Tomik wierszy Impresje wileńskie poetki Barbary Sitek-Wyrembek to próba opowiedzenia językiem poezji, literackiego pielgrzymowania do Wilna. Odbywało się ono na przestrzeni darowanego czasu poetyckiego, od 2013 i 2014 roku do 2019 i 2020. Tak zakomponowane utwory pielgrzymiego serca, wyraźnie nawiązują do spełniania się heraklitejskiego porządku, gdzie wypełniająca się tęsknota, widziana jest przez pryzmat wygasania mistycznej prekluzji. Wilno w poezji autorki, ukazane jest bowiem w sposób filozoficzny, jego dostojne ulice, stare kamieniczki i barokowe kościołu mają charakter imaginacyjny.
Poetka pielgrzymując do miasta nad Wilią, uświadamia nam jak bardzo w jej poezji sakralizowane są progi historycznego grodu, jak ulice są wydeptane przez idące przez nie pokolenia. W poezji Barbary Sitek-Wyrembek wileńskie miejsca przyciągają pielgrzymów oraz podróżnych z całego świata i są ubogacone duchowym doświadczeniem samej autorki. Uwypuklając kulturowe i historyczne znaczenie Wilna, poetka doświadcza mistyki tego tajemniczego miasta. Jej wiersze zatrzymują się na wytartych progach Ostrej Bramy, by świadczyć głębię przeżyć i uświadomić nam ważność utworów i ich mistyczność. Pielgrzymie serce otwarte jest na przebogatą historię Wilna, z jego tajemnicą bycia stolicą Litwy i jednocześnie bycia miastem europejskim.
Wiersze zbiorku poetyckiego Impresje wileńskie Barbary Sitek-Wyrembek, to coś więcej niż tylko kolejny tomik poetycki znanej autorki. To opowieść o wyjątkowej historii serca, gdzie każdy szczegół miasta nad Wilią posiada poetyckie zagłębienie. Poetka przytulona do urokliwego Starego Miasta, prowadzi nas przez historię Wilna i ukazuje w natchnionym słowie jego prostotę i piękno.
Pragnę malować raz jeszcze
dotknąć ścian słowem i pędzlem
przejść na stary cmentarz na Rossie
pokłonić się Rodakom “za wolność”
zapalić światełko pośród biało-czerwonych
narodowych symboli kwiatów i szarf
oprzeć się o grób Matki z sercem Syna Józefa
i zapamiętać jak Inwokację na wileńskiej ulicy
głośno recytowaną przez polskie serca
Wiersz Impresje wileńskie.
Poetce towarzyszy romantyczna Inwokacja, która wiedzie nas ku mistycznemu nastrojowi miasta. Nakazuje ona zatrzymać się na chwilę, by w ciszy zachwyconego serca posłuchać miarowego rytmu dostojnej historii grodu Giedymina. To ważny paradygmat poznawczy, który poetka nazywa impresją, czyli wymysłem duszy z jej odwiecznym wianem bycia sobą i podążania za wzruszeniem poetyckim, jak za modlitwą.
Wiersze Barbary Sitek-Wyrembek, przypominają listy pisane do adresata. Poetka kieruje je do swojego syna Krzysztofa, który jest fotografikiem. Jego zadaniem jest uwiecznić i zapamiętać poetycki testament matki, by przekazać go dalej, ku nowym pokoleniom. Taka osobista narracja przypomina nam, że słowo poetyckie zostaje porównane do inskrypcji wyrytej w kamieniu i powtórzonej na fotografii, by nasza teraźniejszość spełniała się i była zachowana dla przyszłości. Słowo poetyckie autorki leci ponad świadomością pokoleń i mówi o wieczności.
