Kalina Izabela Zioła – Zapisywanie przeszłości

0
239

Kalina Izabela Zioła

 

Zapisywanie przeszłości

 

 

            Tomik  poetycki „Nie zapomnieć” Barbary Tylman różni się zdecydowanie od poprzednich książek tej autorki. Już forma wierszy jest inna – poetka konstruuje je w bardzo oszczędny, czysty sposób, nie stosując zbędnych metafor. Posługuje się własnym, indywidualnym językiem poetyckim, nie korzystając z wysłużonych szablonów.  Wykorzystuje też swój niesamowity zmysł obserwacyjny, pozwalający opisywać zarówno to, co się dzieje wokół niej, jak i to, co dawno już odeszło w przeszłość.

Utwory są jakby pamiętnikiem, zapisem ludzi i zdarzeń, które Tylman chciałaby ocalić od zapomnienia.

            Wszystko wokół nas zmienia się przecież nieustannie – stare, ozdobne kamienice rozsypują się: Na wygiętych zawiasach/ skrzypią roztrzaskane skrzydła/ drewnianych drzwi/ bruzdy po kulach/ trwale kaleczą bogaty/ w sztukaterię fronton/ szary tynk/ opada płatami/ jak skóra chorego człowieka (Stary dom); a na ich miejscu wyrastają nowe wieżowce ze szkła i stali, wygrażając niebu. Zamiast zielonych parków pojawiają się wysypane żużlem parkingi.  Nie ma maleńkich, rodzinnych sklepików, lecz mnożą się bezosobowe supermarkety i centra handlowe. Zmieniają się też ludzie – już nie roześmiana dziewczyna biegnie ulicą na spotkanie z czekającym na nią chłopcem, lecz starsza, zmęczona kobieta wolno, ostrożnie stawia kroki, niosąc wypełnione zakupami torby. Mąż nie przynosi teraz codziennie kwiatów, nie czeka stęskniony w drzwiach mieszkania, lecz schorowany, blady siedzi przy pustym stole czekając na podanie obiadu.

            Te wszystkie następujące coraz szybciej zmiany Tylman stara się uchwycić i zamknąć w klatce wiersza. Może coś jeszcze da się ocalić, ochronić… Może przypomnieniem przywróci blask oczu, przywoła dawno zapomniane słowa… Może w ludzkiej pamięci znajdzie się trochę miejsca na to, co przeminęło. Może…

Bo przecież: Wciąż czegoś pragniesz/ powrotu lat/ zatrzymanych/ na starych kliszach/ echa dziecinnego śmiechu/ zapisanego na taśmie/ magnetofonowej/ miłosnych wyznań/ szeptanych do ucha/ w poświacie księżyca/ zapamiętania/ przypadkowego/ dotyku dłoni/ obcej i szorstkiej (Pragnienia).

Wtedy mniej będzie pustych miejsc, do których próbujemy bezskutecznie wrócić:

Miejsca/ opuszczone/ przez uczucia/ Kamienice/ bez okien/ bez drzwi/ bez dusz/ deszczowe lustra/ popękane chodniki/ nieurodzaj drzew/ miłość bez słów/ w uciekającym czasie/ rozmyte/ młodzieńcze/ wizje/ Wracać tam/ czy zaszyć się/ w zapomnieniu (Powroty). Tylman przechadza się po ulicach Poznania, obserwuje zmieniające się miasto i wcale jej się nie podoba ten nowy wizerunek. Chciałaby jeszcze raz dotknąć starych, od lat znajomych murów, chciałaby zobaczyć znane z wcześniejszych lat twarze, porozmawiać z ludźmi, których pochłonął cień: Tożsamość twojego miasta/ zmieniona od dawna/ Chodzisz ulicami/ o innych nazwach/ wygląd skwerów/ przypomina trotuary/ nowe budynki/ nie przyciągają wzroku/ maszkaronami i wykuszami/ W miejscach dla ciebie/ znanych teraz obcych/ wypatrujesz twarzy przyjaciół/ zapadłe w pamięci/ potraciły wyrazistość (Zatracenie).

