Stefan Żarów – Ślady utrwalone

0
504

Człowiek żyje prawdziwie ludzkim życiem dzięki kulturze”

Jan Paweł II                   

   Rzeszowskie Regionalne Stowarzyszenie Twórców Kultury ma w swojej czterdziestoletniej historii długą i bogatą kartę działalności. W niniejszym opracowaniu w zarysie przedstawiam przede wszystkim jego ostatni piętnastoletni twórczy okres funkcjonowania w nowej formule, obejmujący lata od 2006 – 2020, a opisujący pewną dynamiczną epokę w życiu organizacji. W tym czasie Stowarzyszenie zaznaczyło swoją obecność w nowej rzeczywistości na mapie kulturalnej powstałego województwa podkarpackiego.  

   Początkowych inspiracji do powstania Regionalnego Stowarzyszenia Twórców Kultury w Rzeszowie (do 2008 roku Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury) należy doszukiwać się w podpisanych porozumieniach sierpniowych w 1980 roku w Stoczni Gdańskiej i powstaniu wolnych niezależnych związków zawodowych Solidarność. Rzeszowskie RSTK jest jednym z pięciu obok Warszawy, Gorzowa Wielkopolskiego, Bydgoszczy i Wodzisławia Śląskiego, które przed ogłoszeniem stanu wojennego uzyskały osobowość prawną. Wzorem dla funkcjonowania była formuła i statut Warszawskiego RSTK, pierwszego takiego stowarzyszenia powstałego na kanwie działającego, już od 1974 roku Warszawskiego Robotniczego Klubu Literackiego. Zdynamizowanie działalności robotniczego ruchu kulturalnego spowodowało zarejestrowanie w 1988 roku Rady Krajowej RSTK, do której rzeszowskie stowarzyszenie przynależy do chwili obecnej.  Od czasu powołania do dzisiaj przewodniczy niestrudzenie temu gremium jakim jest Rada Krajowa dr hab. Paweł Soroka.  Również delegaci z Rzeszowa na Zjazdach Krajowych są wybierani w skład Zarządu Rady Krajowej. W poprzedniej kadencji Stefan M. Żarów – ówczesny wiceprezes, a w obecnej prezes Stanisław Dworak. W okresie czterdziestolecia stowarzyszeniem kierowali: Zbigniew Okoń (1980-2000), Zofia Antonina Migała (2000-2006), Józef Kawałek (2007-2016) z wiceprezesem Stefan M. Żarów. Od roku 2016 stowarzyszeniem kieruje Stanisław Dworak z wiceprezeską Stanisławą Bylicą. Każda z tych osób w swoim czasie wniosła wkład w funkcjonowanie stowarzyszenia. Siedzibą stowarzyszenia od początku swojej działalności jest Wojewódzki Dom Kultury w Rzeszowie.

  Stowarzyszenie propaguje szeroko pojętą kulturę w Rzeszowie jak również w innych miejscowościach Podkarpacia. Skupia ponad pięćdziesięciu członków stałych, kilkunastu honorowych oraz szerokie grono współpracowników i sympatyków,osób o wielorakich zainteresowaniach, działających w różnych sekcjach którymi kierują: sekcja literacka – Barbara Śnieżek (poprzednio Jerzy S. Nawrocki w zastępstwie Stefan M. Żarów), plastyczna – Emilia Wołoszyn, wokalna – Zygmunt Kiełbowicz, fotograficzno-filmowa – Józef Homa (poprzednio Alicja Borowiec), pedagogiczno-dydaktyczna – Katarzyna Błaszczuk (poprzednio Zofia Krawiec), sekcja folklorystyczna – Stefania Buda, naukowa – Greta Jagiełła, współpracą z niepełnosprawnymi – Barbara Dudek. Przez okres kilku lat z powodzeniem funkcjonowały sekcje: współpracy z mediami i zagranicą – Regina Nachacz, żywego słowa (teatru słowa) prowadzona przez Dorotę Kwoka, która wspólnie ze Stachem Ożogiem (wykładowca UR) nagrali ponad 50 płyt CD z poezją twórców podkarpackich. W stowarzyszeniu działa również Centrum Przepływu Informacji, kieruje nim Katarzyna Pajdak. Organizacja comiesięcznych zebrań, imprez, uroczystości, spotkań autorskich jest wynikiem działań zarządu i koordynacji funkcjonowania wymienionych sekcji. Do najnowszej formy działalności prowadzonej w ostatnich dwóch latach należy funkcjonujący pod patronatem stowarzyszenia Klub Promocji Twórczości Literackiej ,,Tramp Poeta Podkarpacki” powstały i prowadzony z inicjatywy dr Katarzyny Błaszczuk. Są to cykliczne spotkania literacko-muzyczne organizowane dwa razy w miesiącu w rzeszowskiej kawiarni Cafe Park. Podwieczorki literackie promujące twórczość poetycką w tym również spotkania kierowane do rodziców z dziećmi pn. ,,Poeci czytają dzieciom”. Każde spotkanie poprzedza wydanie autorskiego zeszytu literackiego ,,Tramp Poeta Podkarpacki”. Klub posiada swój znak graficzny autorstwa Wioletty Cieleckiej.

