Stanisław Grabowski – Kalendarium Niepodległości (4)

0
411

 Stanisław Grabowski

 

Kalendarium Niepodległości (4)

 

Powitanie Józefa Piłsudskiego na Dworcu Wiedeńskim w Warszawie 12.XI.1916.

 

 

 

15 lutego 1918

Żywiołowy protest przeciw dokonanemu gwałtowi [zawarcie traktatu w Brześciu – St.G.] przybiera w całej Polsce rozmiary obejmujące wszystkie warstwy i wszystkie stany, sprowadza niespodziewanie skonsolidowanie opinii w Krakowie, odruchy rewolucyjne na tle narodowym; zdarto orły dwugłowe ze wszystkich urzędów itd. Na Sukiennicach ma wisieć wizerunek Chrystusa umęczonego na krzyżu pomiędzy dwoma łotrami: Karolem i Wilhelmem. Protesty się mnożą w najgwałtowniejszej formie. W Warszawie skupienie około Rady Regencyjnej i rosnące przekonanie, że nie utracimy Chełmszczyzny, że zdołamy się obronić – propaganda za Polską między ludem energicznie rozpoczęta. (Maria Lubomirska)

 

____________________________

Do Cesarza i Króla Karola w Wiedniu. Z powodu haniebnej zdrady, jakiej dopuściły się Austria i Niemcy wobec swojego tak zwanego sojusznika, jakim miała być Polska – dłuższe pozostawanie Legionów Polskich w armii austriackiej nie licuje z godnością narodu i żołnierza polskiego. Musimy zerwać ostatnią nić, łączącą nas z Austrią. Dlatego opuszczamy terytorium Austrii, by szukać wolności poza jej granicami. Dlatego też odsyłam wszystkie odznaczenia i ordery, jakie kiedykolwiek otrzymałem (Signum Laudla i Żelazną Koronę) i załączam Żelazny Krzyż z prośbą o oddanie cesarzowi Wilhelmowi.(List bryg. Józefa Hallera)

___________________________

Protest Polskiego Korpusu Posiłkowego na Bukowinie przeciw oderwaniu Chełmszczyzny. Jego dowództwo postanawia zerwać z Austriakami. Podczas nocnych ćwiczeń, które mają pomóc przejść Polakom na stronę rosyjską, Austriacy w czasie przeprawy pod Rarańczą orientują się w sytuacji. Część korpusu zdołała się przebić. Pozostałych Austriacy rozbroili. Mniej „skompromitowanych” odsyła się na front włoski, bardziej „skompromitowanych” kieruje się pod sąd polowy.

__________________________

Urodził się Henryk Ossowski, (zm. 1981) właściciel majątku Kunice, podchorąży WP, adiutant mjr Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, ostatniego polskiego „zagończyka”, dowódcy Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego. Po jego śmierci w 1940 członek ZWZ, AK. Brał udział w powstaniu warszawskim. Po wojnie prześladowany przez UB. Pisała o nim Aleksandra Ziółkowska-Boehm (Dwór w Kraśnicy i Hubalowy demon).

 

16 lutego 1918

W odezwie Koła Polskiego w parlamencie austriackim tego dnia ogłoszonej można było przeczytać m.in.: „[…] Pierwszy traktat pokojowy, zawarty dnia 9 lutego 1918 r. w Brześciu uderzył w naród polski, jak grom, jak zapowiedź złowroga, że militaryzm niemiecki wraz z chytrą i nieszczęśliwą dyplomacją staroaustriacką zamierzają ziemie polskie okaleczyć i naród polski we własnym jego kraju uczynić niewolnikiem i nędzarzem. Przyjaźń niemiecko-ukraińska, mająca się ugruntować na trupie Polski i Litwy, chce zasiać nienawiść między polskim a ukraińskim narodem, chce Polsce odebrać wszelkie znaczenie narodowe, państwowe i gospodarcze i uczynić z niej niewolnika państwa, przemysłu i handlu niemieckiego, niewolnika, strzeżonego od wschodu przez wspierane przez Niemcy ukraińskie państwo. (Z Dokumentów Chwili)

_________________________

W Nowoczerkasku nad Donem urodził się Władysław Węgorek, (zm. w 2001 w Poznaniu), entomolog, członek rzeczywisty PAN, profesor i rektor Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu. W czasie wojny żołnierz AK. Łączył pracę naukową z pasjami historycznymi. Uratował od zagłady m.in. pałac gen. Dezyderego Chłapowskiego i posiadłość gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, twórcy Legionów Polskich we Włoszech. Zostawił wspomnienia.

