Renata Boja
„Pokoj Literacki-Polska” audycja literacko-muzyczna
wywiady, literatura i muzyka
Polska twórczość przeszła trzy etapy zaistnienia na rynku niemieckim i w śwadomości niemieckich czytelników: Najpierw poprzez wkład Karola Dedecjusza, tłumacza i założyciela DPI w Darmstadzie. Potem przełomem była prezentacja literatury polskiej na Światowych Targach Książki we Frankfurcie 2000 r. W mediach jeszcze jej nigdy nie było. Od 17 czerwca 2007 r. nadawana jest audycja “Pokój Literacki-Polska” po polsku i po niemiecku w niemieckim radiu Rhein Welle co cztery tygodnie. W tym roku świętuje ona 5 lat nadawania. Programy poświęcone są polskiej literaturze współczesnej i klasyce oraz muzyce. Audycja jest monotematyczna poświęcona słowu pisanemu i muzyce. Różne tematy audycji, informacje o pisasarzach nadają kształt programowi. Dla nadania plastyczności i wprowadzenia w atmosferę prezentowane teksty współczesne i klasyka są czytane scenicznie.
Wydanie literacko-muzyczne planowane jest co miesiąc i każdorazowo ma inny punkt ciężkosci na co składają się też wybrane tematy z literatury.
Do rozmowy zaproszani są goście ze świata polityki, gospodarki, nauki, kultury, literatury. Rozmowy są mostem
pomiędzy aktualnymi tematami życia a światem artystycznym.
Autorką i prowadzacą program jest Renata Boja. Dziennikarkę radiową interesowały bezpośrednie spotkania z tekstem i muzyką. Spotkanie jest myślą przewodnią programów, widoczne jest to też w nazwie cyklu „Pokój Litercki-Polska“. Pokój, w którym spotykamy się, by posłuchać, odkryc, zainspirować oraz zapoznać się z polską twórczością.W programch jest też kącik zapowiedzi wydawniczych. Janusz Lątka z księgarni Polbuch od 2009 r. przybliża słuchaczom nowości na rynku wydawniczym w Polsce, przez co są nabieżąco.
Cykl jest platformą kulturową i wychodzi poza stereotypy. Dla osób nie mających kontaktu z Polską umożliwia zapoznanie się z polską literaturą i jej historią; muzyką oraz kulturą. Innym służy poszerzeniu wiedzy o Polsce. Polakom żyjącym poza granicami umożliwia kontakt z krajem, kulturą, informuje i daje przyjemnie spędzić czas.
Jakie były początki?
Pomysł zrodził się podczas wieczorów literackich, które Renata Boja przeprowadzała z własnymi tekstami oraz z utworami polskich autorów. Muzyczną oprawę tworzyli Vitlod Rek (kontrabas) czy Tomasz Trzciński (fortepian). Dialog słowa i muzyki gromadził polską i niemiecką publiczność. Wieczory literackko-muzyczne były inspiracją radiowego cyklu. W radiu niemieckim nadawana jest niemiecko-lub angielskojezyka muzyka. Język polski ma zawężony zasięg, nie używa go się na każdym rogu, nie ma go w codziennej gazecie, brak jest wyjść do teatru, gdy ma się ochotę, stąd nabiera on szczególnego znaczenia w życiu codziennym poza krajem. W Niemczech działają polskie grupy i przyjeżdżaja z kraju na występy, ale takie zwykłe wyjście wieczorem nabiera charakter podroży kulturowej, pielgrzymowania często do innego miasta. Odbior radiowy oszczędza podróże.
Najdalszym odcinkiem jest droga do odbiornika i powrót do wygodnego fotela. Przy nadawaniu radiowym w centrum stoi dialog tekstu i dźwięku. Tekst ma swój charakter, dźwięk wprowadza dodatkowy poziom komunikacji, oddziaływania. Głosem można modelować treść, czynić ją plastyczną, dlatego teksty literckie w audycjach czytane są scenicznie, przy użyciu jednego głosu, niczym w teatrze, tyle tylko że w jednoosobowej obsadzie.
Do rozmowy zapraszani są rozmówcy z różnych dziedzin życia z Polski, Niemiec i Austrii. Lista jest długa, oto kilka nazwisk dla przykładu: Karl Dedecius, Stefan Möller, Adam Krzemiński, Olga Tokarczuk, Martin Pollack, Jerzy Stuhr, Bazyl Kerski, prof. Joachim Gall, Maria Zmarz-Koczanowska.
O czym są programy?
Tematy podaje życie, rocznice czy wydarzenia społeczno-kulturowe. Zaproszeni goście mówili o swojej pracy i jej odziaływaniu na rzeczywistość.
