Większość z nas zna historie swoich rodzin dwa pokolenia wstecz. Wprawdzie od pewnego czasu modne są poszukiwania genealogiczne, ale stanowią one niewielki odsetek. A czas umyka! Może zainspirują nas pewne książki?
Jedną z nich są Ostatnie dni PTOLEMEUSZA GREYA, których autorem jest Walter Mosley. Bohater opowieści ma dziewięćdziesiąt jeden lat i jest człowiekiem zapomnianym przez świat – przyjaciół, rodzinę, a nawet przez siebie samego. Zamknięty w czterech ścianach mieszkania pogrąża się samotnie w demencji. Pewnego dnia, na pogrzebie siostrzeńca, spotyka siedemnastoletnią Robyn i doświadcza znaczącej odmiany – w głowie, w sercu i w życiu. Dziewczyna postanowiła zadbać o lepsze warunki życiowe Ptolemeusza Greya. Idzie z nim do lekarza i tam pada propozycja przeprowadzenia eksperymentalnej terapii, która powinna przywrócić Ptolemeuszowi klarowność umysłu. Nasz bohater wynurza się z izolacji. Znów doświadcza radości życia, a jego blaknący umysł odzyskuje klarowność i wigor, co pozwala odkryć niedostępne od dekad tajemnice.
Walter Mosley jest amerykańskim pisarzem, autorem powieści kryminalnych oraz powieści science fiction. Spod jego pióra wyszło kilkadziesiąt książek, przełożonych na ponad 20 języków. Jest laureatem licznych nagród, m.in. O. Henry Award, Grammy i PEN America’s Lifetime Achievement Award. Na kanwie jego pierwszej powieści, Devil in Blue Dress, nakręcono film z Denzelem Washingtonem w roli głównej. Z kolei na podstawie omawianej książki powstał serial z Samuelem L. Jacksonem.
Powieść jest napisana bardzo barwnym językiem. Autor obrazowo przedstawił to, co się dzieje w głębi umysłu człowieka, którego dotknęła demencja. Widzimy, jak przeszłość miesza się z teraźniejszością. Kiedy jesteśmy młodzi, na ogół nie zastanawiamy się, jak będziemy funkcjonować na starość – o ile jej doczekamy. Czy będziemy w stanie sobie sami poradzić? Czy w naszym życiu jest osoba, która zapewni nam godne życie na starość? Zresztą, jaka jest granica starości? Dlatego warto przeczytać Ostatnie dni PTOLEMEUSZA GREYA – niezwykłą, poruszającą powieść o sile wspomnień i rodzinnych wartościach.
Walter Mosley, Ostatnie dni PTOLEMEUSZA GREYA
Przekład: Piotr Kuś
Redakcja: Iga Wiśniewska
Korekta: Anna Grelewska
Projekt okładki: Mikołaj Piotrowicz
Skład i łamanie: Dariusz Nowacki
Wydawca: Wydawnictwo Replika, Poznań 2022
ISBN 978-83-67295-03-1
Również autorka książki Gilead, Marilynne Robinson, prowadzi nas do starszego człowieka. Kalwiński pastor, wielebny John Ames – przewidując swój bliski kres – napisał list pożegnalny do swojego siedmioletniego syna z drugiego małżeństwa. Pragnie zostawić mu w spadku choć namiastkę ojcostwa – a wraz z nim przemyślenia, inspiracje i wartości, którymi powinien kierować się jego potomek w przyszłym życiu. Rzecz toczy się w Gilead – małym miasteczku w stanie Iowa, gdzie żyją trzy pokolenia Amerykanów. Ich świat definiują duchy wojny secesyjnej, konflikty rodzinne i religia, która stanowi serce tej zamkniętej wspólnoty. Od dekad czuwa nad nią właśnie wielebny John Ames. Wyznaje on:
– Pisanie było dla mnie czymś podobnym do modlitwy, nawet kiedy nie zajmowałem się pisaniem modlitw, jak mi się to często zdarzało. Pisząc, czujesz, że nie jesteś sam, że ktoś jest przy tobie. Czuję, że teraz jestem sobą, cokolwiek by to nie znaczyło.
Ames wspomina wyprawę na grób swojego dziadka, śmierć uwielbianej żony i ich dziecka. Opisuje przodków z dwóch stron secesyjnej barykady, którzy do końca nie potrafili się ze sobą pogodzić. Wyraziste refleksje pastora wypełnione są czułością, szczerością i bólem – kluczowymi elementami potrzebnymi do zmierzenia się z przeszłością, teraźniejszością, a także… przyszłością.