Nad wiecznością ukochanego Wilna płyną na niebie obłoki, słychać znajomą mowę. Rozlega się dostojne bicie dzwonów w wileńskich kościołach. Utęsknione miejsca z Ostrą Bramą, znowu zaludniają się modlitwą. Poetka pragnie tym samym uświadomić zasadę, że życie mimo historii toczy się dalej na przełaj. Wody Wilii płyną przez dzieje miasta swoim miarowym nurtem tak jak wczoraj, pozawczoraj i przed wiekami. To ważny wyznacznik poetyckiego zamyślenia Barbary Sitek-Wyrembek, czyniący jej twórczość rodzajem medytacji poetyckiej. Jej pielgrzymie serce, napełnia się filozoficzną poezją i opowiada o spotkaniu z Rossą i z Ostrą Bramą. Ta wyjątkowa opowieść słowem poetyckim, pełna tęsknoty i szeptów daje poczucie ciepła i prowadzi ku progom kościołów, ku uniwersytetowi i ku katedrze wileńskiej. Poetka pragnie w poezji opowiedzieć o każdym miejscu które było jej udziałem i które przygarnęła do swojego wrażliwego poetyckiego serca.
Stający się świat w Impresjach wileńskich poetki Barbary Sitek-Wyrembek jest drogi i przyjazny. Dzieje się w wierszach od narastającego nad miastem świtu, trwa poprzez porę obiadową i zdąża ku wieczorowi. Wówczas nad miastem zapalają się światła uliczne, a w domach rozświetlają się otwarte okna. To znak, że miasto pulsuje życiem, że jest obecna w jego przestrzeni ludzka energia i poetyckie zamyślenie.
Cudowne zatrzymanie w Bramie
świętej od zarania kiedy
Mickiewicz i Słowacki
ksiądz Skarga i Sarbiewski
na Uniwersytecie Wileńskim
pomieszkują duchy
inni u fasad domów na tablicach
jak i święty nasz papież Jan Paweł II
odwiedził Wilno i Matkę
by Miłosierdzia doznać mógł każdy
a na zaniedbanym balkonie
jakaś strofa Miłosza w kąciku
poleruje światło poezji
Wiersz Miasto artystów.
Narracja literacka Barbary Sitek-Wyrembek nie należy do łatwych. W semiologicznym ujęciu narracja ta zawarta w Impresjach wileńskich, opowiada o znaku, jego właściwościach i funkcjach. Bowiem głównym przedmiotem zainteresowań poetki pozostają takie symbole miasta jak wizerunek cudownej Matki Bożej w kaplicy ostrobramskiej, pomnik Matki i Serca na Rossie, czy groby królewskie w monumentalnej katedrze. Wreszcie jest to literacka mityczna opowieść o pamięci otulającej ślady wieszczów Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Czesława Miłosza. Ta semiologiczna opowieść pozostaje na poły intelektualną komunikacją z romantyczną i patriotyczną przeszłością Wilna. Tutaj bowiem rodziła się powieść litewska Adama Mickiewicza Grażyna, tutaj Czesław Miłosz pisał swoje Trzy zimy. Jest to więc dla poetki przestrzeń sakralna, której przekroczenie odbywa się jakby w onirycznym śnieniu, gdzie symbolika miejsca i czasu istnieje tylko w duszy i w sercu. Bohater liryczny wierszy Barbary Sitek-Wyrembek stąpa po bruku wileńskim jak po posadzce antycznej i widzi świat wokół podobny do symbolicznej przestrzeni homeryckiej, dosł. kalos kagathos – czyli „pięknym i dobrym”. A przecież nie zapominajmy, poetka jest w Impresjach wileńskich, pielgrzymem i przybyszem – stąd jej kroki na ulicach miasta maja odświętny i na poły mityczny charakter.
postać… poklęczeć… podumać
przed Ostrą Bramą westchnąć nabożnie
jak matka z Matką… o losach dziecka i świata
szeptać w ciszy srebrnych ścian i świateł nocy
rozłożyć różańce prośby i dziękczynienia
zostawić swoje intencje i tomik na ołtarzu
posłuchać Głosu Miłosiernej Pani
i zapamiętać jak Inwokację na wileńskiej ulicy
głośno recytowaną przez polskie usta
Wiersz Impresje wileńskie.
