Tomasz Miłkowski – Te wątpliwości

0
481

Teraz i w Polsce o tym głośno – zwłaszcza po konflikcie wokół pomnika prałata Henryka Jankowskiego w Gdańsku, wywołanego oskarżeniami nieżyjącego duchownego o molestowanie nieletnich. Kiedy John Patrick Shanley pisał swój dramat „Wątpliwość” („Doubt”), którego akcję osadził w roku 1964, sprawa dopiero dojrzewała. Ale potem zrealizował na jej podstawie film pod tym samym tytułem (2008), który zrobił już pewną furorę. Doskonale obsadzony – w głównych rolach wystąpili Merył Streep jako siostra przełożona, dyrektora szkoły, i Philip Seymour Hoffman jako ksiądz Flynn – wywołał dyskusję, zwłaszcza że reżyser uniknął tu jednoznacznych ocen i etykiet. Wprawdzie siostra przełożona to obrończyni starej dyscypliny i archaicznych metod wychowawczych, ale jednocześnie strażniczka moralności, która dba o bezpieczeństwo podopiecznych. A skoro podejrzewa księdza o pedofilskie skłonności wszczyna z nim zasadniczy spór. Ksiądz z kolei, zwolennik zmian w kościele i wychowaniu, walczy o swoje racje, ale kto wie, czy jego walka nie jest podszyta wspomnianą skłonnością. Na tej delikatnej grani się tutaj aktorzy poruszają.

Nie bacząc na sukces świetnie zagranego filmu, Norbert Rakowski bez kompleksu dał swoją precyzyjnie dopracowaną wersję dramatu. Rzecz ukazał w niemal ascetycznej dekoracji (biurko, dwa fotele, to właściwie wszystko). Aktorzy poruszają się w dość ograniczonej przestrzeni, kubiku częściowo osłoniętym przezroczystymi ścianami (o wymiarach mniej więcej 5x5x5 metrów) z wydzielonymi korytarzami-trajektoriami ich ruchu. Całość akcji odbywa się pod względem widowiskowym nader powściągliwie. Na plan pierwszy wysuwa się więc problematyka konfliktu, w którym oprócz głównych oponentów do starcia włącza się jeszcze nie z własnego wyboru młodsza siostra James, rozdarta w między lojalnością wobec przełożonej a sympatią do młodego księdza, a także pani Miller, matka prawdziwej lub tylko domniemanej ofiary molestowania, czarnoskórego chłopca, wciągana do tego starcia.

Tekst jest napisany inteligentnie, akcenty rozłożone uczciwie, napięcie cały czas wzmaga się, aby pod koniec pozostawić widza z pytaniem, na które już sam musi sobie odpowiedzieć, choć na dobrą sprawę nie potrafi. Bo do końca nie wiadomo, komu tu należy wierzyć. Jednak Shanleyowi nie chodziło chyba o rozmydlanie odpowiedzialności, ale o ukazanie, jak skomplikowana bywa to materia, choć przecież nie może być alibi do ucieczki przed odpowiedzialnością.

Spektakl powstał we współpracy Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu i Teatru Śląskiego w Katowicach. Aktorzy zagrali wyśmienicie – podczas pokazu festiwalowego w Warszawie (Festiwal Nowe Erpifanie) trochę oddaleni od publiczności, w rodzimej przestrzeni grają niemal „nos w nos z widzami”, ale to i tak nie pozbawiło spektaklu napięcia. Judyta Paradzińska jako Siostra Alojza poprowadziła swoją rolę precyzyjnie, drobnymi tylko akcentami wzmacniając nieustępliwość bohaterki w dociekaniu prawdy, Michał Rolnicki zaś jako ksiądz Flynn pokazał ewolucję odwrotną bohatera – od postawy zaczepnej po pojednawczą i miękką. Karolina Kuklińska jako siostra James wydobyła wahanie młodej siostry, która nie umie wybrać żadnej ze stron. Najbardziej jednoznaczną postać matki młodego Millera zagrała Dorota Chaniecka, trzymająca się w jej budowie instynktu macierzyńskiego – zawsze po stronie dziecka.

Publiczność śledziła akcję w napięciu i skupieniu, dzieląc z siostrą Alojzą wątpliwości, ale też łowiąc najdrobniejsze sygnały, które pozwoliłyby ustalić, po czyjej stronie jest racja i wina.

WĄTPLIWOŚĆ Johna Patricka Shanleya, tłum. Michał Ronikier, reżyseria i oprac. muz. Norbert Rakowski, współpraca kostiumograficzna Agnieszka Zawadzka – Outfit Format, wizualizacje Bartek Wójcicki – Pushka Studio, premiera 20 kwietnia 2018 – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, Scena Kameralna, pokaz gościnny w Warszawie – Teatr IMKA, 26 marca 2019.

Reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Proszę wprowadź nazwisko