Marilynne Robinson urodziła się i dorastała w Idaho. Jej pierwsza powieść, Housekeeping zdobyła nagrodę PEN/Hemingway dla najlepszego debiutu i została nominowana do Pulitzera. Z kolei czteroksiąg Powieści Gilead uhonorowano dotąd ponad 25 najważniejszymi wyróżnieniami, dzięki czemu Robinson stała się jedną z najbardziej utytułowanych amerykańskich pisarek. Nazywana jest wręcz królową amerykańskiej literatury pięknej. Od lat publikuje na łamach takich czasopism jak “Harper’s Magazine”, “The Paris Review” czy “The New York Review of Books”, wydaje kolejne tomy esejów i gości z wykładami na największych amerykańskich uniwersytetach.
Świadomy bliskości swojego odejścia John Ames stara się przekazać w swoim liście nie tylko wspomnienia. Jego siedmioletni syn znajdzie tu wiele mądrych spostrzeżeń i refleksji, ciekawe rozważania o kondycji i wartościach świata oraz kościoła. Dlatego – napisana pięknym, wyważonym i pełnym delikatności językiem książka – wymaga od czytelnika pewnej dojrzałości, skupienia i patrzenia z dystansu na religijność. Gilead stwarza okazję do medytacji nad radosnymi aspektami religii oraz nad człowieczeństwem. Jednocześnie inspiruje czytelnika do zastanowienia się nad siłą wypowiadanych słów. Według Marilynne Robinson to właśnie one mogą przynieść przebaczenie i wolność – tak ważne dla współczesnej jednostki i społeczeństwa.
Pozostałe tomy cyklu Powieści Gilead w nadchodzących miesiącach ukażą się, po raz pierwszy w Polsce, nakładem Wydawnictwa Prószyński i S-ka.
Marilynne Robinson, Gilead
Przekład: Witold Kurylak
Redaktor prowadząca: Izabela Cupiał
Redakcja: Joanna Habiera
Korekta: Grażyna Nawrocka
Projekt okładki: Zuzanna Malinowska
Zdjęcia na okładce: t30gallery | Adobe Stock; jessicahyde | Adobe Stock; Jason Leung | Unsplash
Łamanie: Ewa Wójcik
Wydawca: Prószyński Media Sp. z o.o., Warszawa 2022
ISBN 978-83-8295-027-4
Z kolei książka Nic się nie działo. Historia życia mojej babki Tomasza S. Markiewki jest opowieścią o życiu Anny Markiewki, z domu Salachna, która urodziła się w 1938 roku. Autor przywołuje jej wspomnienia i, jakby niechcący, opowiada o Polsce – zarówno tej, którą widziała ona przez okno w przyciasnej izbie, jak i tej, która zaprosiła kobiety do biur, fabryk i polityki. Przez ponad osiemdziesiąt życia Pani Anny zaszło w Polsce kilka rewolucji: gospodarcza, technologiczna, kulturowa. Wśród wielkich historycznych wydarzeń często zapomina się o realnych doświadczeniach, dylematach i troskach pojedynczych ludzi – bezpośrednich świadków przemieniającej się Polski. Dlatego, na kanwie opowieści babki, Tomasz S. Markiewka tworzy mikrohistorię, która może mieć więcej wspólnego z prawdą historyczną, niż niejedno hasło na koszulce z husarzami czy wzniosła przemowa podczas obchodów odzyskania niepodległości.
Tomasz S. Markiewka jest filozofem, publicystą i tłumaczem. Wykłada na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wcześniej opublikował: Język neoliberalizmu, Gniew oraz Zmienić świat raz jeszcze. Jak wygrać walkę o klimat. W swoich publikacjach szuka odpowiedzi na pytania o rolę różnych zjawisk i zmian we współczesnym świecie, a zwłaszcza w Polsce.
Nie inaczej jest w przypadku książki Nic się nie działo… Autor napisał, że dla jego babki historia zaczyna się w październiku 1945 roku, jednak sam nie pozostaje obojętnym na to, co działo się w okresie międzywojennym i podczas II wojny światowej oraz po jej zakończeniu – ze współczesnymi latami włącznie. Wykonuje on swoisty zabieg socjotechniczny, w którym ukazuje wpływ historii na pojedynczą osobę, a jednocześnie patrzy na ówczesne wydarzenia oczyma swojej bohaterki. Pokazuje, jak ówczesne, podejmowane na szczeblu centralnym, decyzje polityczne wpływały na kształt jej życia. Opisuje stopniową mechanizację prac rolnych, przemiany lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku i, pociągające za sobą zanik lokalnej tradycji i kultury, wyludnianie się polskiej wsi. Wydarzenia miary ogólnej są tłem dla losów bohaterki, która odczuwała biedę, żyła nadzieją, była ogarnięta miłością, przeżywała śmierć bliskich i starała się przekazywać młodszym tradycje. Te doświadczenia – w połączeniu z wrażliwością Pani Anny – spowodowały, że jej mały, wiejski świat stał się ważnym elementem globalnej wioski.