 Działalność stowarzyszenia to także otwartość na inne środowiska twórcze Podkarpacia, instytucje kultury, współpraca z nimi oraz wymiana doświadczeń. Wśród nich wymienić należy: Mieleckie Towarzystwo Literackie i Grupę Literacką „Słowo”, „Witrynę” ze Stalowej Woli, Grupę „Inspiratio” z Łańcuta, Klub „Na marginesie” z Leżajska, „ Klub Poetów Podkarpacia ,,Perły” w Tryńczy, Ruch Poetycki ,,Zgrzyt” z Brzozowa , Robotnicze Stowarzyszenie Twórców Kultury w Przemyślu, Wrzeciono” z Nowej Sarzyny, a także Związek Literatów Polskich Oddział w Rzeszowie oraz niezrzeszeni twórcy. Swoją działalność opiera na szeroko pojętej współpracy z ośrodkami kultury i bibliotekami w tym szczególnie z Wojewódzkim Domem Kultury w Rzeszowie i Wojewódzką i Miejską Biblioteką Publiczną w Rzeszowie, ale również z Centrum Kulturalnym w Przemyślu, ODK ,,Karton” i ,,Akwarium” Rzeszowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej w Rzeszowie, Ośrodkiem Konferencyjno-Szkoleniowym ,,Zodiak” w Rzeszowie, kawiarnią Cafe Park czy Rzeszowskim Centrum Organizacji Pozarządowych. W 2011 roku nawiązano kontakty z Lwowskim Centrum Partnerstwa i współpracy Kulturalnej.