A przecież na miejscu tych ulic rosły kiedyś drzewa, zieleniła się trawa, pachniały kwiaty… Zamiast szumu samochodów można było słuchać świergotu ptaków, szelestu liści… Pod nogami nie było twardego asfaltu, bose stopy mogły wyczuć każdą opadłą z drzewa gałązkę, każde źdźbło trawy: W czasie/ niejednego dzieciństwa/ wysmukłe sosny/ strzelały ku niebu/ Opadłe szyszki/ ukryte w igliwiu/ raniły do krwi bose stopy/ Wczesnym porankiem/ budziło świerszczowe cykanie/ pohukiwanie sów/ było zwiastunem/ nadejścia nocy/ W dorosłym już życiu/ w tym samym miejscu/ nie sosny a domy/ z kratami w oknach/…/ Uwięziona pod betonem/ przegniła ściółka/ zagłusza pospiesznie/ odchodzące kroki (Przemiany).

Autorka wspomina, jak napisałam wcześniej, nie tylko zmieniające się ciągle miejsca, ale też ludzi, którzy odeszli bezpowrotnie. Wzruszający jest wiersz przywołujący pamięć matki: To ona/ nauczyła mnie/ patrzeć na świat/ nie zawsze przychylny/   Nauczyła słuchać/ bicia serca/ łzy ronić/ tylko w ukryciu/ śmiać się patrząc/ ludziom prosto w oczy (Matka); i wiersz – wołanie o powrót ojca: Gdy usłyszałam Ojcze/ że odszedłeś/ nie dałam wiary/ słowom/ Nie mogłeś tak/ po prostu odejść/ bez pożegnania (Ostatnie spotkanie).

Pisze również o tych, których nie zdążyła poznać, ale o których pamięć chciałaby zachować w ludzkiej pamięci: o dzieciach, którym nie dane było przeżyć szczęśliwego dzieciństwa, porzuconych, opuszczonych, niechcianych: Za ciężką bramą/ czynszowego domu/ mroczny kąt sieni/ …/ Za becik zimna/ posadzka z betonu/ zamiast kołysanki/ skrzypienie schodów/ Na zmiętej kartce/ zgoda na adopcję (Polisa); wspomina młodych żołnierzy, którzy polegli w obronie Ojczyzny, mając zaledwie kilkanaście lat i o których groby nikt teraz nie dba, czasami tylko uczniowie pobliskich szkół w ramach zajęć lekcyjnych przyjdą i zapalą znicz: Pozwolono ci żyć/ osiemnaście lat/ …/ zmuszono byś walczył/ o każdy miejski zaułek/ o każdą garść ziemi/ Pogrzebali ciebie z innymi/ siwą brzozę/ posadzili u wezgłowia/ …/ Miejsce hekatomby/ nazwano parkiem (Smutny park).

 

            Wiersze Barbary Tylman pełne są nostalgii, ale również miłości do świata i ludzi, do przeszłości… Zawarta w nich jest wielka życiowa mądrość, doświadczenie, jakiego nabywa się wraz z upływem lat. Autorka nauczyła się pokory i tolerancji, nauczyła się tego, że świat trzeba zaakceptować takim, jakim on jest, jakim się stał. Nauczyła się również pobłażliwości wobec drugiego człowieka, choć jego postępowanie często rani: Trzeba nauczyć się/ wymazywać/ gniewne słowa/ Przebaczać tym/ którzy dokonali/ twojego okaleczenia (Czas rozliczeń).

 

Książka „Nie zapomnieć” warta jest zauważenia przede wszystkim ze względu na doskonałą konstrukcję wierszy, ich czystość i szczerość poetycką. Niebagatelną rzeczą jest też zawarty w niej obraz przemijającego świata. Poetka wspomina i pokazuje go czytelnikowi, gdyż tylko tyle może zrobić dla jego ocalenia. A więc nie zapominajmy.

 

 

Barbara Tylman „Nie zapomnieć”, Wydawnictwo Libra, ZLP Poznań 2014, s. 54

 

Reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Proszę wprowadź nazwisko