Halszka Podgórska-Dutka
Magia dojrzałości – malarstwo Renaty Kulig-Radziszewskiej
Renata Kulig- Radziszewska-magister sztuki, artystka malarka, projektantka wnętrz i ubioru, ilustratorka książek, urodziła się w Krakowie w 1954 roku. Ukończyła tu P.L.S.P., następnie kontynuując swoje zainteresowania sztuką, podjęła studia i otrzymała dyplom na Wydziale Architektury Wnętrz A.S.P. pod kierunkiem –doc. Krystyny Strachockiej-Zgud. Po studiach równolegle uprawia działalność projektową i malarstwo sztalugowe. Na przestrzeni lat staje się autorką licznych i eksponowanych na pokazach projektów wystawienniczych, projektów wnętrz i ubiorów, a także zajmuje się dydaktyką jako wykładowca projektowania w K.S.A. Przez trzy lata działa jako współpracownik scenograficzny TVP, a w pierwszej dekadzie lat dwutysięcznych sporządza ilustracje do publikacji książkowych dla dzieci. Z biegiem lat zaczyna się coraz bardziej, a potem wyłącznie koncentrować na swojej artystycznej działalności malarskiej, biorąc udział w wystawach indywidualnych i wielu prezentacjach zbiorowych( m.in. 30 wystawach tematycznych Ok.Kr.ZPAP}, krajowych i międzynarodowych wystawach poplenerowych. Będąc uprzednio długoletnim członkiem ZPAP, obecnie przynależy do Stowarzyszenia Artystów Śląskich społeczności Who is Who. Współpracuje z Galeriami: m.in. Cichockich i Szalom. Obrazy jej autorstwa, w tym również wykonywane na zamówienie portrety, martwe natury, pejzaże i sceny rodzajowe, znajdują się w zbiorach T.P.S.P. i Wydz.Kult.U.M., oraz prywatnych kolekcjach na całym świecie.
Autorka pracuje przeważnie w cyklach, wśród których można wyróżnić: „Autoportret wewnętrzny”-1984-1994, „Kobiety”-1995-2012, oraz „Kawiarenki”-2012
(cykl otwarty).
A oto co pisał jako recenzent wystawy jej obrazów słynny krytyk Ignacy Trybowski (1988):
„Niemal wszystkie prace (przynajmniej te stanowiące wystawę) są mniej lub więcej dosłownymi, osobistymi autoportretami. Przez pryzmat takiej czy innej obecności w obrazie artystka objawia swój subiektywizm, w ten sposób dając bezpośredni wyraz filozofii swych malarskich wyznań”.. „A więc autoportrety refleksyjne, raczej inspirowane zmiennością stanów psychologicznych i przeżyć, aniżeli będące realistyczną interpretacją wyglądu samej siebie, ale zawsze poprzez swoją postać nieodzownie pojawiającą się w obrazach. Nawet w tych, które są kompozycjami wielofigurowymi: jakby kadrami sytuacji i zdarzeń zwykłych, scen nawet ulotnych, czasem szczególnych lecz prawdopodobnych, które utkwiły w pamięci i pobudziły artystyczną wyobraźnię do trafnego ujęcia symbolicznej treści. Są obrazy bardziej kolorowe i bardziej szare, malowane jakby rozjaśnionymi mrokami, w których światło jest czynnikiem kreującym ich powściągliwą barwność i przestrzeń. Funkcją intymnego nastroju służą przekonywująco przekazowi niedopowiedzianej zadumy nad sobą i życiem, bez potrzeby sięgania po inne jeszcze środki ekspresji”.