             Dynamicznie kształtuje się współpraca ze środowiskiem naukowym Uniwersytetu Rzeszowskiego poprzez udział w Kongresach Stowarzyszeń Regionalnych Województwa Podkarpackiego oraz w konferencjach naukowych. W 2016 roku udział w Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej POELAND: Miejsce duchowej obecności Edgara Allana Poego, podczas której członkini zarządu stowarzyszenia Greta Jagiełła – ówczesna doktorantka UR, sprawowała funkcję Sekretarza Konferencji. Następnie w 2018 r. w Konferencji Naukowej „Podkarpacie literackie na przestrzeni wieków” z dwoma referatami udział wzięli: Józef Kawałek – „Dorobek literacki RSTK w Rzeszowie w latach 1980 – 2017” i Barbara Śnieżek  – „Życie literackie RSTK w Rzeszowie w 2017 r. i pierwszym kwartale 2018 r. Antologia Sekcji Literackiej RSTK w Rzeszowie”. Referat ten znalazł się w wielkim, kilkutomowym almanachu Rzeszowskiego Uniwersytetu pt. „Podkarpacie literackie na przestrzeni wieków”. W 2018 Barbara Śnieżek brała również udział w inauguracjach Konferencji Naukowych na Wydziale Ekonomicznym UR „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy” a w 2019 r. wystąpiła z referatem „ RSTK w Rzeszowie, jako propagator wielorakiej twórczości przyczyniającej się do wzbogacenia życia intelektualnego”. Dobitnym przykładem współpracy z Uniwersytetem Rzeszowskim jest także opracowanie z 2015 roku wydawnictwa Przestrzenie wyobraźni, Almanachu Regionalnego Stowarzyszenia Twórców Kultury i Środowisk Twórczych Podkarpacia pod redakcją Józefa Kawałka przy współpracy redakcyjnej Wioletty Cieleckiej, Krystyny Dworak, Jadwigi Kupiszewskiej i Stefana M. Żarów. Ponad osiemset stronicowa praca w formacie A3 która oddaje charakter wszechstronnej działalności Stowarzyszenia i innych środowisk kulturotwórczych obejmujących poezję, prozę, muzykę, plastykę i publicystkę. Wstępy do poszczególnych części tej pracy napisał między innymi: prof. Kazimierz Maciąg, prof. Gustaw Ostasz, dr Anita Lehman, dr Zofia Brzuchowska – pracownicy naukowi Uniwersytetu Rzeszowskiego. Kilka lat wcześniej ukazał się pod redakcją Józefa Kawałka, almanach twórczości nauczycieli pt. ,,Chór Związku Nauczycielstwa Polskiego Cantus w Rzeszowie”. W 2017 roku pojawiła się Antologia Sekcji Literackiej RSTK w Rzeszowie przedstawiająca twórczość dwudziestu członków. Antologia powstała z inicjatywy i w opracowaniu Barbary Śnieżek, recenzował dr Jan Wolski – adiunkt z UR.

Stowarzyszenie w okresie swojej działalności było wielokrotnie wyróżniane i nagradzane. W ostatnich latach między innymi przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego odznaką honorową ,,Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2015), Specjalną Nagrodą Marszałka Województwa Podkarpackiego dla Najlepszych Organizacji Pozarządowych w kategorii – Ochrona Dziedzictwa Kulturowego (2015), Nagrodą Zarządu Województwa Podkarpackiego za całokształt działalności w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury (2013). Wielu członków RSTK otrzymało indywidualne nagrody, odznaczenia państwowe jak również zostało uhonorowanych przez MKiDN odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej”: Dorota Kwoka (2014), Krystyna Dworak, Jadwiga Górska-Kowalska, Józef Kawałek, Jadwiga Kupiszewska, Jerzy S. Nawrocki, Maria Rudnicka, Emilia Wołoszyn, Stefan M. Żarów (2015). Natomiast Mieczysław Mularski pielęgnujący tradycje ludowe i uprawiający twórczość w stylu ludowym uzyskał Nagrodę Oskara Kolberga (2011). Tytuł „Ambasadora Polszczyzny Regionalnej 2015” uzyskała Stefania Buda gawędziarka i regionalistka.

              W latach 2008-2016 Stowarzyszenie było wydawcą dwumiesięcznika Kultura i Pieśń Informator Kulturalno-Społeczny dla członków i sympatyków RSTK oraz instytucji kulturalno- społecznych. W Informatorze okresowo zamieszczana była ,,Wkładka Młodych” prowadzona przez ówczesnego studenta PWST i UJ Beniamina Bukowskiego z utworami studentów znanych uczelni w kraju jak: AGH, UJ, UP, UW, UWr. W stały skład redakcji Informatora wchodzili: Jerzy S. Nawrocki następnie Józef Kawałek – jako redaktorzy wydań oraz współpracownicy: Zygmunt Kiełbowicz, Stefan M. Żarów, Alicja Borowiec, Władysław Wiącek, Emilia Wołoszyn, Józef Homa, Małgorzata Kiełbowicz, Bronisław Dryja i inni. Rzeszowskie RSTK wydało kilka almanachów i antologii: Antologia na 40-lecie RSTK w Rzeszowie (2020), „Antologia Sekcji Literackiej RSTK” (2017), „Przestrzenie wyobraźni” (2015), monografię „Chór Związku Nauczycielstwa Polskiego Cantus w Rzeszowie” (2010), „Utrwalić siebie” (2006), Na polonijnym szlaku (1997) oraz ,,Wokół nas” (1990) i ,,Drogowskazy” (1985), dwie ostatnie wymienione pozycje w formie materiałów powielanych. Z inicjatywy prezesa Stowarzyszenia Stanisława Dworaka z okazji obchodów 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę, 66 artystów malarzy z kraju i z zagranicy namalowało portrety 100 wielkich osobowości, które najbardziej przyczyniły się do odzyskania niepodległości i powrotu Polski na mapę świata. Prace te zostały przedstawione prezydentowi miasta Rzeszowa z propozycją powołania w Rzeszowie Narodowej Galerii Niepodległości Polski 100”. Część tych prac została zaprezentowana w Piśmie Społeczno Kulturalnym ,,Własnym Głosem” nr 4/2019/109 z 2019 roku.