Wielką wartością dodaną książki Nic się nie działo… jest jeszcze jeden aspekt: przemiana samego Tomasza S. Markiewki. Podczas rozmów z mieszkańcami rodzinnej wsi jego dziadka, Liszkowa na Kujawach, coraz mocniej odczuwa swoje chłopskie korzenie i znacznie lepiej rozumie pokolenie swojej babci. W ten sposób autor daje nam do zrozumienia, że powinniśmy poszukiwać swojej przeszłości rodzinnej.
Tomasz S. Markiewka, Nic się nie działo. Historia życia mojej babki
Opieka redakcyjna: Jakub Bożek
Redakcja: Magdalena Błędowska
Konsultacja gwarowa: dr hab. Alina Kępińska
Korekta: Andrea Smolarz / d2d.pl, Iwona Łaskawiec / d2d.pl
Projekt okładki: Łukasz Piskorek
Skład: Robert Oleś
Wydawca: Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2022
ISBN 978-83-8191-484-0
I wreszcie czas na całkiem współczesną historię… Mam na myśli książkę Zwycięska Rodzina. Venus, Serena i droga do sukcesu, której współautorami są Richard Williams i Bart Davis. Wprawdzie publikacja została wydana w ubiegłym roku, jednak teraz – w świetle sukcesów Igi Świątek oraz innych młodych polskich tenisistek i tenisistów – warto do niej powrócić.
Pierwszy ze współautorów, Richard Williams, jest amerykańskim trenerem tenisa, ojcem słynnych tenisistek, Venus i Sereny Williams. Pod wpływem wyśmienitej gry pewnej tenisistki zdecydował, że jego córki zajmą się tym sportem profesjonalnie. Sporządził obszerny plan działania, po czym rozpoczęła się nauka i treningi.
Bart Davis jest autorem powieści, książek non fiction oraz artykułów prasowych. Zajmował się produkcją koncertów jazzowych. Napisał również kilka scenariuszy do filmów, wśród których można wymienić: Impuls, Pieniądze albo miłość czy Full Fathom Five.
Zwycięska rodzina zawiera fascynujące i szczegółowe wspomnienia Richarda Williamsa – biznesmena, trenera tenisa, a przede wszystkim ojca. Od najmłodszych lat był zmuszony walczyć z przeciwnościami losu. Jedną z nich jest rasizm, który nadal odgrywa dużą rolę w Stanach Zjednoczonych: nawet osoby odnoszące duże sukcesy bywają dyskryminowane z powodu innego koloru skóry! Mimo tych przeciwności Williams stworzył kochającą się rodzinę i wychował dwie wspaniałe gwiazdy tenisa. Przez dłuższy czas nie wyjawiał, jak udało mu się pogodzić rolę trenera z rolą ojca, skąd się wzięła jego odkrywcza wizja i w jaki sposób ją realizował. Dopiero na kartach tej inspirującej książki przedstawił historię sukcesu swojego i córek, osiągniętego dzięki walce, determinacji, ciężkiej pracy i rodzinie. W ujmujący sposób opisuje życie rodzinne oparte na najważniejszych dla niego zasadach: odwadze, pewności siebie, poświęceniu, wierze, a przede wszystkim – miłości.
– Moje dzieci trenować zaczęły wcześnie, nie tylko na kortach tenisowych. Zabierałem je ze sobą do pracy, żeby już od najmłodszych lat uczyły się, jak ważne jest planowanie, odpowiedzialność i pracowitość.
Choćby dlatego uważam tę książkę za godną polecenia – zwłaszcza nadopiekuńczym rodzicom. Ci nieco mniej czytający mogą obejrzeć, nakręcony na podstawie tej książki, film King Richard z Willem Smithem w tytułowej roli.
Richard Williams i Bart Davis, Zwycięska Rodzina. Venus, Serena i droga do sukcesu
Przekład: Ewa Ratajczyk
Redakcja: Dagmara Ślęk-Paw
Korekta: Maria Ignaszak
Projekt okładki: Mikołaj Piotrowicz
Skład i łamanie: Dariusz Nowacki
Wydawca: Wydawnictwo Replika, Poznań 2021
ISBN 978-83-66989-41-2
Roman Soroczyński
20.-24.07.2022 r., Lubawka-Warszawa