_________________________

Zaczepne działanie I Korpusu wojsk polskich na wschodzie przeciwko bolszewikom. Prześladowanie „reakcyjnych” Polaków przez Nikołaja Krylenkę znajduje należytą odprawę.

 

18 lutego 1918

Życie zamarło w Galicji i częściowo na Śląsku Cieszyńskim. Porzucili pracę urzędnicy w urzędach, pracownicy instytucji prywatnych, opustoszały szkoły. Najmocniej wypadł protest polskich kolejarzy. Na cały dzień stanęły wszystkie pociągi, nawet na terenie przyfrontowym, a pamiętać należy, iż była wojna i kolej była zmilitaryzowana. W miastach, miasteczkach i w wielu wsiach odbywały się wiece; mówcy pośród powszechnego poklasku piętnowali brutalną politykę państw centralnych, a zwłaszcza wiarołomstwo Austrii. W Krakowie tłum zdemolował konsulat niemiecki. Wiele osób odznaczonych austriackimi orderami i godnościami odsyłało ordery i składało godności. (Janusz Pajewski)

_________________________

W okolicach Łunińca zginął płk kawalerii Bolesław Mościcki, dowódca 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Gdy w przebraniu przekradał się przez front bolszewicko-niemiecki, by skontaktować się z Radą Regencyjną, poległ z rąk bolszewików i uzbrojonych chłopów. Pochowano go w Mińsku Litewskim. W 1921 odbył się jego powtórny uroczysty pogrzeb w bazylice św. Krzyża w Warszawie. Józef Piłsudski przyznał mu pośmiertnie krzyż Virtuti Militari 5 kl.

_________________________

Sekretarz stanu w Foreign Office lord Arthur James Balfour powiadomił Władysława Sobańskiego, z Komitetu Narodowego w Londynie, że „Wielka Brytania nie uzna żadnego pokoju, który by dotyczył Polski bez uprzedniego porozumienia się z tym krajem”.

________________________

Sprawa ziemi chełmińskiej bardzo jest charakterystyczna. Jak słyszałem z Warszawy, mają Niemcy zamiar, dla korektury granicznej, zabrać Zagłębie Dąbrowskie, a na północy także okroić silnie Królestwo. Trudno powiedzieć, jakie dla Polaków są możliwe kroki obronne. Opozycja w Wiedniu i zjednoczenie wszystkich Słowian austriackich może mieć nieobliczalne skutki. Najkorzystniejsze by było, gdyby Polakom udała się na nowo unia z Ukrainą i Litwą (chociażby kosztem Chełmszczyzny), wtenczas wszystkie niemieckie zakusy z góry by się rozbiły. Niemcy czynią wszystko, żeby siać niezgodę między Ruś, Polskę i Litwę, żeby tym łatwiej nad nimi panować. Wiele też będzie zależało od politycznej dojrzałości tych narodów, czy dadzą się skłócić między sobą […]. (Józef Iwicki. Listy Polaka żołnierza armii niemieckiej z okopów I wojny światowej 1914–1918)

__________________________

Urodziła się Zofia Libiszowska, z domu Gołuchowska, (zm. w 2000 w Łodzi), polski historyk, profesor Uniwersytetu Łódzkiego. Była córką Wojciecha Agenora Gołuchowskiego (wojewody lwowskiego i senatora II RP) i Zofii z Baworowskich, wnuczką Agenora Gołuchowskiego, polskiego arystokraty, m.in. ministra spraw wewnętrznych Austrii i namiestnika Galicji. Był pierwszym hrabią z tytułem doktora, Honorowym Obywatelem wielu galicyjskich miast.