Stefan Möller, kabarecista, pół żartem pół serio opowiadał o świecie, jaki odkrył za Wisłą. Inna mentalność, serdeczność ludzi, zabobonność, gościnność byly nowe dla przybysza z Wuppertalu. W swoich kabaretach pokazuje Möller, że Polska jest dalej nie odkryta i że duzo sterotypów nie ma pokrycia.
Karl Dedecius nazywany jest poetą poetów. W rozmowie naznaczył Dedecius, założyciel i długoletni dyrektor DPI w Darmstadt oraz tłumacz, że tłumaczenie tekstu na inny język jest czynnością, która wiąże ze sobą oddanie tekstu w innym języku. Tłumacz orientuje się według oryginału, innaczej jak autor, który ma wolne pole działania. Jego praca jest pochodna od pracy twórczej pisarza, spod pióra wychodzi tekst literacki, który ma być najbliższy tektwowi wyjściowemu.
Jeden z programów był o teatrze, rozmówcą był Janusz Wiśniewski znany polski reżyser, który opowiadał o pracy w Wiesbadeńskim Teatrze nad sztuka „Każdy“ „Ein Jedermann“. Inscenizajca Wiśniewskiego składała się z różnych tekstów, angielskich, rosyjskich i polskiego. Aktor niemiecki ma inną wrażliwość, gdyż czytał inne lektury, ma inne skojarzenia. Warsztat aktorski jest znakomity, ale dużo czasu upłynęło na wzajemnym wyjaśnianiu.
Gaby Babic, kierowniczka Festwalu Filmu Wschodnioeuropejskiego GoEast w Wiesbaden mówiła o filmie polskim. Polska szkoła filmowa musiała po 1989 r. na nowo odnaleźć się i powrócić do wysokiego poziomu, podobnie jak to musiały zrobić inne szkoły filmowe w byłych krajach komunistycznych. Festiwal jest Eldoradem dla filmu wschodnioeuropejskiego, gdyż wszystko kręci się wokół filmów wschodnich, które mimo otwartych granic, zachowały swoją estetykę i wymowę indywidualną. „Nasza Polonia!” Program był poświęcony Polonii w Niemczech. Informacje o życiu codziennym, o apolityczności Polonii, oraz wiadomości i ciekawostki wypaniły audycję. Lucyna Jachymiak-Królikowska, Nike e.V. w Berlinie informowala o zmianach w uznawalności świadectw i tytułów polskich w Niemczech wprowadzonych od 1. IV.2012. Zmiany te podnoszą statut pracowników na niemieckim rynku pracy. Na obecnym etapie współpracy polsko-niemieckiej oba państwa zajmują się uspwawnieniami na rynku pracy. Zrastanie się Europy w jedną jest w toku, ale ma ono jeszcze niemałą drogę przed sobą. Jest to droga do zbliżenia, na której każdy idący, chce zachować swoją tożsamość. Symbioza tekstów i muzyki
Współczesne utwory, klasyka polskiej literatury oraz wschodzącyh pisarzy przenoszą słuchaczy w świat literacki nad Wiesłą. Portrety pisarzy, ich rocznice należą również do spotkań przy odbiorniku. Teksty odzwierciedlają rzeczywistość,są lustrem społecznym, zachowują język i styl pisarzy. Wychodzą poza reakcje na wydarzenia i przeżycia twórcy, stają sięźródłem inspiracji. Różnorodność tematów, tesktów, osobowści i sposobów wyrazu jest fascynująca i poszerza horyzonty.
Muzyka jest niezbędnym elementem programów. Podkreśla atmosferę, wnosi nowy element między wiadomością a tekstem. Jest świadkiem czasu, w którym powstała i oddaje jego charakter. W piewszych programch, gdy były przedstawiane epoki literackie, muzyka przybliżała dawny czas, np. przy średniowieczu zabrzmiała współczena muzyka średniowieczna, przy baroku-muzyka barokowa, przy tematyce filmowej muzyka filmowa oraz instrumentalna. Ogólnie ujmując w audycjach nadawane są: jazz, piosenka aktorska, piosenka poetycka, soul, instrumentalna i czasem estradowo-popowa. Paleta styli muzycznych składa się w kalajdoskop dzwiękow i myśli przewodnich. Różne tematy literackie odnajdują oddzwięk w muzyce, a czasem dialog literacko-muzyczny zamienia się w monolog, co wzbogaca programy.
Kolejna audycja jest 4 listopada 2012 o 17.00 jest wersja niemiecka, a o 17.55 polska.Cyklu sluchac można na falii 92,5 UKW w Wiesabden i Mainz oraz w internecie http://www.radio-rheinwelle.de.
