Rekomendacje książkowe Krzysztofa Lubczyńskiego
O panach minionego czasu
Jak w hitchcockowskim kryminale autor zaczyna od wysokiego C, żeby potem wzmagać na napięcie. Siedmiu pierwszych sekretarzy KC PZPR porównuje Jerzy Eisler do bohaterów słynnego westernu Johna Sturgesa „Siedmiu wspaniałych” i chyba bardzo musi lubić ten film, bo skrupulatnie przytacza gros jego obsady.
W siedmiu esejach (nie są to mini biografie) ukazuje Eisler sylwetki Bolesława Bieruta, Edwarda Ochaba, Władysława Gomułki, Edwarda Gierka, Stanisława Kani, Wojciecha Jaruzelskiego i Mieczysława F. Rakowskiego. Ludzie pełniący tę funkcję byli de facto nie tylko szefami Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, lecz także szefami państwa, jakim była Polska Rzeczpospolita Ludowa. I jako tacy byli ważnymi współtwórcami dziejów tej formacji ustrojowej.
Wymienione nazwiska są na tyle dobrze znane szerokim rzeszom ludzi, nie tylko miłośników historii, że mogłoby się wydać, że sięgnięcie po tę pracę oznacza wchodzenie do tej samej rzeki, poznawanie osób i faktów już poznanych i to wielokrotnie. W tym przypadku obawa jest nieuzasadniona. Eisler nie tylko ujął znane sylwetki w nowe kontury, spojrzał na nie pod nowym kątem, nie tylko podał swoją narrację w sposób atrakcyjny czytelniczo, ale dostarcza czytelnikowi nowe, nieznane dotąd fakty, stawiające w nowym świetle niektóre aspekty działalności bohaterów książki
Eisler jest wybitnym historykiem, autorem wielu znakomitych prac, w tym monografii 1968 roku, który, nie ukrywając prywatnych poglądów ideowo-politycznych, potrafi w swojej pracy badawczej i pisarskiej przejść nad nimi do porządku dziennego, dążąc do maksymalnego zbliżenia się do obiektywnej prawdy (o ile tak w ogóle istnieje). Dzięki temu „Siedmiu wspaniałych” nie jest obciążona irytującą nieraz antykomunistyczną nowomową (osobliwym rewersem nowomowy komunistycznej) i „bohaterskim” imperatywem kopania nieżyjących. Bogaty aparat przypisów ułatwia wzbogacanie wiedzy szczególnie zainteresowanym tematem tytułowej siódemki. Ta pasjonująca lektura pozwala lepiej zrozumieć mechanizmy rządzące tą dziwną, dramatyczną ale i momentami groteskową epoką, jaką był czas PRL.
Jerzy Eisler – „Siedmiu wspaniałych. Poczet pierwszych sekretarzy KC PZPR”, Wyd. Czerwone i Czarne, Warszawa 2014, str. 571, ISBN 978-83-7700-042-7