 

19 lutego 1918

Jakie są skutki Odezwy Rady Regencyjnej do Narodu? Wrogie artykuły w gazetach niemieckich – list od Beselera, który odmawia regentom prawa przemawiania do narodu bez jego zgody – oziębienie, utrudnienie w stosunku do władz niemieckich, kara pieniężna wymierzona przeciw gazetom, które wydrukowały odezwę (po dwa tysiące marek), nałożenie kontrybucji na miasto dwieście pięćdziesiąt tysięcy marek. Rada Regencyjna pisze listy z protestem do dwóch cesarzy – zostaje ona na swoim stanowisku, wedle wyrażonej woli społeczeństwa. (Maria Lubomirska)

_______________________

W Poznaniu urodził się Kazimierz Antoni Człapka, żołnierz WP II RP, następnie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, cichociemny. Ranny w powstaniu warszawskim. Po wojnie pozostał na Zachodzie. Służył w Royal Air Force. Autor wspomnień Czemu nie? Tarapaty radiotelegrafisty (w tomie Drogi cichociemnych, 1954).

 

20 lutego 1918

W austriackiej Radzie Państwa prezes Koła Polskiego Jan Goetz-Okocimski odczytał jednomyślnie uchwaloną deklarację Koła Polskiego potępiającą „układ brzeski zrodzony z ducha niemieckiego imperializmu i bezsilnej obłudy dawnej dyplomacji austriackiej”. Zabrał później głos Ignacy Daszyński i zwracając się do Ukraińców zapowiedział im, że zobaczą wkrótce „jak to smakuje mieć pruskich żołnierzy w kraju”. Mowę przerywaną wciąż przez Niemców i Ukraińców zakończył okrzykiem „Dnia 9 lutego zgasła gwiazda Habsburgów na polskim firmamencie”. (Janusz Pajewski)

 

21 lutego 1918

Odrzucenie propozycji bolszewickich przez dowództwo I Korpusu w Bobrujsku i prezesa Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego Władysława Raczkiewicza [w II RP minister, senator, wojewoda, w l. 1939–47 premier RP na Uchodźstwie – St.G.] w sprawie wspólnych działań przeciwko Niemcom, podejmującym w Brześciu pochód w głąb Rosji.

 

22 lutego 1918

Zawarta tego dnia umowa polsko-francuska dała podstawy do organizacji polskiej armii. Jej powstanie poprzedził dekret prezydenta Rzeczypospolitej Francuskiej z 4 czerwca 1917. Zasilali ją przede wszystkim ochotnicy z Ameryki. Z końcem wiosny 1918 polskie wojsko we Francji liczyło ponad 15 tys. dobrze wyposażonych żołnierzy.

 

24 lutego 1918

Adam Tarnowski [polski arystokrata, dyplomata Austro-Węgier mający doskonałe układy m.in. na cesarskim dworze – St.G.] przyjechał z Wiednia – on jeden zachował stosunki z Czerninem, by móc w danym razie przerwaną nić nawiązać. Twierdzi, że Czernin stoi na silnych nogach opromieniony dokonanym pokojem „chlebowym” oraz zapowiedzią pokoju z Rumunią, dokąd pojechał na pertraktacje. Cesarz Karol tr`es `a bas oszukany w sprawie Chełmszczyzny i w ogóle nie na wysokości… Mówią, że się rozpija, lecz tych, którym się nie wiedzie, zawsze marna ludzka fama przyozdabia ujemnie. (Maria Lubomirska)

 

27 lutego 1918

W Dąbrowie nad Czarną urodził się Aleksander Arkuszyński, ps. „Maj”. Zmarł w 2016. Walczył w kampanii wrześniowej, następnie w partyzantce. Od 1944 w 25 pp AK. Uczestnik wielu starć z wrogiem. W 2008 prezydent Lech Kaczyński awansował go do stopnia generała brygady. Bronisław Komorowski odznaczył Krzyżem Komandorskim OOP. Autor książki Przeciw dwóm wrogom (1995).

_________________________

Urodził się Bohdan Anders, porucznik pilot WP, absolwent Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Walczył w kampanii wrześniowej. W 1940 przydzielony w Anglii do 303 Dywizjonu Myśliwskiego. W 1941 przeniesiony do 316 Dywizjonu Myśliwskiego. Zginął podczas lotu treningowego.

 

28 lutego 1918

Na Ukrainę wkroczyła armia austriacka pod dowództwem feldmarszałka Eduarda von Böhm-Ermolliego w celu wykonania zawartego traktatu „chlebowego” w Brześciu; wspomagał on Ukraińców w walce z bolszewizmem.

 

 

Reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Proszę wprowadź nazwisko