Słowa krytyka o szerokim nurcie współczesnej sztuki, który poprzez antropomorficzne zainteresowania stara się przezwyciężyć kryzys wyczerpywania poczucia doświadczanego sensu, powstały w wyniku jedynie abstrakcjonistycznych dociekań formalnych, pokrywają się z programem twórczym i osobistym odczuciem samej artystki malarki: „Interesują mnie ludzie, esencja i tętno życia, namiętności, nastroje, uroda chwili i jej przemijanie”. Zwracając uwagę, że ulubionymi tematami jej malarstwa są cykle w życiu: młodości-poznawania, dojrzałości czyli doświadczania i powolnego przemijania, któremu towarzyszy wiedza, w katalogu do wystawy pisze: „Malarstwo jest językiem moich filozoficznych wyznań, stwierdzeń i pytań o naturę ludzką, o energie rządzące każdym człowiekiem, o człowieka pojedynczego, samotnego i w bliskich związkach”. Renata Kulig-Radziszewska od młodości stawia sobie wyzwanie wychwytywania przejawiających się często tylko w jednym rozbłysku tajemnic ducha i przyoblekania ich później w gest czysto malarski. Wyznaje: „Jaki ten mój duch jest dociekam od bardzo dawna różnymi drogami”.
Malarstwo jej, w kontraście do jej pracy jako projektanta i widocznych jej efektów porządkowania przestrzeni-zawsze było odbiciem marzeń, tęsknot, świadomych i nieświadomych emocji, pytaniem o najgłębsze prawa życia i drogę poszukiwania bezpieczeństwa emocjonalnego i spokoju duszy. Było ono owocne nawet wtedy, gdy pierwsze malowane autoportrety, nie tyle przekazujące wygląd co nastroje człowieka, oddawały te z nich, które były „mroczne, szare i dręczące”, tak jak i niektóre stawiane pytania. W poszerzającym się kręgu nieprzemijających pytań oraz dialogu osobistych doświadczeń i uzyskiwanych poprzez pracę- udzielanych własnym językiem twórczym refleksów uniwersalnych odpowiedzi – jest zagadnienie pozycji człowieka we wszechświecie, tajemnicy istnienia i spraw ostatecznych. Autorka nie ustaje też w dociekaniu: „jakie uwarunkowania z przeszłości nami rządzą, jak się zharmonizować wewnętrznie by uzyskać stan szczęśliwości, głęboką wewnętrzną stabilność”.
W malarstwie Renaty Kulig-Radziszewskiej dominującym odniesieniem i niewyczerpywalnym tematem studiów i prac malarskich, jest żywy, czujący, dokonujący autorefleksji człowiek, a szczególnie zaś kobieta, ukazywana w wybranych sytuacjach życia codziennego, które tu nie zna podziału na wyizolowane sfery wyższe uczuć, myśli, dokonań i zwykłej pracy czy kontaktów międzyludzkich. Życie obserwowane tu na obrazach, aż tryska bogactwem zdarzeń, całościową i z gruntu wielopoziomową, barwną i zmysłową inspiracją, co dzieje się za sprawą widzenia autorki, która patrzy przez pryzmat różnych kultur, czasem niemal ponadhistorycznie, postrzegając piękno życia, niepowtarzalność i godność jednostki, niezwykłość i urodę kobiet. Obrazy te zdają się skłaniać odbiorcę, aby patrzył na życie i obrazującą je sztukę, nie tylko poprzez siebie, ale również doświadczenie dawnych mistrzów, np. renesansu i także mistrzów późniejszych, nadrealistów, jak też i ważnych dla prawdy obecnego czasu artystów współczesności. O inspiracji podziwianymi aspektami przeszłości świadczą nie tylko układy kompozycyjne niektórych postaci, nasycenie kolorystyczne, gestykulacja ,czy rekwizyty ubiorów nawet, ale też i nieoczekiwany sytuacyjny wyraz wielkości czy dostojeństwa, czy też ukochanego przez malarkę „ zapatrzenia”, podczas którego dokonuje się jakiś „cud” spokoju, przemiany, misterium żalu, nadejście ostatecznej myśli czy zwycięstwa wewnętrznego.
