(ur. 13 lipca 1935 w Warszawie jako J.M. Szulc) – polski poeta, eseista, dramaturg, krytyk literacki i profesor nauk filologicznych.
Ukończył filologię polską na Uniwersytecie Łódzkim. W 1994 otrzymał tytuł naukowy profesora.
Jest pracownikiem Instytutu Badań Literackich PAN.
W 1957 wydał swój pierwszy tomik wierszy Konwencje. Jego program poetycki oparty jest na klasycyzmie rozumianym jako odwołanie się do tradycji literackiej i tworzenie na bazie odwołań do jej dorobku tak w sferze formy literackiej, jak i treści czy wątków. Jednak odwołania literackie, na jakich Jarosław Marek Rymkiewicz polega, to nie tradycyjny zestaw symboli sięgający do antyku, ale bogactwo form i charakterystyczne treści epoki baroku. Ten program poetycki wyraził on w książce Czym jest klasycyzm. Manifesty poetyckie z 1967 roku. Zainteresowanie wątkami barokowymi przejawia się w wykorzystywaniu filozoficznych aspektów śmierci, przemijania biologicznego i przemijania w kulturze.
Jarosław Marek Rymkiewicz zajmuje się także tłumaczeniem. Tłumaczył m.in. poezję anglo-amerykańską – Thomasa S. Eliota, Wallace Stevensa, oraz hiszpańską – Federico García Lorca, Pedro Calderón de la Barca (imitacja Życie snem, 1969).
Rymkiewicz jest znany także jako dramaturg („Eurydyka”, „Odys”), tragediopisarz („Kochankowie piekła”) i komediopisarz („Ułani”).
Autor dwóch powieści. Najbardziej znanym aspektem jego twórczości, obok poetyckiej, jest eseistyka. Książki poświęcał m.in. Słowackiemu i Mickiewiczowi.
Odznaczenia i nagrody:
- W 2003 został laureatem Nagrody Literackiej Nike za tom wierszy Zachód słońca w Milanówku.
- W 2008 otrzymał Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza (za książkę Wieszanie’).
- W 2010 został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
- W styczniu 2012 „Gazeta Polska” przyznała mu tytuł „Człowieka Roku 2011”.
Twórczość:
Tomiki poetyckie:
- Konwencje, 1957 (Wydawnictwo Łódzkie)
- Człowiek z głową jastrzębia, 1960 (Wydawnictwo Łódzkie)
- Metafizyka, 1963 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Animula, 1964 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Anatomia, 1970 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Co to jest drozd, 1973 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Thema Regium, 1978 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Ulica Mandelsztama i inne wiersze z lat 1979–1983, 1983 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Mogiła Ordona i inne wiersze z lat 1979–1984, 1984 (Warszawska Niezależna Oficyna Wydawnicza Poetów i Malarzy „Przedświt”)
- Moje dzieło pośmiertne, 1993 (Wydawnictwo Znak)
- Znak niejasny, baśń półżywa, 1999 (Państwowy Instytut Wydawniczy)
- Zachód słońca w Milanówku, 2002, (Wydawnictwo Sic!)
- Do widzenia gawrony, 2006 (Wydawnictwo Sic!)
Poezje wybrane:
- Wybór wierszy, 1976 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Poezje wybrane, 1981 (Wydawnictwo LSW)
- Cicho ciszej. Wybrane wiersze z lat 1963–2002, 2003 (Wydawnictwo Sic!)
- Wiersze polityczne, 2010 (Wydawnictwo Sic!)
Książki eseistyczne:
- Cykl mickiewiczowski „Jak bajeczne żurawie”
- Żmut, 1987 (Instytut Literacki – Biblioteka „Kultury”)
- Baket, 1989 (Wydawnictwo Aneks)
- Kilka szczegółów, 1994 (Wydawnictwo Arcana)
- Do Snowia i dalej, 1996 (Wydawnictwo Arcana)
- Głowa owinięta koszulą, 2012 (Wydawnictwo Sic!)
Powieści:
- Leśmian. Encyklopedia, 2001 (Wydawnictwo Sic!)
- Słowacki. Encyklopedia, 2004 (Wydawnictwo Sic!)
- Czym jest klasycyzm: manifesty poetyckie, 1967 (Państwowy Instytut Wydawniczy)
- Myśli różne o ogrodach, 1968 (Wydawnictwo Sic!)
- Aleksander Fredro jest w złym humorze, 1977 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Juliusz Słowacki pyta o godzinę, 1982 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Przez zwierciadło, 2003 (Wydawnictwo Znak)
Szkice historyczne:
- Wielki Książę z dodaniem rozważań o istocie i przymiotach ducha polskiego, 1983 (Państwowy Instytut Wydawniczy)
- Wieszanie, 2007, (Wydawnictwo Sic!)
- Kinderszenen 2008, (Wydawnictwo Sic!)
- Samuel Zborowski 2010, (Wydawnictwo Sic!)
- Reytan. Upadek Polski 2013, (Wydawnictwo Sic!)
Powieści:
- Rozmowy polskie latem 1983, 1984 (Wydawnictwo Świat Książki)
- Umschlagplatz, 1988 (Wydawnictwo JMJ)
Wywiady-rzeki:
- Mickiewicz czyli wszystko. Z Jarosławem Markiem Rymkiewiczem rozmawia Adam Poprawa, 1994 (Wydawnictwo Open)
Sztuki teatralne:
Dramaty antyczne:
- Eurydyka, czyli każdy umiera tak, jak mu wygodniej („Dialog” 9/1957)
- Odys w Berdyczowie („Dialog” 3/1958)
Komedie:
- Król w szafie („Dialog” 6/1960)
- Lekcja anatomii profesora Tulpa: według Rembrandta („Dialog” 7/1964)
- Kochankowie piekła: tragifarsa w dwóch aktach wg Calderona, 1972 (Wydawnictwo Czytelnik 1975 r.)
- Król Mięsopust, 1970 (wydana przez Wydawnictwo Łódzkie wraz z komedią Porwanie Europy w 1977 r.)
- Porwanie Europy, 1971 (wydana przez Wydawnictwo Łódzkie wraz z komedią Król Mięsopust w 1977 r.)
- Niebiańskie bliźnięta, 1973 („Dialog” 10/1973)
- Ułani, 1975 (wydane wraz z komedią Dwór nad Narwią jako Dwie komedie przez Wydawnictwo Czytelnik w 1980 r.)
- Dwór nad Narwią, 1979 (wydane wraz z komedią Ułani jako Dwie komedie przez Wydawnictwo Czytelnik w 1980 r.)
Przekłady:
- 44 wiersze i kilka fragmentów Osipa Mandelsztama (także komentarz), 2009 (Wydawnictwo Sic!)
- Wiersze Wallace’a Stevensa (także wybór i słowo wstępne), 1969 (Państwowy Instytut Wydawniczy)
- Śpiewnik cygańskich romansów (także komentarz) 2011 (Wydawnictwo Sic!)
Redakcja:
- Wiersze i powieści poetyckie Adama Mickiewicza, 1998 (Wydawnictwo Świat Książki)
- Wiersze i poematy Juliusza Słowackiego, 1999 (Wydawnictwo Świat Książki)
- Dramaty Juliusza Słowackiego, 1999 (Wydawnictwo Świat Książki)
- Komedie Aleksandra Fredry, 2000 (Wydawnictwo Sic!)
- Komedie; Trzy po trzy; Zapiski starucha Aleksandra Fredry, 2000 (Wydawnictwo Świat Książki)