Andrzej Walter
Przepraszam, że z wiatrem odchodzę
Jakie może być wspomnienie o poecie, który do poezji podchodził z jakąś niesamowitą i nabożną czcią, który w każdym wersie widział pewien rodzaj olśnienia i wreszcie, który bezpretensjonalnie dzielił się swoją łagodnością z otaczającymi go ludźmi oraz światem? Czy takie wspomnienie jest w ogóle możliwe, czy taka refleksja będzie adekwatna i w ogóle odda istotę tej osoby?
Nieprawdopodobne ucieleśniło się i Maćka Naglickiego nie ma już z nami. Poszedł odważnie do przyjaciół. Podążył do swego druha Ryszarda Rodzika. Odważnie popłynął do matki poetów Hanki Kajtochowej oraz podryfował żwawo do wszystkich innych poetów, dla których skończył się już ten świat, a rozpoczął chmurny parnas naszej niepamięci, albo też świetlisty Olimp naszego zachwytu. Popularność na pstrym koniu siedzi, a Maciek nigdy o nią nie dbał, ba, powiedzieć tak, to niczego nie powiedzieć, Maciek bowiem popularnością, sławą, blichtrem i wystawnością wręcz gardził, z całym dystansem swej łagodności oraz swą, wspomnianą już uczciwością wobec słowa i jego objawów.
Maciek Naglicki słów używał bardzo delikatnie. Niebanalnie. Szczerze. Używał ich jak się używa ukochaną księgę, na karty której się wciąż powraca, której całe fragmenty wciąż od nowa się odczytuje i którą się delektuje żonglując pochłanianym kontekstem, ciągle inaczej odczytywaną istotą, prawdą zawartości i szeroko widzianym przesłaniem. Maciek słowa szanował. Wiedział, że za każdym z nich stoją czyjeś: cierpienia, emocje, radości i smutki oraz coś, czego się wypowiedzieć i zapisać nie da i nigdy nie uda. Maciek – … a właściwie Jego brak, to jak wyrwanie z nas jakiejś części duszy, jak unicestwienie pewnej prawdy o nas samych, to jak jakaś niezapowiedziana katastrofa, która nie miała się jeszcze wcale prawa wydarzyć …
Kiedy umiera poeta, umiera świat – to francuskie powiedzenie przywołane w wywiadzie przeprowadzonym przez Andrzeja Dębkowskiego z Wilhelmem Przeczkiem doskonale oddaje każdą kolejną „poetycką” śmierć…
Kto wie, może z naszej dogłębnie partykularnej perspektywy tę właśnie Śmierć określa nad wyraz dosłownie?
Bo kiedy umarł poeta Maciej Naglicki, umarł jakby kawałek Krakowa i jego wyjątkowego środowiska literackiego. Bo kiedy umarł poeta Maciej Naglicki, zakończył się jakby pewien etap istnienia kolejnego trybu aktywnego i oddanego innym poetom ludzi: przeźroczystych, przemakalnych, potrafiących wchłaniać czyjąś twórczość i nie skupionych jedynie na słowie swoim, a właśnie zasadniczo w twórczości obcych dostrzegających ratunek i zbawienie? (dla świata, dla tego świata) … Bo kiedy umarł Maciek, to w Krakowie nic już nie będzie takie samo.
Powie ktoś – za duże słowa, zbyt ogromne, za dużo patosu, monumentu, a Maciek przecież nawet przy nim nie stał… Tak, z pewnością. Zasadniczo wypada się z tym zgodzić. Choćby z uwagi na Maćka skromność i wycofanie. Na jego społeczną aktywność, której jakże często kładziono belki pod nogi, kolce na drogę i deprecjonowano ją a to ze względów na demony przeszłości, a to na personalne niechęci, animozje, zawiści – jak to w Krakowie, jak to wszędzie, jak to w Polsce. W Polsce, czyli nigdzie? O nie. Maciek był przecież całkowitym przeciwieństwem bohatera powieści Alfreda Jarry’ego. Nie był w żadnym calu Królem Ubu, ale jako taki funkcjonował jednak w pewnej grotesce, w tym niesłychanym literackim teatrze absurdu naznaczonym współczesnością i jej przejawami oraz określonym naszą nędzą i niedostatkiem co powoli i systematycznie go właśnie zabijało i nas wszystkich również niepostrzeżenie unicestwia. Choć jeśli chodzi o jęki i zawodzenia nad „stanem stanu” Maciek Naglicki nigdy nie przesadzał z wyolbrzymianiem problemu, a wręcz przeciwnie – mężnie znosił trudy i przeciwności. Pchał syzyfowo, jednostajnie i wytrwale, wciąż pod wiatr, pod górę, i zawsze naprzód ten ciężki wózek zwany poezją i swoim życiem z nią przecież tylko związanym …
