykle artykułów „Z dziejów dolnośląskiej służby zdrowia” oraz „Słowo o książce”.

Był członkiem kolegium redakcyjnego kwartalnika „Kultura Dolnośląska” (1978-1981) i rocznika „Dolny Śląsk”, wydawanego od 1955 r. Od 1983 r. redagował rocznik regionalny TMZT „Brzask” oraz książki wydawane w Bibliotece TMZT, jest m.in. współautorem monografii „Trzebnica.Zarys rozwoju miasta na przestrzeni wieków” (1995).

Od 1989 r. należał do grupy członków-założycieli Stowarzyszenia Pisarzy Polskich – uczestniczył w Zjeździe założycielskim Stowarzyszenia i został członkiem zarządu wrocławskiego oddziału SPP, a następnie – w 1990 r. –jego wiceprezesem i – od 1996 r. – prezesem wrocławskiego oddziału Stowarzyszenia SPP. Wśród innych obowiązków zajmował się również działalnością wydawniczą oddziału SPP jako redaktor naczelny „Dolnośląskiego Rocznika Literackiego „Pomosty” wydawanego od 1996 r. oraz redaktor zbiorów wierszy i małych form prozatorskich wydawanych w ramach Biblioteki Wrocławskiego Oddziału PP (58 tytułów w latach 1996-2004). Redagował pięć serii „Z kołatką”, któreu kazały się w latach (2001-2004).

Za pracę zawodową i działalność na rzecz upowszechniania kultury Jerzy B. Kos odznaczony został Srebrnym (1963) i Złotym Krzyżem Zasługi (1972) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1980) oraz odznakami „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” i Zasłużony Działacz Kultury, a także Medalem im. Jana Mikulicza-Radeckiego (1999) i Medalem 50-lecia Akademii Medycznej we Wrocławiu (2000).

W 2007 r. został uhonorowany srebrnym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Jerzemu B. Kosowi. Medal ten jest odznaczeniem szczególnie prestiżowym, honorującym najwybitniejsze postaci świata kultury, mające na tym polu szczególne zasługi.

W 2005 r. dr Jerzy B. Kos został wyróżniony przez Senat Akademii Medycznej we Wrocławiu medalem „Academia Medica Wratislaviensis” za działania na rzecz upowszechnienia kultury środowisku lekarskim oraz za upowszechnianie wiedzy o dziejach ochrony zdrowia na Dolnym Śląsku poprzez publikowanie książek i artykułów zamieszczonych w prasie. W 2007 r. ukazała się pod redakcją J. B. Kosa książka „W kręgu lekarskiej Wspólnoty” – opisująca dzieje Stowarzyszenia Lekarzy Dolnośląskich i Wychowanków Medycyny Wrocławskiej.

W 2000 roku na sesji Rady Miasta i Gminy Trzebnica zorganizowanej w związku z 750. rocznicą nadania Trzebnicy praw miejskich, uchwałą Rady Miasta 15 osobom nadano tytuł „Honorowego Obywatela Trzebnicy”. Wśród nich – doktorowi Jerzemu Bogdanowi Kosowi – organizatorowi ośrodków zdrowia w powiecie trzebnickim, lekarzowi oddanemu bez reszty pacjentom, twórcy wielu imprez kulturalnych, sympozjów naukowych, przedsięwzięć wydawniczych, wystawienniczych i popularyzatorskich, animatorowi wielu cennych inicjatyw społeczno-kulturalnych w Trzebnicy, które na trwale zmieniły wizerunek miasta. Prezesowi od lat 40 TMZT, poecie i pisarzowi, który potrafił na kartach książek pokazać uroki naszego miasta i okolicy.

Opublikował 12 książek literackich, zbiory wierszy, szkice. Był redaktorem i współautorem 13 książek z zakresu historii regionalnej i medycyny.

Urząd Gminy Trzebnica powinien godnie uczcić pamięć doktora Jerzego Bogdana Kosa.

