Roman Soroczyński – Z przyrodą na ty

0
69

Niemal wszyscy pędzimy, poganiani przez cywilizacyjne wymogi(?), i rzadko zatrzymujemy się, by podziwiać piękno przyrody. Paradoksalnie początek pandemii – kiedy to nie można było wychodzić z domów – przyczynił się do tego, że przyroda odżyła: zwierzęta wróciły do miejsc, w których dawno ich nie widziano; ptaki zaczęły wyraźniej śpiewać; motyle zaroiły się na ścieżkach. Niestety, ten okres ożywienia przyrody trwał bardzo krótko. Wobec tego proponuję, abyśmy wykorzystali zbliżające się Święta Bożego Narodzenia do refleksji i sięgnęli do książek opisujących różne aspekty przyrody.
Pierwsza z nich, Wielka księga zwierząt, jest adresowana do najmłodszych i nieco starszych podróżników. Autorka, Martyna Wojciechowska, wciela się w postacie egzotycznych zwierząt: koali Louisa – małego śpiocha, mrówkojada Carlito, pięknej kawii Koko, niesamowitego delfina Wintera, pingwina cesarskiego Pingu – mistrza przetrwania, dzielnego słonika Fusi, zakochanej żyrafy Meli, córki króla lwa, noszącej imię Anaja, białego szczura Balgira i szczęśliwego orangutana Happy. Domyślam się, że takie podejście jest efektem intensywnej współpracy z Konsultantem generalnym, Marysią Błaszczyk, czyli z córką autorki.
Martyna Wojciechowska jest prezenterką telewizyjną, dziennikarką, podróżniczką, pisarką i działaczką społeczną. Jest honorową ambasadorką WWF Polska. Opublikowała między innymi kilka serii książek: Kobieta na krańcu świata, Dzieciaki świata i Zwierzaki świata. Została laureatką licznych nagród za działalność dziennikarską, reporterską i społeczną. Do jej rąk trafiły m.in. Złota Telekamera, dwa MediaTory, Nagroda Bursztynowego Motyla im. Arkadego Fiedlera i Wiktor.
W omawianej publikacji autorka wykorzystuje swoje doświadczenia z podróży po najbardziej egzotycznych zakątkach świata. Opisuje nie tylko przygody swoich bohaterów. Przedstawia ich otoczenie geograficzne i inne zwierzęta. Często podnosi różne kwestie związane z ochroną świata przyrody. Prezentuje ludzi, którzy na całym świecie podejmują się ochrony zwierząt. Co jakiś czas pojawiają się liczby, które służą bardziej określaniu skali zjawisk, niż nudnym statystykom. Książka jest bogato ilustrowana przepięknymi, kolorowymi zdjęciami. Jestem przekonany, że mogą przy niej usiąść całe rodziny.
Być może bardziej uważni Czytelnicy niniejszego artykułu zapytają, jakim zwierzęciem wspomniana wyżej kawia. Nie odpowiem, stanowczo odsyłając do ciekawej Wielkiej księgi zwierząt.

Martyna Wojciechowska, Wielka księga zwierząt
Konsultant generalny: Marysia Błaszczyk
Współpraca redakcyjna i koordynacja projektu: Agnieszka Franus
Projekt graficzny i okładka: Wioletta Wiśniewska
Korekta: Tomasz Cholaś
Przygotowanie do druku: Krzysztof Stypułkowski
Fotoedycja: Agnieszka Franus, Teresa Tuleja
Wydawca: Słowne (dawniej: Burda Książki), Warszawa 2021
ISBN 978-83-8251-003-4

O ile poprzednia książka jest wielobarwna, o tyle tytuł następnej, Szarak za miedzą. Prywatne życie pola, sugeruje powrót do mniej kolorowego świata. Nic z tych rzeczy! John Lewis-Stempel prowadzi nas po świecie przyrody. Idziemy na pola, gdzie obserwuje rośliny i zwierzęta. Zaglądamy pod ziemię uprawną i obserwujemy pracowite bakterie. Dzięki temu widzimy zające i myszy, pustułki i gawrony oraz wiele innych roślin i stworzeń.
John Lewis-Stempel jest pisarzem i rolnikiem, mieszkającym na pograniczu Anglii i Walii. Pisywał dla „Sunday Express” oraz magazynu „Country Life”. Dwukrotnie zdobył prestiżową brytyjską nagrodę The Wainwright Prize, przyznawaną autorom książek przyrodniczych i podróżniczych. Napisał między innymi Prywatne życie łąki oraz kilka innych książek przyrodniczych i historycznych, za które otrzymał wiele nominacji i nagród oraz – według gazety „The Sunday Times” – tytuł jednego z najlepiej sprzedających się autorów.
Jako rolnik, zna ziemię doskonale. Z jego opowieści można wręcz wyczuć jej zapach. Autor uświadamia nam jak bardzo potrzebna nam jest ziemia, która nas żywi, jak bardzo potrzebujemy przyrody – nie tylko po to, aby ją podziwiać. Jednocześnie widzi zagrożenia wynikające ze zbyt dużego stosowania środków chemicznych „ulepszających” glebę i rośliny.
Specjalistom od literatury ciekawy może wydać się fakt, że autor punktuje, jakie stanowisko wobec świata przyrody zajmowali dawniejsi pisarze i poeci, wśród których znaleźli się: Wiliam Szekspir, John Clare i Richard Jefferies. Nie dziwię się, że – po analizie ich utworów i w wyniku obcowania z przyrodą – powstała tak niezwykła książka.