Maćka często nie było (na to a tym, a to tamtym spotkaniu czy wieczorze), a był jakoby wszędzie. I zawsze. Mało kto wdawał się w polemikę z Jego krytycznoliterackim osądem, zdaniem, stwierdzeniem choćby – choć zawsze wypowiadał go z taktem, dystansem i lekką mgiełką niedopowiedzenia. Uwagi te z reguły były celne, adekwatne i zawsze dotykały sedna tematu, choć był i Maciek nieutrudzonym gawędziarzem, który często snuł swoją opowieść w bardzo nieoczekiwane rejony. Maciek Naglicki był – jak się to dziś z drwiną mawia – człowiekiem „starej daty”, a przez to był … Kimś o wiele więcej. Pokonał czas, a to zdarza się nielicznym. Czas dla Niego nie istniał. Istniała dla Niego Sprawa, a że spraw miał na głowie kilka … w jego życiu ciągle jawiło się jakieś niedopowiedzenie, jakaś teatralna tajemnica, jakiś artystyczna, nieokreślona jasno tęsknota, dążenie, głód nierozpoznania i jaźń nadal jakby niedomknięta…
Kiedyś Maciek napisał nomen omen: (na Karnawał Bronowicki, którego już też nie ma…)
***
przepraszam
że z wiatrem przychodzę
i drzwi
zbyt głośno otwieram
z prezentem
może nie chcianym
jakby
na inne święto
(…)
I takie były chyba wszystkie ostanie lata Jego życia… Tak też była Jego śmierć. Dziwna, szokująca, absolutnie niespodziewana, niepotrzebna, tajemnicza – tak odchodzą poeci… kończą świat nie kończąc poezji. Nie stawiają kropek nad i, ba, w ogóle nie stawiają kropek. Pozostawiają nam wciąż otwartą księgę życia, którą musimy wytrwale dzień po dniu zapełnić, brodząc w żałosnej codzienności i ciągle ją zapisywać nowymi słowami, nowymi myślami i nowymi emocjami. Pozostawiają nam busolę niepewności, potrzebę prowadzenia poszukiwań tam, gdzie już nikomu szukać się niczego nie chce, pozostawiają nam myśli i słowa, pamięć i niezaspokojenie, labirynty i odkrycia …
To więcej niż potrzeba, a jednocześnie o wiele za mało. Przecież tyle było jeszcze planów, tyle niezrealizowanego sensu spotkań, tyle możliwych odkryć w dolinie słów i książek, prozy i poezji, w niebie odruchów człowieczeństwa w człowieku.
O tak. W to ostatnie Maciej Naglicki wierzył chyba najgoręcej. Najmocniej, niezachwianie i wręcz beztrosko wierzył w poezję i właśnie w człowieka. Ta wada zaprogramowała mu całe życie. Życie zbyt krótkie, aby je zrozumieć … Przepraszam, że z wiatrem przychodzę, z wiatrem, śniegiem i niemożliwym do wytrzymania … chłodem rozstania. Żegnaj Maćku. Szykuj tam dla nas jakieś możliwe miejsce. Najlepiej z boku, pod korcem, w cieniu tej
…wiecznej wietrzności…
Andrzej Walter
Maciej Naglicki
(1952-2016)
Urodzony w Krakowie na Zwierzyńcu. Absolwent filologii polskiej oraz studiów podyplomowych z zakresu wiedzy o życiu seksualnym człowieka. Literat, krytyk, pedagog. Kierownik Klubu Kultury „Mydlniki”, nauczyciel w Zespole Szkół Ogólnokształcących Integracyjnych nr 3 im. prof. Juliana Aleksandrowicza w Krakowie. Gospodarz autorskiego cyklu wieczorów artystycznych „Nagliskałki” w Dworku Białoprądnickim. Inicjator i pomysłodawca wielu cyklicznych imprez oraz audycji z zakresu upowszechniania sztuki i literatury. Wiele lat prowadził z Redaktorem Ryszardem Rodzikiem Bronowicki Karnawał Literacki – imprezę otwartą wieńczoną zwyczajowym almanachem. Opiekun młodzieży literackiej. Wiceprezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Artystyczno-Literackiego, członek Zarządu Krakowskiego Oddziału Związku Literatów Polskich, członek Bronowickiego Stowarzyszenia Przyjaciół Sztuk Wszelkich, członek honorowy Grupy Literackiej „Tilia”. Jako działacz sportowy – członek honorowy oraz przewodniczący Komisji Rewizyjnej Uczniowskiego Klubu Sportowego „Wilga”, sekretarz Koła Tanecznego TKKF. Odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi, medalem „Sic itur ad astra”. Autor książek indywidualnych: „I Jeruzalem płacze”, „Miłość jest nie do zniesienia”, „Zamieniam się w Hondę”, dziesiątek publikacji zbiorowych, scenariuszy, audycji radiowych. Redaktor w Magazynie Kulturalnym „Dworzanin” oraz „Forum Myśli Wolnej”. Tłumaczony na języki: słowacki, rosyjski, niemiecki, angielski, ukraiński, hiszpański.
