Władysław Panasiuk
Płuca świata cz.1
Tylko słowa zakazanej piosenki opowiadają, że do życia potrzeba: kiełbasy i chleba, i święconego jajka. W rzeczywistości życie nie jest taką zwyczajną bajką, a wymogi ma całkiem niemałe. Życie bywa piękne i okrutne, a wszystko zależy od miejsca urodzenia i przynależności oraz koneksji koleżeńskich, często najważniejszych. To czy ktoś jest dobrze urodzony nie jest bez znaczenia, a kolor krwi zawsze bywa taki sam, błękit dawno rozmazał się wraz z przybyciem wulgaryzmu na ziemskie niwy.
Nie wystarczy chleb i woda, by podtrzymać życie człowieka. Równie ważne jest powietrze, którym oddycha i w tym miejscu kłaniają się wielkie płuca ziemi – lasy. Ktoś powie, że jeszcze więcej tlenu produkują oceany, ale o tym następnym razem. To dzięki drzewom (i wodom) oddychamy powietrzem, celowo pominąłem” zdrowym”. Drzewa nie tylko wytwarzają tlen, ale również chronią glebę przed wyschnięciem, erozją. Służą cieniem zmęczonemu przechodniowi, co już zauważył pięć wieków temu Jan z Czarnolasu.
Nawet znienawidzone bagna filtrują wodę i tak wszystko w przyrodzie spełnia ważną rolę przyczyniając się tym samym do podtrzymania ziemskiego życia.
Już kiedyś pisałem o znaczeniu lodowców, które są magazynem i przechowalnią zapasu wody pitnej. Dzisiaj chciałbym zająć się tematyką poruszaną bardzo rzadko, albo wcale.
Lasy – wielkie płuca naszego globu – oddychają wraz z nami i żyją podobnie do nas, ale pazerny człowiek niszczy je, nie wiedząc, że zabija siebie. Kiedy pierwsi ludzie odkryli w drzewie budulec, las zaczął maleć. Ale kiedy zaczęto masowe eksploatacje – las zaczął ginąć.
Dawniej drzewo służyło jako opał i budulec, dzisiaj uzupełnia wiele dziedzin gospodarki, choć w Stanach Zjednoczonych jest nadal głównym materiałem budowlanym. Ktoś powie, że zatrzymaliśmy się w czasie, otóż nie, kiedyś budowano z bali, dzisiaj tnie się je na deski. To już jakiś postęp, choć wydaje się niewielki. Najwyższy czas, by drewno zastąpić innym budulcem, niech stanie się jedynie dodatkiem upiększającym budowę. Pozwólmy drzewom dorastać, uzupełniajmy ścięte nowymi. Drzewo to nie marchew, potrzebuje całe pokolenie, by stać się dorosłym. Wszystko Bóg stworzył po to, by człowiek z tego umiejętnie korzystał, a nie grabił.
Nie ważne czy ocieplenie jest czystą propagandą, wymysłem globalnych mącicieli, czy prawdą. Nie trzeba być geniuszem, by zauważyć niszczenie środowiska naturalnego, wystarczy wejść do lasu, pójść nad rzekę czy jezioro. Pływające konserwy, śnięte ryby, kożuchy brudu na wzburzonych falach. Sztuczne polany w lasach powstałe z wycinek, śmietniska – oto ochrona środowiska. Zapominamy, że lasy służą nie tylko ludziom, tam również mieszka zwierzyna, rosną rośliny. Na rozmaite sposoby staramy się łatać nasze drewniane, stare (ale drogie) domy, by służyły jak najdłużej, a morza, jeziora i lasy, które są również domami innych żyjątek potrafimy nagminnie niszczyć.
Największe płuca ziemi, dom roślin i zwierząt – Puszcza Amazonki jeszcze oddycha, ale jak długo? Oddycha, bo trudno dostępna do eksploatacji, niedługo jednak ten stan rzeczy się radykalnie zmieni. Buduje się drogi, które posłużą do wywozu tych płuc kawałek po kawałku. To tylko kwestia czasu, tam gdzie wejdzie chciwy człowiek, zostanie po nim pustka. Doskonale z tym radzi sobie Kanada, gdzie drzewa nie brakuje, ale szybko ubywa. Jeśli tysiące ludzi zacznie czerpać wodę kubkiem z oceanu, ten stanie się wkrótce morzem, a później tylko jeziorkiem. Skoro potrafiono wyłowić miliony ton ryb (na Morzu Kaspijskim nie łowi się już jesiotra) tak smakował światu rosyjski kawior. Ba, nawet oceany są już zagrożone, łowienie staje się szybsze od rozmnożenia. Ptaki koczujące na nabrzeżach nie potrafią wykarmić swego potomstwa. Człowiek jest szybszy od rosnących grzybów po deszczu, od drzewa bambusowego, które rośnie 1m.dziennie. Gdyby inne drzewa rosły tak szybko, człowiek nie czekałby tak długo na życiową fortunę.
Piękno zaczyna człowiekowi przeszkadzać, zysk przesłania wzrok, zresztą kogo obchodzi jutro.
Drzewo nie tylko zapewnia nam cień, jest przydatne do wielu wyrobów. Jednym z nich są stojące w wielu domach meble hebanowe, w niektórych przypadkach nieco starsze, ale wciąż piękne. W lasach rośnie wiele gatunków drzew mało nam znanych, lecz mających szerokie zastosowanie w gospodarce.