W tak budowanej narracji Barbara Sitek-Wyrembek odwołuje się do romantycznej tradycji i ujmuje w retorykę literacką swoje wyobrażenie o przeszłości. Jej celem pozostaje dialog z miastem, sublimowany przez jej pielgrzymie serce. Stąd większość utworów tomiku nosi charakter osobisty i opowiada o indywidualnych przeżyciach poetki: “rozłożyć różańce prośby i dziękczynienia / zostawić swoje intencje i tomik na ołtarzu / posłuchać Głosu Miłosiernej Pani”. Świat poetycki Barbary Sitek-Wyrembek, jest więc otwartą księgą, gdzie zapisane są prawidła zachwytu nad miastem, gdzie są postawione wyraźne pieczęcie poetyckiej wrażliwości. Wyprawiając się do Wilna, poetka rozumie dlaczego Inwokacja będzie towarzyszyła jej w tym odświętnym pielgrzymowaniu pod Ostrą Bramę. Stąd bowiem, z tego miejsca, zaczyna się wszystko, co stanowi o Wilnie, jako mieście-bramie i miejscu przyjaznym.
Taki obrazek… taki wierny… ja sobie i Synowi
Wam którzy w przeżywaniu na drodze
do Wilna… do Ostrej Bramy… racz dać wrócić
serca gorące i dłonie do pracy i modlitwy
ubogacenie dziejowym polskim obyczajem
narodowych wieszczów-wygnańców czytać
gdzie ich domy i cele balkony i gniazda
i zapamiętać jak Inwokację na wileńskiej ulicy
głośno recytowaną przez nasze usta i serca
Wiersz Impresje wileńskie.
Poezja tomiku Impresji wileńskich, opowiadając o pielgrzymowaniu serca, przypomina jednocześnie o zainteresowaniach autorki historią, o jej spotkaniach z papieżem Janem Pawłem II, wreszcie o wrażliwości wobec świata – rozumianej jako wrodzona cecha osobowości poetyckiej. Stąd wybrzmiewa jej dostojny zachwyt nad miastem w filozoficznym utworze Widziałam: “Widziałam… to Wilno / za dnia i w nocy / światłami / płonie / ogrzewa jak gwiazdy / płomień w nas / tak wielki / że nie ugasisz / pragnienia / niczym”. Pragnienie poetki należy tutaj rozumieć jako podstawowa potrzeba ku czemuś i jako filozoficzne łaknienie bycia obecnym, istnienia w sensie pielgrzymowania do miejsca ukochanego i uświęconego historycznym trwaniem. Poetka mówi, że takiego pragnienia bycia w Wilnie, nie gasi żadna dyspozycja fizjologii człowieczej, bowiem płomień pielgrzymowania do Arkadii serca jest silniejszy od łaknienia. Stąd antropologiczny zaśpiew w utworze Przenajświętsza, przeradza się w łaknienie wieczności:
Zawsze do Ciebie – Przenajświętsza Panno
Matko – biegnę
by wtulić troski zabłąkanego serca
a Ty czekasz
całodobowo
otwarta
jak Ostra Brama
i “w Ostrej świecisz Bramie”
Wiersz Przenajświętsza.
Apelacja do mickiewiczowskiego zawołania z Inwokacji “i w Ostrej świecisz Bramie”, sytuuje twórczą wizję autorki w romantycznym nurcie poezji. Jej progi wileńskiej obecności ocierają się o tradycję i proponują widzenie świata według heraklitejskiego przesłania. Ma ono w utworach zawartych w tomiku charakter drogi ku spełnieniu.
