W Wilnie ukazała się właśnie kolejna polska publikacja o Mickiewiczu. Postać Wieszcza jest tu od pokoleń czczona w sposób szczególny, zwłaszcza przez polską mniejszość narodową, dla której jest symbolem i drogowskazem, podobnie jak Komendant Piłsudski. Także dla Litwinów Mickiewicz jest ważnym punktem odniesienia w narodowych dziejach, choć nie pisał po litewsku. Dlatego z Mickiewiczem spotykamy się w Wilnie na każdym kroku. Współczesny pomnik, tablice pamiątkowe i nazwy instytucji akademickich świadczą o żywej pamięci o wielkim europejskim pisarzu i myślicielu.
Najnowsza wileńska publikacja książkowa w tej materii nosi tytuł Trochę Wilna z Mickiewiczem w tle. Jej autorką jest Alicja Dzisiewicz, wieloletni kustosz wileńskiego Muzeum Mickiewicza, badaczka litewskiej kultury XIX wieku, pedagog, poetka i publicystka. Tytuł książki jest równie oryginalny, jak wymowny, bowiem Wilna, istotnie, jest w nim trochę, Mickiewicza zaś bardzo wiele. Niemniej, Wieszcz rzeczywiście występuje w tle, bowiem na pierwszym planie w większości tekstów pokazują się osoby z jego otoczenia, rodzina, przyjaciele i współpracownicy, a także przedmioty z nim powiązane. Książka stanowi zbiór szkiców historycznych o dość rozległej tematyce, które spaja postać Mickiewicza. Były one przed laty publikowane w prasie wileńskiej, a obecnie zostały złożone w bardzo oryginalny cykl dobrej publicystyki historycznej.
Jak wspomniałem, tematyka szkiców jest wielobarwna. Jest o filaretach i o miłościach Wieszcza, o szczegółach urbanistycznych Wilna, o Mickiewicza ostatniej drodze i pochówku, a także o ciekawostkach przyrodniczych i artystycznych, związanych z jego osobą i spuścizną. Autorka, wyrosła w społeczności zapatrzonej w postać Wieszcza, wybrała z licznych badanych przez długie lata ciekawostek historycznych, elementy i epizody zwykle mało znane i stanowiące atrakcję dla czytelników w różnym wieku i o różnych zainteresowaniach. Każdy tekst wychodzi od Mickiewicza i prowadzi czytelnika w innym kierunku. Przedstawia mu wycinek dziewiętnastowiecznego świata, w którym pojawiła się w pewnej chwili postać tego niezwykłego intelektualisty.
Walorem szkiców Alicji Dzisiewicz jest lekki, naturalny i płynny język oraz umiejętność atrakcyjnej prezentacji szczegółów, cieszącej, a nie nudzącej czytelnika. Świat Mickiewicza, jego Wilno, Paryż i Konstantynopol są na kartach książki żywe i barwne. Urzekają naturalnością i prawdziwością. Rzadko publicystyka historyczna przyjmuje świeżość i naturalność współczesnego dziennikarstwa. Alicji Dzisiewicz udało się ją uzyskać.
Oprócz stylu i charakteru narracji, atrakcyjność książki Trochę Wilna z Mickiewiczem w tle podnosi ładna szata graficzna i bogactwo materiału ilustracyjnego. Z pewnością będzie to ciekawa lektura dla polskich czytelników z Litwy. Książka ukazała się w dość znacznym, zważywszy na realia polskiej mniejszości, nakładzie 1000 egzemplarzy. Warto więc, żeby ich dostateczna liczba dotarła także do Macierzy, gdyż z pewnością wnosi coś nowego i ciekawego do wciąż rosnącej masy publikacji mickiewiczowskich.
Paweł Krupka
Alicja Dzisiewicz, Trochę Wilna z Mickiewiczem w tle, Wilno 2019, s. 160, ISBN 978-609-475-337-4