Wspomniany heban rośnie w strefie międzyzwrotnikowej i podzwrotnikowej w różnych gatunkach. Cechuje go twardość, jest trudno łupliwe, ciężkie i ciemno zabarwione lub po prostu czarne. Z niego to właśnie powstają instrumenty muzyczne, przybory kreślarskie, meble artystyczne, stosowane jest również w rzeźbiarstwie.
Podam ciekawostkę, że osłony wszelkich ołówków są wykonane z drewna jałowca lub cedrowego.
Następnym często stosowanym w meblarstwie artystycznym, jako drewno modelarskie w odlewnictwie, wszelakich okładzinach jest mahoń. Jest to drewno pochodzące z mahoniowca i afrykańskich grusz. Mahoń należy do drewna mało odpornego na czynniki atmosferyczne.
Symbolem Libanu jest cedr zdobiący flagę tego państwa. Jest to drzewo iglaste występujące w czterech gatunkach: cedr cypryjski, atlantycki, himalajski i libański. Rośnie również, a może przede wszystkim na Syberii i należy do najpiękniejszych i największych drzew tamtego rejonu.
Ten król tajgi w swoich nasionach zawiera dużo białka, krochmalu, cukru i wielu ważnych witamin. Igły i kora stosowana jest w lecznictwie, dawniej z młodych szyszek wytwarzano roztwór leczący szkorbut. Drzewo osiąga wys. 30 m. i dożywa 500 lat. Biblijna świątynia króla Salomona zbudowana była właśnie z cedru. Woń cedrowa uspokaja nerwy, koi lęki, łagodzi agresje, więc ma te walory, których braki odczuwamy wszyscy. Odstrasza również komary, jest majestatyczne i pełne siły. Ma szerokie zastosowanie w przemyśle drzewnym, kiedyś służył do budowy statków. Z tego cudownego drzewa została wybudowana w VI w. p.n.e. Świątynia Artemidy w Efezie (zaliczana do 7 cudów świata). Cedr wykorzystuje się do wyrobu: forniru, sklejek, płyt wiórowych i pilśniowych, desek mebli, drzwi, okien, parkietu. Drewno cedrowe doskonale nadaje się do toczenia i rzeźbienia, na pudełka do cygar, łódek sportowych, instrumentów muzycznych. Wykorzystanie cedru w lecznictwie to zupełnie nowy rozdział i należy poświęcić mu choćby kilka stron.
Są wyjątkowi ludzie i są wyjątkowe drzewa, które giną wśród tłumu, ale warto wiedzieć, że takie istnieją. Wiele rzeczy zalega nasz dom, których pochodzenia często nie znamy, wypadałoby wiedzieć skąd do nas przybyli i z jakiej pochodzą rodziny. Podobnie mijamy ludzi na ulicy, ale skąd nam wiedzieć, że niektórzy z nich są wyjątkowi, należący do nielicznych. Przechodzimy ulicą obok nieznanych nam drzew mniej lub więcej przydatnych człowiekowi, niektóre ofiarują jedynie swój cień zbawienny w upalne dni.
Drzewo kauczukowe Hewea (kauczukowiec) pochodzące z dorzecza Amazonki w Brazylii jest głównym źródłem pochodzenia kauczuku. Po nacięciu kory wycieka z drzewa mleczna substancja zwana lateksem. Po obróbce chemicznej i walcowaniu otrzymuje się jasną krepę kauczukową. Wyroby gumowe można otrzymać bezpośrednio z lateksu z domieszką siarki.
Przemycenie do Anglii (lata 70 XIX w.) kilkudziesięciu tysięcy nasion, z których wyhodowano 2 tys. sadzonek było początkiem plantacji drzew na Cejlonie, w Singapurze, Indiach i na Jawie.
Jak widzimy przemyt nie powstał wczoraj, wykradano technologie, bogactwa naturalne, a nawet nasiona. Kombinacje alpejskie wciąż mają szerokie zastosowanie w życiu człowieka.
Dąb korkowy rosnący w Hiszpanii, Algierii, Portugalii, Francji, Maroko,Tunezji i Włoszech. Drzewo o rozłożystej i nieregularnej koronie żyje 150 do 250 lat, osiąga wysokość 20 m.
Aby zdobyć korek ściąga się z drzewa zewnętrzną, obumarłą warstwę kory, zabieg jest całkowicie bezpieczny dla drzewa. Można go powtórzyć dopiero po 9 – 12 latach. Pierwszy raz można zdjąć korę gdy drzewo osiągnie 25 lat, a w całym jego życiu 12 razy. W samej Portugali produkuje się 50% korka.
Palisander drzewo twarde i ciężkie, trudne w obróbce, odporne na działanie czynników abiotycznych i biotycznych (termitów). Rośnie w Brazylii, Argentynie, Indiach, Nigerii, Kenii. Ich wysokość sięga od 20 do 40 m. Z drewna wyrabia się meble artystyczne, instrumenty muzyczne.
Dobry Bóg stworzył wszystko potrzebne do życia człowieka, ale nie zaspokoił jego ciekawości. Ludzie przez 6 tysięcy lat swego istnienia odkrywają ciągle coś nowego, odgadują boże myśli. Musimy jednak pamiętać jak ważne jest drzewo, to ono uratowało człowieka i zwierzęta 4. 400 lat temu. Posłużyło Noemu do budowy Arki przed potopem i tutaj sprawdziły się odpowiednie gatunki drzew użyte do budowy statku. Są różne gatunki drzew, ale każdy z nich posiada własne walory. Śmiało można postawić tezę, iż drzewo jest podobne do człowieka, z małą różnicą, ten ostatni ma nad pierwszym władzę.
