SUTARSKI Konrad

Urodzony 21 września 1934 roku w Poznaniu (syn Bogumiła, oficera rezerwy WP, zamordowanego w ZSRR, w Charkowie, w 1940 r.), od 1965 roku żyjący na Węgrzech, w Budapeszcie (ma żonę Węgierkę) – jest inżynierem mechanikiem, mechanizatorem rolnictwa, absolwentem Politechniki Poznańskiej (1958), doktorem technicznych nauk rolniczych (Budapeszt-Gödöllő, 1969). W latach tysiąc dziewięćset sześćdziesiątych-osiemdziesiątych konstruktor nagradzanych maszyn warzywniczych i wynalazca (m.in. jeden z jego kombajnów uzyskał główną nagrodę Międzynarodowych Targów Budapeszteńskich, 1973). Po zmianie ustroju polski dyplomata na Węgrzech (radca ambasady oraz dyrektor Ośrodka Informacji i Kultury Polskiej w Budapeszcie, 1990-1992), później twórca węgierskojęzycznych telewizyjnych filmów dokumentalnych o tematyce polskiej (w tym średniometrażowych filmów dokumentalnych i artystycznych, jak o Katyniu „Na nieludzkiej ziemi”, „Portret Andrzeja Wajdy”, „Wizyta u Czesława Miłosza”, „W odwiedzinach u Krzysztofa Pendereckiego”, „Płonąca Warszawa”, w latach 1993-1995). Polityk mniejszościowy, trzykrotny przewodniczący Ogólnokrajowego Samorządu Mniejszości Polskiej na Węgrzech (1995-99 i 2001-2007). Inicjator utworzenia Forum Twórców Polonijnych na Węgrzech (1996) i jego kierownik, twórca Muzeum i Archiwum Węgierskiej Polonii (1998) i jego dyrektor (do 2013).

Konrad Sutarski debiutował jako poeta w 1956 roku. Jest przedstawicielem „pokolenia 1956”, współzałożycielem poznańskiej literackiej grupy „Wierzbak” – jednego z trzech najważniejszych ugrupowań literackich owych czasów (obok warszawskiej „Współczesności” i krakowskiej „Muszyny”), inicjatora i współorganizatora pierwszych w historii literatury polskiej ogólnokrajowych festiwali poetyckich (1957-1961). W dorobku pisarskim posiada około trzydziestu pozycji książkowych, w tym cztery wybory poezji własnej (również w przekładach na język węgierski), jest także autorem szeregu książkowych przekładów z poezji węgierskiej na język polski, wśród nich czterech antologii. Wiersze Sutarskiego znajdują się między innymi w almanachach „Wierzbaka”: „Liść człowieka” (1957) i „Wynikanie” (1959), w antologii „Współcześni poeci polscy” (Warszawa, 1997), w almanachu „Wiek Wierzbaka” (Poznań, 2007) oraz w węgierskiej antologii „A csend visszhangjai” (Odgłosy ciszy. Polska poezja na przełomie XX i XXI wieku. 2010).

Od lat dziewięćdziesiątych poszerzył działalność literacko-wydawniczą o krytycznoliteracką i eseistyczną, a w latach dwutysięcznych także o historyczną.

Za działalność literacką i kulturalną otrzymał m.in. w Polsce: Literacką Nagrodę Młodych „Wyboje-56” (1957), wyróżnienie poznańskiego Festiwalu Poezji Polskiej za debiut książkowy (1961), Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi RP (2004), Nagrodę Specjalną Ministra Kultury (2007), medal Zasłużony dla Kultury Polskiej (2010), medal Zasłużony Kulturze Polskiej – Gloria Artis (brąz, 2016), a na Węgrzech prestiżową pozarządową Nagrodę im. Bethlena (1992), główną Nagrodę Świętego Władysława (Ogólnokrajowego Samorządu Mniejszości Polskiej, 2007), państwową Nagrodę im. Móry Ferenca (2014), Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Węgier (2015).