Tomik Barbary Sitek-Wyrembek Impresje wileńskie, wyrastając z tradycji literackiej, pozostaje jednocześnie indywidualną propozycja poetycką o mieście nad Wilią. Jego treść wypełniona filozofią pielgrzymowania, mówi o zmysłowej recepcji świata, przypomina także o istnieniu wieczności w takich symbolach jak pamięć, dziedzictwo, czy patriotyzm.
Barbara Sitek-Wyrembek, Impresje wileńskie, Przasnysz 2021.
Barbara Sitek-Wyrembek. Poetka i malarka, z zawodu ekonomistka i bibliotekarka. Debiut poetycki w 1986 roku publikacją “Czas ziemię krajać piórem i postępem”. Laureatka wielu konkursów o różnej tematyce. Utwory drukowała w prasie ogólnopolskiej i lokalnej, we wspólnych 18 almanachach. Prezentacje wierszy w radio, telewizji, w świątyniach, placówkach kultury, szkołach i domach opieki. Jej ulubionym miejscem pozostaje romantyczna Opinogóra – Muzeum Romantyzmu, gniazdowisko poety romantycznego Zygmunta Krasińskiego. Poetka ponadto czynnie uczestniczy w życiu kulturalnym Ciechanowa i kraju, gdzie propaguje rodzimą kulturę (Nagroda Ministra Kultury).
Pielgrzymuje przez życie z kruchością prostej kobiety, z sercem pełnym miłości do Boga i ludzi. Ceni prawdę, dobro, piękno, ciszę, prostotę i szczerość SŁOWA. (fr. z autorskiego tomiku “Prze CIĘTA CZASEM”).
Należy od wielu lat do Klubu Pracy Twórczej i Stowarzyszenia Pracy Twórczej, działających przy Centrum Kultury i Sztuki w Ciechanowie.
Jest członkiem Związku Literatów na Mazowszu i Stowarzyszenia AKADEMIA EUROPAEA SARBIEVIANA.
Jako członek Stowarzyszenia Autorów Polskich O/Ciechanów – pełni rolę Przewodniczącej Głównej Komisji Rewizyjnej Stowarzyszenia Autorów Polskich.
Jest też członkiem Katolickiego Stowarzyszenia CIVITAS CHRISTIANA (Ciechanów) Znana z wielu pomysłów i działań na rzecz środowiska – organizator wystaw, spotkań (np. o Ks. Janie Twardowskim, Ciechanowskie Zaduszki), zbiórek darów, członek Jury w konkursach plastycznych i poetyckich. To osoba wrażliwa i animator kultury. Znajduje czas na dostrzeżenie ludzkiej niedoli i pomoc chorym, samotnym, starszym, dzieciom. Często wraca do korzeni i piękna wsi polskiej, gdzie jej korzenie. Kocha rodzinne gniazdo. Ze spotkań z ciekawymi ludźmi chętnie dzieli się z innymi. Bywała na festiwalach, konfrontacjach filmowych, pielgrzymkach – stąd też zapiski w kronikach i skrywanych dziennikach. Lubi podróże, muzykę, śpiew, fotografię i malarstwo oraz haft. Tworzy poezję, która w ocenie krytyków reprezentuje wysoki poziom literacki.
Wieloletni dorobek twórczy poetki potwierdzony jest w bazie PBL. Jej utwory znalazły się w antologiach poezji ciechanowskiej – Romantycznej ziemi czar. Słowem ocalić słowo, Dziewiąta struna, Rozmowa pokoleń, O Laur Opina, Srebrne wiersze, Kropla słońca, Czas niesiony w teraźniejszość, Gwiazdy za płotem, Opinogórskie świecenie oraz w albumie poetycko-plastycznym – Twórcy – drzewa ziemi naszej.
Mieszka i tworzy w Ciechanowie.
(Z biogramu Barbary Sitek-Wyrembek, zaczerpniętego ze strony Związku Literatów na Mazowszu, autorstwa Teresy Kaczorowskiej).