Na wszystkich obrazach istnieje napięcie żywego życia, osiągane przez wrażliwy i dobitny rysunek, wzmacniany przez świadomie stosowaną kolorystykę, która tu jednak podporządkowana jest na ogół naczelnej idei przesłania czy wyrazu. Koncentracja na celu, ukrytym zamyśle intelektualnym jest tu tak duża, że gra kolorystyczna dokonuje się niekiedy w zakresie wybranych trzech, czy czterech tonów, w oryginalnej własnej skali, w ten sposób redukując nieco ten element dla tym większego wydobycia istoty i idei obrazu. Niekiedy autorka pozwala też kolorystyce w pełni dojść do głosu, ale też w sposób szczególny, podkreślający filozoficzną atmosferę, patos miłości czy samotność lub symboliczność przedstawienia uczuciowego stanu. Tak dzieje się na obrazie, autoportrecie, osadzonym w architekturze Krakowa, zatytułowanym „Smuteczki”, gdzie autorka z surowym, niemal olimpijskim, pełnym dystansu i „zapatrzonym” w coś niewidocznego spojrzeniem, siedzi pełna piękna, godności i jakiejś zagadki, odziana w suknię, której ciepła barwa łagodzi niepokojący klimat obrazu, a jest tak odległa myślami, że nie dostrzega tworzących kolorystyczną grę błękitów- osiadających na jej stoliku gołębi.
Piękno, życie, ruch, wyraz-cechują wszystkie postaci z obrazów Renaty Kulig-Radziszewskiej, czy weźmiemy pod uwagę wczesne autoportrety, czy też „Kumoszki”, „Zołzy”, „Trzy Gracje”, „Dziewczyny z elfem”, czy postaci na obrazach: „Po koncercie”, „Trio”, „Marzenie”, „Modelki”, czy też te z ostatniego cyklu „Kawiarenki”, obrazów takich jak: „Mała czarna”, „Gorąca czekolada”, oraz opisywanych wyżej „Smuteczków”. W przedstawieniu postaci i scen sytuacyjnych obrazów, ma udział tu podwójna inspiracja-realistyczna i poetycka, dając w stopieniu cały szereg odcieni swoistej alchemii i magii, wątków przeczuwanych i nadrealistycznych, gdy nieoczekiwanie wkracza świat baśniowy, rodem ze snu czy fantazji, ale nigdy w pełni groźny, lecz zaledwie niepokojący. Gdy trzeba jakichś elementów dramatyzmu, aby wyrazić lęk czy ostrzeżenie, są tu w użyciu wyrafinowane, dotąd nieznane kostiumy, gesty, bajeczne i symboliczne rekwizyty, wyszukane i wyjątkowe sytuacje, utrwalone w momencie najodpowiedniejszym, który z obrazu wydobywa jego oryginalność. Czasem giętkość linii czy śmiałość gestu drażni wrażliwość widza, ale nie ma na tych obrazach ani ekshibicjonizmu zwierzeń, ani nadmiernego liryzmu, bohaterki są nawet w obliczu rywalizacji i kaprysów losu niemal klasycznie opanowane. Są czarujące i zagadkowe do końca, świadome swoich atutów i tajemnic pośród mydlanych baniek losu lub też rozżarzającej się nagle intymności, a często też i całkiem zwycięskie, wewnętrzną dojrzałością świadomie chroniące i przywołujące własnym wysiłkiem wciąż na nowo ulotne piękno i szczęście życia.
Malarstwo Renaty Kulig- Radziszewskiej-odważne i szczere, chce wyrazić maksimum obserwowanego życia, jakże nieodłącznie naznaczonego refleksją i tajemnicą istnienia jednostki. Chce ono uchwycić prawdę szczególnych momentów życia, lecz także i chwilowość zachowań obrazowanych postaci, których przeżycia przecież, gdy nie uchwycone w pewien umiejętny i transpozycyjny sposób, mogłyby się przeobrazić w coś innego, przejść w widmową stronę rzeczy, stać się ironią. Obrazy te posiadają specjalną aurę światła, wytworzone przez malarkę światło pikturalne, które podkreśla osobisty, absolutny środek wypowiedzi, stając się znakiem wewnętrznego uniesienia.
Halszka Podgórska-Dutka