   Stowarzyszenie na przestrzeni swojej działalności było organizatorem dziesiątek spotkań autorskich, wystaw i plenerów malarskich oraz koncertów. Literacinależący do RSTK są bardzo czynni twórczo, wydają autorskie tomiki poezji w tym z wierszami dla dzieci oraz prozę, są współautorami wielu almanachów i antologii, organizują spotkania autorskie i uroczystości okolicznościowe, patriotyczne, są też zapraszani do udziału w różnych spotkaniach z dorosłymi, z seniorami, a także z uczniami.  Biorą udział konkursach, gdzie często zdobywają wyróżnienia. Są obecni na portalach społecznościowych, gdzie prezentują swoją twórczość. Zapraszani są również na spotkania organizowane przez Związek Literatów Polskich Oddział w Rzeszowie oraz grupy literackie spoza Rzeszowa np. z Przemyśla, Łańcuta, Mielca, Brzozowa. Niektórzy członkowie RSTK należą równocześnie do ZLP (Dorota Kwoka – Oddział Kielecki, Mieczysław Mularski, Jerzy Stefan Nawrocki, Edyta Pietrasz, Stefan M. Żarów – Oddział Rzeszowski) oraz stowarzyszeń i klubów, np. Mieleckie Towarzystwo Literackie, Klub Literacki przy 21 Brygadzie Strzelców Podhalańskich, Klub Poetów Podkarpacia „Perły” w Tryńczy czy Grupa Literacka ,,Słowo” w Mielcu.  Plastycy RSTK organizują wernisaże, wystawy i plenery malarskie.  Uznana w kraju i za granicą malarka Wioletta Cielecka (Związek Plastyków Artystów RP) już kolejny raz koordynuje projekt artystyczny „Malujemy Rzeszów” organizując ogólnopolskie edycje pleneru miejskiego oraz wystawy poplenerowe. Podobną akcję „Rzeszów w poezji, malarstwie i rzeźbie” w 2017 r. zorganizowała Jadwiga Kupiszewska – poetka, malarka, animatorka kultury i zasłużona wieloletnia członkini RSTK wraz z rzeźbiarzem Józefem Pałacem. W tym kilkudniowym spotkaniu udział wzięli przedstawiciele różnych środowisk kulturalnych z całego kraju. Natomiast malarki i zarazem poetki Jadwiga Buczak i Grażyna Sordyl zorganizowały ogólnopolski plener malarski „Uroki Podkarpacia”. Szerokim echem odbiła się wystawa malarstwa i rysunku zorganizowana przez Stowarzyszenie w 2014 roku w Urzędzie Marszałkowskim w Rzeszowie pt. Widzenie Świata, w której prace swoje wystawili: Wioletta Cielecka, Stanisław Dworak, Łukasz Gil, Jadwiga Kupiszewska, Dorota Kwoka, Jerzy Nawrocki, Maria Rudnicka, Adam Urman, Emilia Wołoszyn, Aleksandra Zimny (film You Tube). Artyści biorą również udział w aukcjach charytatywnych na rzecz hospicjum z powodzeniem wystawiając swoje prace na licytację. Stowarzyszenie bierze czynny udział w corocznym Święcie Paniagi (ul. 3 Maja), w kiermaszach organizowanych podczas Światowych Festiwali Zespołów Folklorystycznych w Rzeszowie, w Piknikach dla Rodzin Niepełnosprawnych. W lipcu 2019 roku Towarzystwo Przyjaciół Rzeszowa wydało album promujący Rzeszów pt. „Zaproszenie do Rzeszowa” z akwarelami Wioletty Cieleckiej i wierszami Barbary Śnieżek.  Album ten został wydany pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeszowa Tadeusza Ferenca. W regionie znane są występy sekcji folklorystycznej pod kierownictwem Stefanii Budy przy współudziale Kazimierza Wiśniowskiego. Został również nakręcony film etnograficzno – dydaktyczny „Kiedy ranne wstają zorze” zrealizowany w skansenie kultury lasowiackiej Muzeum Budownictwa Ludowego w Kolbuszowej. Należy wspomnieć o aktywnie działającej Grupie Wokalnej pod dyrekcją Zygmunta Kiełbowicza, która w swoim bogatym repertuarze posiada pieśni regionalne i narodowe jak również piosenki biesiadne.

