Krzysztof Lubczyński
O polskim papieżu – analitycznie
Blisko 7 lat po zgonie Jana Pawła II ukazała się bardzo interesująca książka poświęcona 27 latom jego pontyfikatu. Książek poświęconych polskiemu papieżowi ukazało się i ukazuje wiele. Wydają je zarówno wydawnictwa świeckie jak i kościelne. Walor tej, składającej się ze zbioru wywiadów Piotra Szumlewicza z uczestnikami życia publicznego, naukowcami, publicystami, politykami polega na tym, że jest ona krytyczną panoramą tego pontyfikatu. Papież jest w Polsce i dla bardzo wielu Polaków postacią szczególną, a przy tym jednym z kilku najbardziej znanych Polaków w dziejach. Nic więc dziwnego, że zasadniczy dyskurs na jego temat jest radykalnie aprobatywny, a nawet hołdowniczy. Było tak za życia papieża i tak jest po jego śmierci.Taka jednolitość sprawia wszakże, że zachwiany jest zasadniczy sens nieskrępowanej debaty jako nieodłącznego składnika demokracji – czyli ukazywanie różnic i pokazywanie wszystkich ocen i wszystkich aspektów rzeczywistości. Książka Szumlewicza i – de facto – jego rozmówców nie sprawi, bo sprawić nie może, by owa dysproporcja uległa wyrównaniu, ale stanowi istotny głos kontrapunktowy. Wśród rozmówców Szumlewicza są m.in. były jezuita Stanisław Obirek, mieszkająca w Rzymie znawczyni zagadnień watykańskich Agnieszka Zakrzewicz, teoretyczka i badaczka feminizmu Katarzyna Nadana-Sokołowska, pisarz wyznania protestanckiego Tomasz Piątek czy znawca katolicyzmu w Ameryce Łacińskiej oraz teologii wyzwolenia Artur Zawisza. Rozmowy z nimi obejmują obszerne spektrum zagadnień związanych z pontyfikatem Jana Pawła II.
Walorem, podwyższającym wartość tej książki w debacie publicznej jest język tej publikacji – spokojny, wyważony. Nie ma w niej „brukowego antyklerykalizmu”, poetyki pism tzw. „bulwarowych”. Krytyczne oceny pontyfikatu formułowane są w sposób merytoryczny, bez emocjonalnych epitetów, sine ira et studio, przy uwzględnieniu tego, co – zdaniem uczestników książki – pozytywne w historii tego pontyfikatu i w działalności polskiego papieża. Pogratulować autorowi książki i jego rozmówcom kultury debaty o roli Kościoła katolickiego w życiu publicznym. Na takim poziomie potrzebna jest ona obu stronom
Piotr Szumlewicz – „Rozmowy Piotra Szumlewicza. Ojciec Nieświęty”, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2012