Wykaz publikacji książkowych Konrada Sutarskiego

• (literacki – poetycki – debiut prasowy, – tygodnik „Wyboje”, Poznań, 8-14 XI 1956)
• Skraj ruchu (wiersze, debiut książkowy) – Wyd. Poznańskie, Poznań, 1960;
• Wyprawa na pole nieudeptane (wiersze) – Wyd. Literackie, Kraków, 1975
• Konrad Sutarski versei (wiersze Konrada Sutarskiego, wybór) – Wyd. Európa, Budapeszt, 1976;
• Miklós Radnóti „Spienione niebo” (wybór poezji) – Wyd. Literackie, Kraków, 1980 (autor wyboru, posłowia, części przekładów);
• Sándor Csoóri „Era oczu” (wybór poezji) – Wyd. Literackie, Kraków, 1981 (autor wyboru, posłowia, części przekładów);
• Zgęstniałe powietrze (wiersze) – Wyd. Literackie, Kraków, 1984;
• Przepowiednia czasu twego (antologia współczesnej poezji węgierskiej) – Wyd. Literackie, Kraków, 1985 (autor wyboru, posłowia, części przekładów);
• Jak daleko, jak blisko / Míly távol, mily közel (polsko- i węgierskojęzyczna antologia poezji węgierskiej spoza granic Republiki Węgierskiej) – Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej, Kraków, 1990 (autor wyboru, przedmowy, połowy przekładów);
• Hét lengyel éneke (siedmiu współczesnych polskich poetów i prozaików, węgierskojęzyczna antologia) – Ośrodek Informacji i Kultury Polskiej, Budapeszt, 1992 (autor wyboru);
• Z dala od najważniejszych dróg / Messze a legfontosabb utaktól (polsko- i węgierskojęzyczny wybór poezji) – Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej, Kraków-Budapest, 1993;
• Zanim zmierzch zapadnie (wybór artykułów, esejów, recenzji, wywiadów … i wierszy) – Polskie Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema na Węgrzech, Budapeszt, 1995;
• Polskie lato, węgierska jesień / Lengyel nyár, magyar ősz (polsko-węgierska solidarność w latach 1956-1990. Plon konferencji. Dwa tomy: polski i węgierski) – Ogólnokrajowy Samorząd Mniejszości Polskiej na Węgrzech, Budapeszt, 1997 (współredaktor i jeden z autorów);
• Sallai János – Historia granicy węgiersko-polskiej / A magyar lengyel határ története (dwujęzyczne studium historyczne) – Ogólnokrajowy Samorząd Mniejszości Polskiej na Węgrzech, Budapeszt, 1997 (redaktor);
• Podźwignęło się morze (autorski wybór poezji węgierskiej) – Stołeczny Samorząd Mniejszości Polskiej, Budapeszt, 2000;
• Polska flaga nad Dunajem (wybór szkiców o Polonii na Węgrzech) – Ogólnokrajowy Samorząd Mniejszości Polskiej na Węgrzech, Budapeszt, 2004;
• Na podwójnej ziemi / Kettős hazában (polsko- i węgierskojęzyczny wybór poezji, w trzech wariantach wydawniczych: tom polski, węgierski, podwójny) – Wyd. Magyar Napló, Budapeszt, 2005;
• Jak blisko / Míly közel (polsko- i węgierskojęzyczna antologia poezji węgierskiej spoza granic Republiki Węgierskiej) – Wyd. Magyar Napló, Budapeszt, 2007 (autor wyboru, przedmowy, większości przekładów, współredaktor);
• Konrad Sutarski, Domonkos László – Megőrzésre átvéve (Przejęte w opiekę. Węgierska przeszłość polskiego Spisza i polskiej Orawy. Eseistyka historyczna) – Wyd. Unicus, Budapeszt, 2009;
• Az én Katyńom / Mój Katyń (węgiersko- i polskojęzyczny esej historyczny) – Wyd. Püski, Budapeszt, 2010;
• Polska flaga na Węgrzech (wybór szkiców o Polonii na Węgrzech) – Wyd. Ogólnokrajowy Samorząd Mniejszości Polskiej na Węgrzech, Budapeszt, 2012;
• Muzealne zwierciadło / Múzeumi tükör (wybór publikacji MiAWP) – Muzeum i Archiwum Węgierskiej Polonii, Budapeszt, 2013 (autor wyboru, redaktor, jeden z autorów);
• Együtt jobb! (Razem lepiej! Węgierskojęzyczna antologia literatur pięknych żyjących na Węgrzech narodowości) – Wyd. Krater, Pomaz-Budapeszt, 2014 (autor wyboru, redaktor, jeden z autorów);
• Közös fényeink (Wspólne blaski. Studia i eseje historyczne w przekładach na język węgierski) – Wyd. Unicus, Budapeszt, 2014;
• Ha úgy tudnánk… (wybór wierszy w przekładach na język węgierski) – Wyd. Magyar Napló, Budapeszt, 2014;
• Dzieje Polski z węgierskimi powiązaniami (podręcznik dla Ogólnokrajowej Szkoły Polskiej na Węgrzech) – Wyd. Croatica, Budapeszt, 2015;
• Jakkolwiek już późno (poezje) – Wyd. Topos, Sopot, 2015;
• Polska i Węgry jako przedmurze chrześcijańskiej Europy w dawnych wiekach i dziś / Lengyelország és Magyarország a keresztény Európa védőbástyái a múltban és jelenben (Studium historyczne. Dwa tomy: polski i węgierski) – Wyd. Méry Ratio, Budapeszt, 2016;
• Powiększanie ojczyzny / A haza kiterjesztése (opowieść eseistyczna) – Wschodnia Fundacja Kultury „Akcent”, Lublin i Magyar Napló, Budapeszt (wspólna publikacja), 2016;
• Zieleni się drzewo pokoju (antologia poezji europejskiej w intencji powszechnej zgody) – Sulechowski Dom Kultury im. F. Chopina i Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Sulechów-Zielona Góra, 2016.

Reklama