Jadwiga Śmigiera
Dwie perły na Białorusi
Te dwie perły to zamki w MIRZE i NIEŚWIEŻU należące kiedyś do książąt Radziwiłłów. Obydwa zamki są umieszczone na Liście Światowego Dziedzictwa Unesco.
Zamek w Mirze z bliska wygląda trochę nienaturalnie. Nie wiem dlaczego odniosłam na początku wrażenie, że jest makietą. I to taką świeżo pomalowaną. Może dlatego, że stoi bardzo blisko szosy.
A może dlatego, że właśnie skończono go odbudowywać.
Zamek wzniesiono głównie z kamienia i czerwonej cegły. Jego budowę rozpoczął pod koniec XV wieku starosta brzeski i kowieński Jerzy llinicz. Potem zamek przeszedł w ręce Radziwiłłów, którzy przebudowali go w stylu renesansowym. Podwyższyli oni budynek do trzech kondygnacji i zmienili charakter z obronnego na pałacowy. Zamurowano strzelnice, przebito okna i przekształcono
średniowieczne korony murów. W pierwszej połowie XVII wieku warownie otoczono bastionowymi fortyfikacjami ziemnymi, jednak mimo to w latach 1655 i 1706 zamek został zniszczony przez Szwedów.
Odbudowano go i otoczono przepięknym parkiem w stylu włoskim. Zamek stał się rezydencją wojewody wileńskiego Karola Stanisława Radziwiłła „Panie Kochanku”. Tego samego, który słynął z wystawnych uczt. Tego samego, który był pierwowzorem Horeszki w „Panu Tadeuszu”.
Mówion
o, że był najzamożniejszym magnatem w Rzeczypospolitej w II poł. XVIII w. i jednym z najbogatszych przedstawicieli arystokracji w Europie. Jego majątek obejmował m.in. 16 miast, 683 wsie i 25 wójtostw. Przez jednych był uważany jako pijak i hulaka, skłonny do dzikich wybryków, przez innych jako przykład szlachetności, samarytanin i patriota. Wokół jego postaci narosło wiele legend.
Niezwykle bogaty i wpływowy cieszył się w związku z tym ogromną popularnością. A swój przydomek „Panie Kochanku” zdobył, ponieważ tak często zwracał się do innych. Pozostał symbolem swojej epoki, czyli typowym Sarmatą.
A o przyjęciach o Radziwiłła „Panie Kochanku” tak pisali pamiętnikarze:
„Barszcz i rosół woń puszczał z mis farfurowych, a na ogromnych półmiskach i jeszcze ogromniejszych blatach, wszystkiego ze srebra, … roznosili wołowinę z chrzanem, flaki z imbirem, kaczki z kaparami, indyki z polewką migdałową, karpie miodem zarumienione, łapy niedźwiedzie z wiśniowym sokiem, chrapy łosie, głowy odyńca…”.
Po Radziwiłłach zamek przejęli Wittgensteinowie i Mirscy. W 1794 roku Mir został zdobyty i spustoszony przez Rosjan. Dalsze zniszczenia przyszły w 1812 roku.
Zamek w Mirze jest budowlą na planie zbliżonym do kwadratu, z czterema basztami w narożach i basztą z bramą wjazdową.
Został odbudowany pieczołowicie. Często w zamku organizowane są koncerty muzyczne i występy znanych wokalistów.
Przepięknie wygląda gdy patrzy się na niego z oddali, z małego, czyściutkiego rynku w miasteczku.
Miasteczko Mir było kiedyś ośrodkiem handlu, a w ciągu wieków osiedlali się tu ludzie różnych narodowości i wyznań. Wymieszanie kultur miało ogromny wpływ na wygląd miasta- w niewielkiej odległości od siebie znajdowały się tu kościół katolicki, cerkiew, synagoga i meczet.
Lokalizacja: miejscowość w obwodzie grodzieńskim, około 175 km. od granicy z Polską i 88 km. od Mińska Białoruskiego.
———————————————————————————-
Zamku w Nieświeżu nie mogliśmy zwiedzać bo był właśnie odbudowywany. Pamiętam, że parę miesięcy przed naszą wycieczką na Białoruś zawaliła się najstarsza bardzo wartościowa ściana zamku. Zaistniała wtedy obawa, że zamek skreślony będzie z listy Unesco. Była to bowiem ściana ze starymi freskami. Potem inna część zamku została celowo zburzona. Mówiło się, że i tak runęłaby, bo konstrukcja była już wcześniej uszkodzona.
