Znacie krakowską Scenę Supernova? Teatr działa w kamienicy przy ul. Zyblikiewicza 12 od 2017 roku. Powstał z inicjatywy Jakuba Kowalika, który stąpa twardo po ziemi jako informatyk, ale i błądzi głową w chmurach jako aktor, reżyser, w końcu założyciel i dyrektor teatru Scena Supernova. W realizowanych przez niego spektaklach uczestniczą aktorzy profesjonalni, studenci szkół artystycznych, ale i wybitnie uzdolnieni amatorzy chcący realizować się aktorsko na scenie. Ponieważ przestrzeń teatralna mieści się w pomieszczeniach starej kamienicy, widownię należy uznać za kameralną. Podczas spektaklu, o którym piszę poniżej, naliczyłem około 40 osób.
W tym nieoczywistym miejscu odbył się premierowy pokaz spektaklu opartego na opowiadaniu Michaiła Bułhakowa „Psie serce” w reżyserii Jakuba Kowalika. Opowiadanie napisane zostało przez Bułhakowa w 1925 roku, ale wydania doczekało się dopiero w 1987 roku. Na scenie polskiego teatru zaistniało w 1983 roku. Premiera odbyła się w Teatrze Dramatycznym w Płocku w reżyserii Andrzeja Marii Marczewskiego. Szybko jednak, na skutek interwencji władz, bez wątpienia inspirowanych przez radziecką ambasadę w Warszawie, został zdjęty z afisza.
Scenariusz dla potrzeb teatru Scena Supernova napisany został przez Magdalenę Krawiec i Jakuba Kowalika w sposób tradycyjny, czyli wiernie odtwarzający treści, jakie chciał odbiorcom przekazać Bułhakow. Uczestniczymy więc w normalnym spektaklu teatralnym, do jakich często tęsknimy. Wszak od lat współcześni twórcy teatralni odzwyczajają nas od teatru oczywistego… Oryginalność prezentowanego przedsięwzięcia polega na tym, że przez cały czas, przy zmieniającej się akcji – przypomnijmy, że dzieje się to w rewolucyjnej Rosji, widzowie przemieszczają się przez różne przestrzenie sceniczne. Przechodzimy przez rozświetlone na czerwono korytarze i klatkę schodową obwieszoną propagandowymi afiszami. Z pomieszczeń dobiegają jakieś rewolucyjne pieśni. Pierwsza scena odbywa się na podwórku, na którym użala się nad swym losem pies Szarik (interesująca kreacja Bartosza Rułki jako psa Szarika przeistaczającego się w towarzysza Szarikowa). Potem przechodzimy do sali zabiegów, i gabinetu lekarskiego prof. Preobrażenskiego chętnie eksperymentującego specjalisty od „odmładzania” (wyrazista rola Piotra Piechy). Wreszcie znajdujemy się w sali operacyjnej – gdzie podwieszeni do sufitu prof. Preobrażenski oraz czująca współodpowiedzialność i zakochana bez wzajemności w profesorze Doktor Bormental (ciekawa kreacja Magdaleny Smoławskiej) prowadzą eksperymentalną operację na Szariku. Zaglądamy także, w ślad za bohaterami – do jadalni, czy łazienki… Spektakl generalnie opowiada o tym, do czego mogą doprowadzić nieodpowiedzialne eksperymenty medyczne, a wszystko w kontekście przemian społecznych i politycznych przeprowadzanych na żywym organizmie proletariatu przez stojących na czele rewolucji rosyjskiej przywódców. Wydawać by się mogło, że zaprezentowano nam ciekawą, ale jednak anachroniczną „ramotkę” literacką z 1925 roku. Wszak o rewolucji październikowej z 1917 roku młode pokolenia niewiele raczej już wiedzą, a państwo o nazwie ZSRR (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich) od kilkudziesięciu lat nie istnieje. Gdy jednak pomyślimy o tym, że obecnie jesteśmy świadkami, ale i częścią organizmu społecznego, na którym przeprowadza się „operację na żywo” związaną z „humanizacją” AI – sztuczną inteligencją, to wokół pojawiają się jednak paraliżujące ostrzegawcze sygnały. Tak więc, niech Szarik pozostanie Szarikiem, dla dobra ludzkości! A książki Bułhakova długo jeszcze aktualności raczej nie stracą i nadal będą inspiracją dla twórców teatralnych i filmowych!
Janusz M. Paluch
Teatr Scena Supernova: Michaił Bułhakov „Psie serce”, reżyseria – Jakub Kowalik, scenariusz – Magdalena Krawiec i Jakub Kowalik, muzyka – Maksymilian Czarnecki, Aleksander Minaiev, scenografia – Julia Tłuczek, Magdalena Dudek, kostiumy – Klaudia Hegab, ruch sceniczny – Martyna Dyląg, światło – Dariusz Nawrocki, oprawa graficzna – Jakub Szachnowski, projekcja video – Kyryllos Alexandrov. Wystąpili: Bartosz Rułka, Piotr Piecha, Magdalena Smoławska, Paulina Dyl, Katarzyna Gazdowicz, Ewa Skolias, Maksymilian Czarnecki, Aleksander Minaiev, Wojciech Sochaczewski, zabezpieczenia: Borys Sołek, Eryk Dyląg. Premiera 21. listopada 2024 roku.