   Z wieczorów literackich, uroczystości, wydawnictw, plenerów i wystaw malarskich członków RSTK zamieszczane są relacje w czasopismach kulturalno-społecznych regionalnych: Nasz Dom Rzeszów, Echo Rzeszowa, Nasz Przemyśl, Barbizon Wiśniowski, Kamerton, Głos Niebylca, Krajobrazy, Kurier Błażowski, Głos Tyczyna, Croscena, Nadwisłocze, Trzcionka, Podkarpacki Informator Kulturalny, Podkarpacki Przegląd Samorządowy oraz ogólnopolskich: Akant, Własnym Głosem, Semper Fidelis, Gazeta Kulturalna, e- Dwutygodnik Literacko-Artystyczny, Pisarze.pl oraz polonijnym Biały Orzeł. Prowadzone są wywiady i audycje radiowe w Radio Rzeszów (Ślady Pegaza, Okolice Kultury i inne), Radio Via, Radio RDN Małopolska czy Radio Leliwa w których udział brali: Stanisław Dworak, Maria Rudnicka, Stefan M. Żarów, Józef Kawałek, Barbara Śnieżek, Wioletta Cielecka, Józef Pałac, Stanisława Bylica, Jadwiga Kupiszewska, Katarzyna Błaszczuk i inni. Odbyły się także telewizyjne wywiady: ze Stanisławem Dworakiem – TV „Republika”oraz z Barbarą Śnieżek w Internetowej Telewizji Stowarzyszenia Miłośników Rzeszowa. RSTK zamieszcza informacje i zdjęcia ze swoich spotkań na portalu internetowym „Sympatycy i członkowie RSTK”.

   Regionalne Stowarzyszenie Twórców Kultury w Rzeszowie współorganizuje lub bierze udział w uroczystościach środowiskowych, lokalnych i państwowych. Spełnia funkcje kulturotwórcze, wychowawcze, kształcące i poznawcze a nawet terapeutyczne. Jest organizacją otwartą, w której mogą znaleźć miejsce osoby o różnych zainteresowaniach. W okresie swojego długiego funkcjonowania, jako organizacja miała swoje wzloty i przechodziła również trudne okresy przejściowe, wynikające chociażby z transformacji ustrojowej czy czynnika czysto ludzkiego. Dzięki determinacji i zaangażowaniu swoich członków i sympatyków, powracała ze zdwojoną siłą, czego ewidentnym przykładem jest czas ostatniego piętnastolecia. Jest organizacją, która przez czterdzieści lat swojej działalności, a potwierdziły to również przeprowadzone przez UR badania socjologiczne, na stałe wpisała się w krajobraz kulturalny Rzeszowa i Podkarpacia.

  Stefan Żarów         

Reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Proszę wprowadź nazwisko