Miasto Nieśwież wraz z ratuszem, zamkiem i kościołem zostało założone według koncepcji Michała Krzysztofa Radziwiłła zwanego „Sierotką”.
Zamek w Nieświeżu jest położony w parku założonym w stylu angielskim o powierzchni 1 km kw. Usytuowany jest między dwoma jeziorami a wiedzie do niego piękna aleja. Sześciokątna budowla, której najważniejszą część stanowi trójkondygnacyjny pałac z czterema wieżyczkami na narożach jest niezwykle elegancka. Cały zamek otoczony jest fortyfikacjami bastionowymi z 1583 roku. Były to pierwsze, w pełni wykształcone i nowoczesne fortyfikacje.
Mikołaj Krzysztof zwany „Sierotką”, powracając z pielgrzymki do Ziemi Świętej odwiedził także Włochy i następnie postanowił wybudować w Nieświeżu świątynię według rzymskiego wzoru – słynnej świątyni Il Gesu. Kościół ten uważany jest za najstarszy przykład architektury barokowej poza Włochami. Po kasacie w 1773 r. zakonu jezuitów świątynię przejęło duchowieństwo diecezjalne. Ten właśnie przepiękny kościół znajduje się nieopodal zamku. W jego kryptach spoczywa ponad stu członków rodu radziwiłłowskiego.
Sam Nieśwież to miasto, w którym pod koniec XVI wieku chaos średniowiecznych uliczek zastąpiono układem geometrycznym. Na rynku wzniesiono ratusz, a miasto początkowo otoczono wałami ziemnymi.
W przeciągu długich stuleci zamek w Nieświeżu miał duże strategiczne znaczenie militarne. Tu znajdowały się prywatne wojska Radziwiłłów – niekoronowanych królów Wielkiego Księstwa Litewskiego. W XVII wieku artyleria zamku składała się z ponad stu armat.
W latach 1919-1939 Nieśwież należał do Polski. O zamku nieświeskim głośno było w październiku 1926 roku. Marszałek Józef Piłsudski spotkał się tu z przedstawicielami polskiej arystokracji, manifestując chęć współpracy z kołami ziemiańskimi.
Odbudowa zamku w Nieświeżu po wielkim pożarze jaki miał miejsce w 2002 roku została ukończona w 2012 roku. Uroczyste otwarcie nastąpiło 21 lipca 2012 r. a pierwszym zwiedzającym był prezydent Białorusi. Obecni też byli przedstawiciele rodu Radziwiłłów. W listopadzie tego samego roku odbył się na zamku pierwszy wytworny bal od czasów Radziwiłłów. Pieniądze, jakie dotychczas wpłynęły mają być przeznaczone na odbudowę zamku Mendoga w Nowogródku.
Zamek w Nieświeżu to jedno z najbardziej tajemniczych i niesamowitych miejsc na Białorusi. To dlatego, że straszy w nim duch. A nie jest to duch byle kogo, bo należy do samej Barbary Radziwiłłówny. Po nieudanych egzorcyzmach przeprowadzanych w obecności króla Zygmunta II Augusta w jednej z komnat zamku zamieszkał on w nim na stałe. Na podstawie tej legendy napisano nawet w ubiegłych wiekach dramat pt: ”Czarna panna w Nieświeżu”. Cieszy się on dużą popularnością w białoruskich teatrach.
Natomiast otaczający zamek piękny park jest podobno nadal przeszukiwany. Wieść niesie, że został w nim zakopany słynny skarb Radziwiłłów… Stało się to wtedy, gdy w 1812 roku książę Radziwiłł z Nieświeża przeszedł na stronę Napoleona. Kiedy w pośpiechu razem z Francuzami opuszczał Nieśwież nie zdążył zabrać wszystkiego. I do dzisiaj nie wiadomo gdzie jest ten skarb, który oprócz wartościowych klejnotów zawierał podobno bardzo ważne dokumenty Księstwa Litewskiego, począwszy od czasów Władysława Jagiełły..
Lokalizacja: miasto w obwodzie mińskim, nad rzeką Uszą, około 185 km. od granicy z Polską i 95 km. od Mińska Białoruskiego.
