Wiesława Olbrych
Zygmunt Krzyżanowski (1887–1950)
ZYGMUNT KRZYŻANOWSKI (1887–1950), urodzony w polskiej rodzinie w okolicach Kijowa wprawdzie pisał głównie po rosyjsku – podobnie, jak J. Conrad-Korzeniowski po angielsku – jednak do końca życia uważał się za Polaka przebywającego w Rosji na emigracji.
Kataklizmy historyczne skomplikowały w XX wieku losy osobiste wielu Polaków. W przypadku Z. Krzyżanowskiego w 1922 r. rzuciły go do Moskwy, gdzie mieszkał aż do swej śmierci w 1950 roku. Chcąc zachować duchową niezależność w trudnych warunkach sowieckiej rzeczywistości tworzył w osamotnieniu, bez stałego zatrudnienia i utrzymując się głównie z wykładów, sporadycznych publikacji oraz przekładów z literatury polskiej. Za życia nie miał szans na wydanie książkowe swoich utworów, ale zostawił bogaty dorobek w wielu dziedzinach – powieści i nowele, dramaty i scenariusze filmowe, eseistyka filozoficzna, teoria teatru i historia dramatu.