OSTATNIE POŻEGNANIE

„Człowiek żyje dopóty, dopóki trwa pamięć o nim” – w Trzebnicy długo będziemy pamiętać o Doktorze, wpisał się on bowiem złotymi zgłoskami w historię naszego miasta. Zostawił po sobie SŁOWA I ZNAKI…

Od 1960 do 2006 r. doktor Jerzy Bogdan Kos był prezesem Towarzystwa Miłośników Ziemi Trzebnickiej. Zainicjował on pionierskie działania integrujące naszą trzebnicką społeczność. Organizowane przez Towarzystwo „Spotkania przy kawie” dały trzebniczanom możliwość poznania wybitnych pisarzy artystów, naukowców. Doktor zwracał uwagę członkom zarządu na konieczność dokumentacji otaczającej rzeczywistości, ważnych wydarzeń kulturalnych i społecznych. Sam także dokumentował wydarzenia, dbał o zapisy kronikarskie, przypominał na łamach książek i artykułów wybitne postacie  przeszłości Trzebnicy, kreślił sylwetki osób zasłużonych – ludzi, którzy budowli tu podwaliny nowej rzeczywistości: naukowców, artystów, księży,pracowników służby zdrowia. Był „duchem sprawczym” przy organizacji sympozjów naukowych, wielu publikacji, wystaw, konkursów szkolnych i różnorodnych wydarzeń kulturalnych. Dzięki jego charyzmie TMZT było i jest nadal postrzegane jako jedno z najbardziej prężnych towarzystw regionalnych.

Doktor Jerzy B. Kos był inicjatorem i animatorem działań w zakresie upowszechniania kultury i nauki w środowiskach wiejskich i młodzieżowych. Był popularyzatorem kultury ludowej i opiekunem twórców ludowych. Twórcą koncepcji promocji turystyczno-krajoznawczych walorów Ziemi Trzebnickiej i jej zabytków historycznych. Inicjatorem i organizatorem corocznych imprez: Dni Ziemi Trzebnickiej, Trzebnickiego Święta Sadów, Tygodni Kultury Chrześcijańskiej, Tygodni Kultury Zdrowotnej, wielu sesji naukowych,Dni Pionierów Ziemi Trzebnickiej. Był współorganizatorem Muzeum Regionalnego TMZT, redaktorem i wydawcą wielu roczników „Brzasku”.

 Doktor Jerzy B. Kos szedł, a właściwie biegł trzema drogami jednocześnie: drogą medycyny, poezji – literatury i egionalizmu. Każda z nich zaowocowała wieloma publikacjami, zdarzeniami, wiele drzew wyrosło po obu stronach tych dróg, a owocują one coraz obficiej z roku na rok.

Leczył nas, uczył, pisał dla nas przesłania, zostawiał słowa i znaki, po to, by ocalić nas od marazmu i znieczulicy. Zawsze wnosił w nasze życie, serdeczność i życzliwość; potrafił uzasadnić potrzebę i konieczność uczestnictwa w życiu miasta i powiatu. Jest nadal dla nas autorytetem i wzorem do naśladowania.

Inaczej by się ukształtował wizerunek dzisiejszej Trzebnicy, gdyby nie „zaczyn” doktora Jerzego Bogdana Kosa. Może właśnie tak pięknieje, rozwija się i rozkwita nasze miasto, że miało takich „Ojców Założycieli” jak ks. dziekan Wawrzyniec Bochenek, ks. profesor Antoni Kiełbasa i doktor Jerzy Bogdan Kos.

„To oni zostawili znaki dla nas” – „po ich śladach idziemy”

            „Także i my

            zostawiamy znaki

            dla tych którzy przyjdą po nas”

(Jerzy Bogdan Kos – „Znaki. Przypowieść o narodzinach miasta”. Trzebnica 2000)

– takie przesłanie zostawił nam Prezes śp. Jerzy Bogdan Kos.

Wrocław, Cmentarz św. Wawrzyńca, 15 października 2018 r.

  Barbara Kołodziejczykowa

Zbigniew Lubicz-MiszewskiPrezes TMZT

OPRACOWAŁ PIOTR MULDNER – NIECKOWSKI

Reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Proszę wprowadź nazwisko