John Lewis-Stempel, Szarak za miedzą. Prywatne życie pola
Przełożyła: Hanna Jankowska
Wybrane wiersze przełożyła: Anna Bańkowska
Redaktorka inicjująca: Paulina Surniak
Redaktorka prowadząca: Sylwia Smoluch
Redakcja: Barbara Kaszubowska
Korekta: Magdalena Owczarzak, Katarzyna Dragan
Marketing i promocja: Agata Gać
Projekt okładki i stron tytułowych: Ula Pągowska
Projekt typograficzny i łamanie: Barbara Adamczyk
Ilustracje: Magda Bloch
Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie Sp. z o.o., Poznań 2021
ISBN 978-83-66570-21-4

W ślad za następną publikacją możemy wznieść się w powietrze. Ale nie tylko! Bowiem książka Zobacz ptaka. Opowieści po drodze Jacka Karczewskiego prowadzi nas – śladami ptaków – w różne, nie zawsze łatwo dostępne, miejsca (na przykład w rozdziale Bagna są dobre!). Spotykamy ptaki niemal codziennie na naszej drodze do pracy, szkoły, sklepu. Mieszkają po sąsiedzku, widujemy je przy okazji spaceru w parku albo podczas wakacji. Ale czy naprawdę je widzimy? Autor rozpatruje wszystkie aspekty związane ze swoimi bohaterami: wyjaśnia pochodzenie nazw poszczególnych rodzajów, opowiada związane z nimi legendy i różne ciekawostki, pokazuje ich migrację. Na przykład sroki nieprzypadkowo „opanowały” miasta. Wszystkie ptaki mają swoją nieoczywistą, często zapomnianą już, historię. Przy każdym z opisywanych stworzeń autor zadaje cztery pytania: Gdzie patrzeć? Czego wyglądać? Czego nasłuchiwać? Kiedy?
Przypomnę tu przysłowie „Każda pliszka swój ogon chwali”. Z czym to się wiąże? Może nie wprost, ale autor wyjaśnia znaczenie ogona w życiu tego ptaka. Nie pomija istoty upierzenia w innych gatunkach. W ślad za Jackiem Karczewskim uczestniczymy w rozmaitych ptasich koncertach. Opis jednego z nich zaczyna się od słów:
Zanim pierwszy DJ stanął za konsoletą i zaczął miksować ze sobą różne kawałki, kolejne pokolenia szpaków robiły to pasjami od kilkuset tysięcy lat.
Zapewne „patrioci”, nie wykraczający swymi umysłami poza pewne symbole, będą rozczarowani, ale okazuje się, że orzeł bielik nie jest oczywistym prapoczątkiem symbolu naszego państwa! Jak tu żyć?
Jacek Karczewski jest przyrodnikiem, aktywistą i promotorem przyrody. Częsty gość programów i audycji radiowych poświęconych przyrodzie; autor licznych publikacji i artykułów (m.in. cyklu Wakacje z ptakami w kwartalniku „Przekrój”) oraz większości wydawnictw Ptaków Polskich – stowarzyszenia, z którym związany jest od samego początku jako jego współzałożyciel i do niedawna wieloletni prezes zarządu. Pomysłodawca i główny copywriter większości realizowanych tam projektów oraz towarzyszących im kreacji artystycznych, w tym cieszących się dużym uznaniem kampanii społecznych. Wśród najbardziej charakterystycznych można wymienić Bądź na pTAK! i Ogród na pTAK, Noc Sów, Nie będzie ptaków – nie będzie śpiewania!, Ptak też człowiek. Niektóre z nich należą do największych proprzyrodniczych przedsięwzięć wdrażanych do tej pory w Polsce. Współpracuje również z organizacjami spoza Polski.
Opublikował dwie książki: Jej Wysokość Gęś. Opowieści o ptakach i Noc Sów. Opowieści z lasu. Twierdzi jednak, że dopiero omawiana publikacja jest pierwszą i jedyną, jaką kiedykolwiek chciał napisać.
Jacek Karczewski nie skupia się li tylko na opisach poszczególnych rodzajów ptaków. Podtytuł książki, Opowieści po drodze, prowadzi nas do miejsc, w których możemy chociaż na chwilę ochłonąć pomiędzy fascynującymi historiami. Dodajmy do tego przepiękne ilustracje Agnieszki Ciszewskiej i teksty piosenek autorstwa Wojciecha Młynarskiego, Marka Dutkiewicza, Jerzego Kosseli czy Kazimierza Szemiotha. Jestem przekonany, że można tę książkę wziąć ze sobą do parku czy lasu, usiąść na chwilę i… świadomie poobserwować naszych latających przyjaciół.

