Jadwiga Śmigiera
Świątynia renesansu
„Per Roma soffri, per Napoli piangi, per Venezia sospiri, a Firenze vuoli essere sepolto”. Co można przetłumaczyć: “Za Rzym cierpieć, za Neapolem płakać, za Wenecją wzdychać, we Florencji chciałbym być pochowany”.
Tak miał się wyrazić Stendhal o włoskich renesansowych miastach.
Rzym, Neapol, Wenecja, Florencja. Wszystkie te miasta przepełnione są sztuką i architekturą renesansową. Ale to o Florencji Włosi mówią, że jest świątynią renesansu i artystyczną stolicą Europy. W galeriach i na placach tego miasta widać bogactwo obrazów i rzeźb z okresu najwspanialszego rozkwitu sztuki w Europie.
Prawdę mówiąc zupełnie nie wiem od czego zacząć. Tak bywa, gdy ma się przed oczami wspomnienie piękna. Tak bywa, gdy o jakimś mieście napisano już wszystko. Gdy pisali o nim wybitni ludzie, a chce napisać zwykła turystka czy zjadaczka chleba.
Jednak spróbuję.
Florencja jak wiadomo leży u stóp zboczy toskańsko – emiliańskiego pasma Apeninów na rozległej równinie przeciętej rzeką Arno i otoczonej wzgórzami. Widoku na centrum miasta z Esplanady Michała Anioła, która ciągnie się przez 6 kilometrów wzdłuż południowych obrzeży miasta nie da się zapomnieć. Widok ten jest od wieków uwieczniany przez malarzy i podziwiany i fotografowany przez wszystkich, którzy przyjeżdżają do Świątyni Renesansu. Tam, po drugiej stronie rzeki Arno znajduje się duży taras widokowy, ozdobiony na dodatek kopiami rzeźb Michała Anioła.
—————————————————————————————–
Wydaje mi się, że pierwszeństwo należy się świątyni, która jest dziełem wielu artystów. Nie będę jej jednak opisywać, bo każdy kto ją widział i zwiedzał pamięta doskonale jak wygląda i z pewnością nigdy jej widoku nie zapomni. Z kolei tym, którzy we Florencji nie byli mój opis wyda się z pewnością bardzo ubogi. Więc tylko parę słów…
Historia budowy Katedry Santa Maria del Fiore to kilka wieków. Budowę katedry rozpoczęto w 1294 roku pod nadzorem Arnolda di Cambio. Katedra została poświęcona Matce Boskiej Kwietnej, z wyraźnym nawiązaniem do łacińskiej nazwy Florentina, oznaczającej „miasto kwiatów”. Największe wrażenie robi wspaniała kopuła Katedry, która ujawniła geniusz Filippo Bruneleschiego. Do dziś jest to największa na świecie kopuła wzniesiona z cegieł. Jest, a właściwie był to pierwszy sygnał nowej epoki zwanej renesansem.
Tuż obok Katedry znajduje się Dzwonnica, zaprojektowana przez mistrza Giotto i baptysterium, które jest najstarszym budynkiem w mieście.
W baptysterium, które powstało na przełomie IV i V wieku zachwycają słynne drzwi wschodnie, zwane Drzwiami Raju. Wyrzeźbił je Lorenzo Ghilberti, a nazwę tę nadał im Michał Anioł. Wykonane są z brązu i pozłacane. Składają się z 10 kwater obrazujących sceny ze Starego Testamentu w niespotykanej dotąd narracji i technicznej precyzji. Jest to bardzo wierna kopia, bowiem oryginalne Drzwi Raju są przechowywane w Museo dell’Opera del Duomo.
Piazza del Duomo, czyli Plac Katedralny jest religijnym sercem Florencji.
Piazza della Signiora był natomiast kiedyś centrum politycznym. Przy placu stoi Pallazzo Vecchio, od siedmiu wieków siedziba władz miasta. To ratusz, który jest trochę podobny do fortecy a twórcą jego jest prawdopodobnie Arnolf di Cambio, ten sam architekt, który rozpoczął budowę Katedry.
Wewnątrz Pallazzo Vecchio znajduje się przepiękny dziedziniec ozdobiony przez Giorgia Vasariego. Ale jego wygląd też pozostawię wspomnieniom osób, które tam kiedyś były.
Na Piazza della Signiora znajduje się niesamowicie bogata kryta galeria rzeźby czyli Loggia del Lanzi. Ze wspaniałej procesji rzeźb należy wyróżnić Perseusza dłuta Benvenuto Celliniego. Wybawca Andromedy ukazany jest w momencie, gdy podnosi odciętą głowę Meduzy. Perseusz, którego stopa spoczywa na ciele potwora to klasyczny ideał ucieleśnionej siły.
Przed główną fasadą ratusza stoi kopia Dawida Michała Anioła. Bohater Starego Testamentu jest tu nagim, pięknie zbudowanym młodzieńcem, który na chwilę przed walką mierzy wzrokiem potężniejszego od siebie przeciwnika. Tworząc ten posąg twórca zerwał z tradycją prezentowania Dawida trzymającego w dłoni głowę Goliata. Nie przedstawił bohaterskiego czynu, tylko moment przed walką. Uchwycić ekspresję w klasycznym pięknie ciała, męstwo w spojrzeniu mógł tylko artysta genialny. Takim był Michał Anioł.
Wyrzeźbiony Dawid stał się symbolem męstwa do którego odwoływano się w chwilach trudnych dla Republiki Florenckiej.