Jacek Karczewski, Zobacz ptaka. Opowieści po drodze
Redaktorki prowadzące: Sylwia Smoluch, Weronika Jacak
Redakcja: Aleksandra Deskur
Konsultacja merytoryczna: dr Michał Polakowski
Korekta: Anna Nowak, Magdalena Owczarzak
Marketing i promocja: Agata Gać
Projekt okładki i stron tytułowych: Ula Pągowska
Projekt typograficzny i łamanie: Grzegorz Kalisiak | Pracownia Liternictwa i Grafiki
Ilustracje: Agnieszka Ciszewska
Indeks opracował: Adam Słowikowski
Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie Sp. z o.o., Poznań 2021
ISBN 978-83-67054-20-1

Czwarta z opisywanych książek sprowadza nas na ziemię. Ale… czy musimy twardo po niej stąpać? Otóż nie! Bohaterowie książki Instynkt. O wilkach w polskich lasach Anny Maziuk stąpają lekko. Wbrew pozorom, starają się chodzić po otwartych przestrzeniach i szerokich duktach leśnych.
W Polsce wilcze terytoria mają pomiędzy sto pięćdziesiąt a czterysta kilometrów kwadratowych.
Anna Maziuk jest absolwentką dziennikarstwa na Uniwersytecie Warszawskim. Swoje wykształcenie wykorzystuje w pracy zawodowej oraz w ramach propagowania wiedzy o przyrodzie. Publikowała w wielu tygodnikach. Jest związana z fundacją i pismem „Kosmos dla Dziewczynek”, w którym opowiada dzieciom o przyrodzie. Prowadzi autorskie warsztaty dla dzieci i dorosłych związane z tworzeniem, często inspirowane wyprawami w dzicz. Mieszka na Warmii.
W książce Instynkt. O wilkach w polskich lasach autorka napisała o swoich doświadczeniach w obserwacji przyrody, o kontaktach z osobami zawodowo zajmującymi się ochroną zwierząt. To właśnie ci ludzie naukowcy i pasjonaci, którzy poświęcili życie badaniu i ochronie wilków, fotografowie, hodowcy, leśnicy i myśliwi – są „drugoplanowymi” bohaterami opowieści. W myśl zasady, że człowiek całe życie uczy się, autorka opisuje, czego się nauczyła od tych osób. Sam – mimo, że wychowałem się na skraju Puszczy Drawskiej – nie wiedziałem, że podczas tropienia (oczywiście, bezkrwawego!) zwierząt należy iść pod trop! Ale cóż? W tamtych czasach – poza bajkami – nie było mowy o wilkach w moich rodzinnych, pięknych okolicznościach przyrody!
Bowiem status prawny polskich wilków kilkakrotnie się zmieniał. W 1956 roku weszło w życie rozporządzenie zezwalające na tępienie wilków wszelkimi sposobami, także przy użyciu trucizny. Tak zwana akcja wilcza doprowadziła do niemal zupełnego wybicia przedstawicieli gatunku Canis lupus. Pod koniec 1975 roku wilk stał się zwierzęciem łownym. Nie można było go już truć, a w niektórych częściach kraju zabroniono również polowania w czasie wychowu młodych. Wreszcie w 1998 roku został objęty ochroną. Nie wpłynęło to jednak znacząco na zmianę wizerunku – w naszej kulturze zwykle postrzega się go jako zagrożenie. W literaturze, folklorze, baśniach, a nawet w psychoanalizie – wszędzie jest postacią negatywną albo symbolem tego, co wyparte.
Tymczasem z książki Anny Maziuk wyłania się obraz fascynującego zwierzęcia, bardzo rodzinnego, tworzącego silne więzi, dzikiego, ale nie złego. Warto zatem sięgnąć po tę publikację, by łatwiej zrozumieć pewne, pozostające w opozycji do obiegowych opinii, fakty.

Anna Maziuk, Instynkt. O wilkach w polskich lasach
Opieka redakcyjna: Przemysław Pełka
Redakcja: Sandra Trela
Korekta: Krystyna Stobierska, Anna Zygmanowska
Projekt okładki: Ola Szpocińska na podstawie projektu serii Agnieszki Pasierskiej
Fotografia na okładce © by Robert Harding/ Indigo
Projekt typograficzny i redakcja techniczna: Robert Oleś / dad.pl
Wydawca: Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2021
ISBN 978-83-8191-351-5


Roman Soroczyński
12.12.2021 r.

Reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Proszę wprowadź nazwisko