Galeria Uffizi uważana jest za najwspanialszą galerię włoską i jedną za najbardziej znanych w świecie. Uffizi to panorama szkół malarstwa florenckiego, reprezentowana przez najwybitniejsze dzieła sztuki, wśród których jest wiele oryginałów. Nie da się opisać dzieł tam umieszczonych, więc nadmienię tylko, że sama budowla powstała na zlecenie Medyceuszów, a jej realizacji podjął się Giorgio Vasari.
We Florencji urodził się jeden z najwspanialszych renesansowych pisarzy Dante Alighieri. W Casa di Dante jest niewielkie muzeum poświęcone życiu oraz twórczości autora „Boskiej Komedii”. Ciekawostką jest wyrzeźbiona na bruku przed domem twarz średniowiecznego pisarza, którą można zobaczyć jedynie po polaniu wodą odpowiedniego miejsca.
Most Ponte Veccchio w ciągu wielu wieków przetrwał niezliczone powodzie i wojenne spustoszenia. A od zniszczenia w czasie II wojny światowej uratowała go podobno interwencja samego Hitlera, który wycofującemu się z miasta marszałkowi Kesserlingowi rozkazał go oszczędzić.
Wybudowany został w najwęższym brzegu rzeki Arno w 1345 r. A nazwę nadali mu mieszkańcy Florencji.
Górą, nad samym mostem biegnie tzw. korytarz Vasariego /od jego twórcy, który był znanym renesansowym historiografem sztuki, architektem i malarzem/, zbudowany dla cesarza Kosmy I, aby umożliwić mu swobodne przechodzenie z Palazzo Vecchio do Palazzo Pitti, znajdującego się po drugiej stronie rzeki.
W roku 1593 wielki książę Ferdynand I wypędził z mostu przedstawicieli „podłych rzemiosł” jakimi byli rzeźnicy mający na moście sklepiki i na ich miejsce, za dwukrotnie większą opłatą wprowadził ok. 50 jubilerów i złotników. Ich potomkowie do dziś mają na moście piękne sklepy jubilerskie z drewnianymi okiennicami. A na środku mostu stoi popiersie najsłynniejszego złotnika – Benvenuta Celliniego.
To po tym moście przechadzał się Dante Alighieri.
Basilica di Santa Croce należy do świątyń wyjątkowych. I to z wielu względów. Jednym z nich jest fakt, że znajdują się w niej znakomite dzieła sztuki.
Po drugie ze względu na olbrzymie historyczne znaczenie tego kościoła.
Jest to zarówno świątynia artystyczna jak i Panteon słynnych Włochów.
W Santa Croce jest wiele wspaniałych kaplic, noszących imię fundatorów bazyliki. To również wyjaśnia obecność wspaniałych nagrobków.
Zacznę od nagrobka Michała Anioła, który uważany jest za najpiękniejszy. Jest to dzieło Giorgio Vasariego, który przez pewien czas był uczniem Michała Anioła.
W Santa Croce ustawiono też cenotaf, czyli symboliczny nagrobek Dante Alighieriego. Stoi tuż koło nagrobka Michała Anioła.
Natomiast naprzeciwko nagrobka Michała Anioła znajduje się nagrobek wybitnego astronoma Galileusza. Ma tu też swój nagrobek urodzony we Florencji słynny dyplomata Niccollo Machiavelli.
Jest w Santa Croce wiele innych nagrobków wybitnych osób. Na przykład Gioacchino Rossiniego, a także czwórki wybitnych Polaków: Michała Kleofasa Ogińskiego /tego od słynnego poloneza „Tęsknota za Ojczyzną”/, Zofii Zamojskiej, która była córką Izabelli Czartoryskiej, malarza Michała Bogorii Skotnickiego i Zofii Cieszkowskiej z Kickich.
A przed bazyliką na rozległym placu stoi pomnik najsłynniejszego florentyńczyka – twórcy „ Boskiej komedii”:
Niestety, świątynię renesansu często nawiedzają powodzie. Największa wydarzyła się w 1966 roku. Zginęło wówczas kilkadziesiąt osób i wiele dzieł uległo zniszczeniu. Powódź o mało nie zerwała mostu Ponte Vecchio. Silny prąd zerwał natomiast pięć kwater z brązu, które były na drzwiach baptysterium i wyrzucił je o 2 km. niżej. Na szczęście były to kopie.
Głównym winowajcą powodzi jest rzeka Arno, o której Dante kiedyś powiedział, że jest „przeklętym i nieszczęsnym rowem”. Wiosną niesie ona wody z topniejącego śniegu w Apeninach.
Wobec tak niszczących powodzi dawni kronikarze twierdzili, że Florencję musiał założyć Noe. Średniowieczne kroniki obfitują w opowiadania o wodnych kataklizmach. Na przykład w 1269 roku nurty Arno zmyły dwa mosty, a 30 lat później czterodniowa burza spowodowała tak gwałtowną powódź, że rozkazano bić w dzwony aby odpędzić demony oskarżane o sprowadzenie potopu.
Miasto Dantego, Giotta, Arnolfa di Cambiego, Michała Anioła, Leonarda da Vinci i Benvenutta Celliniego.
Także miasto bankierskiego rodu Medyceuszy i stolica Toskanii.
Świątynia renesansu.
————————————————————————————–
We Florencji jest wiele przepięknych świątyń, muzeów, budowli, rzeźb i obrazów. Wymieniłam tylko te perły renesansu, które widziałam na własne oczy. Wiele innych schowane jest i pilnie strzeżone w muzeach i świątyniach.
Żałuję, że spędziłam w tym mieście tylko jeden dzień ze swojego życia. Pocieszam się, że był to jeden z dni najpiękniejszych.
